7.5

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

7.5 Afweer, 4 MAVO

Thema 7 Opslag, uitscheiding en bescherming

Basisstof 5, Afweer

Lichaamsvreemde stoffen

Dit zijn stoffen die niet in ons lichaam thuishoren.

Als deze stoffen je lichaam binnenkomen, verdedigt je lichaam zichzelf daartegen. 

Dit kan gebeuren bij:

• Infecties (bacteriën, schimmels, virussen)
• Bloedtransfusies 
• Orgaantransplantatie 

Algemene afweer 

In de meeste gevallen is je lichaam goed beschermt tegen het binnendringen van ziekteverwekkers. 

Opperhuid:  Ziekteverwekkers kunnen er moeilijk doorheen

Talg: Gaat aantasting tegen

Slijmvlies in de luchtwegen en darmwand: Moeilijk doordringbaar

Maagzuur: Het zuur doodt bacteriën.

Wittebloedcellen: maken ziekte verwekkers onschadelijk

Specifieke afweer: antistoffen

Bepaalde witte bloedcellen reageren op ziekteverwekkers door antistoffen te gaan maken. Bijvoorbeeld bij besmetting met het coronavirus.

Op het oppervlak van een ziekteverwekker zitten eiwitten die niet in ons lichaam voorkomen. Deze onbekende eiwitten noemen we Antigenen 

Natuurlijke immuniteit

Besmetting - Witte bloedcellen 

                        maken antistoffen.

Antistoffen blijven enige tijd in het    

                      bloed - goede afweer.

Geheugen - Witte bloedcellen 

                      onthouden hoe de 

                      antistoffen moeten worden 

                       gemaakt.

Koorts

• Ziekteverwekkers kunnen giftige stoffen afgeven die je ziek maken.

• Je lichaam reageert daarop door de lichaamstemperatuur te laten stijgen: Je krijgt koorts!

• De hoge temperatuur gaat de ontwikkeling van ziekteverwekkers tegen.

Medicijnen 

• Sommige medicijnen kunnen de afweer van je lichaam tijdelijk versterken.

• Antibiotica doodt bacteriën (geen virussen!)

Vb: Voor de 2e wereldoorlog stierven er veel mensen aan tuberculose, door het gebruik van antibiotica komt het hier bijna niet meer voor.

Infecties 

Eenmaal in het lichaam vermenigvuldigen de ziekteverwekkers zich. 

Bacteriën, schimmels, 

virussen (of dieren).

Specifiek

Iedere ziekteverwekker heeft zijn eigen specifieke eiwitten, dus antigenen.

Dat betekent dus ook dat tegen iedere ziekteverwekker een eigen specifieke antistof moet worden gemaakt.

Antistoffen worden gemaakt tegen antigenen.

Natuurlijke immuniteit

Als je een tweede keer besmet raakt met dezelfde ziekteverwekker, kunnen de witte bloedcellen snel en veel antistoffen maken. Je wordt dan niet ziek - Je bent Immuun.

Natuurlijke immuniteit = 

zelf ondergaan, je hebt de ziekteverwekker op een natuurlijke manier binnengekregen.

Bijvoorbeeld bij de Waterpokken.

Kunstmatige immuniteit

Kunstmatige immuniteit bouw je op door het krijgen van een vaccinatie.

Een vaccin bevat een dode of verzwakte ziekteverwekker 

Je lichaam reageert hier vervolgens weer op door antistoffen te gaan maken tegen deze ziekteverwekker (antigenen).

Kinderen vaccineren

Het rijksvaccinatieprogramma bestaat uit verschillende vaccinaties: 

D(K)TP-prik: Tegen difterie, kinkhoest, tetanus en polio (kinderverlamming).

BMR-prik: Tegen bof, mazelen en rodehond 

 HPV-prik = meisjes vanaf 12 jaar, tegen HPV, een virus dat bij meisjes baarmoederhalskanker kan veroorzaken.

Actieve immuniteit

Actieve natuurlijke immuniteit =

Je wordt besmet met een ziekteverwekker. 

Je lichaam moet zelf aan de slag met het MAKEN (actief) van de antistof. Als je daarna weer besmet raakt met de ziekte word je niet meer ziek

Actieve kunstmatige immuniteit =

Je wordt gevaccineerd. 

Je lichaam moet zelf aan de slag met het MAKEN (actief) van de antistof.  

Als je daarna weer besmet raakt met de ziekte word je niet meer ziek.

Kunstmatige passieve immuniteit

Je wordt door een giftig (slang, spin etc.) of 

hondsdol dier (hond, vos, vleermuis) gebeten.

Dan krijg je een SERUM toegediend dit zijn antistoffen. Je witte bloedcellen maken zelf geen antistoffen(passief). Passieve immunisatie.

Natuurlijke passieve immuniteit

Baby krijgt via de placenta of de moedermelk de antistoffen.

De witte bloedcellen maken 

zelf geen antistoffen (passief).

Passieve immunisatie.

Aan de slag... Opdracht 23 t/m 28

7.5      Afweer