2.2 Het dagboek van de aarde

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

2.2 Het dagboek van de aarde.

Welkom!

lees blz. 34 en 35

Wat doen we vandaag

Introductie 

leerdoelen

instructie leerdoelen

opdrachten maken

opdrachten werkblad maken

vraag 1 t/m 10

Klaar maken 2.2 opdracht 1 t/m 4

Doelstelling

• Je weet hoe een fossiel in een gesteente terechtkomt.
• Je begrijpt waarom bodemlagen en fossielen veel kunnen vertellen over de geologische geschiedenis van de aarde.
• Je kunt met behulp van voorbeelden de relatieve en absolute ouderdom van bodemlagen vaststellen.

Hoe is men erachter gekomen hoe de aarde er vroeger uit zag?

Hoe is men erachter gekomen hoe de aarde er vroeger uit zag?

Gesteenten en fossielen geven veel informatie over hoe het klimaat toen was, hoe de continenten lagen, hoe het er op aarde uitzag.

Gesteenten en fossielen

Hoe hebben mensen de ontwikkeling van het leven op aarde ontdekt?

Door gesteenten en fossielen te bestuderen die men in het gesteente aantreft

Fossiel: een versteend overblijfsel van een (deel van) skelet of afdruk van een plant of dier

Elk levend wezen kan gefossiliseerd worden.

Ontstaan fossiel

Waarom vinden we meer fossielen van  zeedieren dan van landdieren?

Snel begraven vindt vaker plaats in de zee dan op het land.

Fossiliseren

Sommige skeletten zijn goed bewaard gebleven.

Wat is daarvan de oorzaak?

• De T-rex van hiernaast is snel begraven onder modder en zand.
  

Wat vertellen fossielen ons?

Waar geven gesteenten en fossielen veel informatie over?

• het klimaat van vroeger
  

Wat zegt de vondst van een mammoet op de bodem van de Noordzee?

• het klimaat was in de tijd van de mammoeten kouder
  
• de Noordzee lag droog
  

Precambrium

Perm

Krijt

Kwartair

Liggen al deze aardlagen dan onder ons?

In principe zouden we dus kunnen zeggen dat al deze laagjes onder ons liggen... Maar dat is echter niet zo. Ze liggen over de hele wereld verspreid door tektonische processen. 

Kenmerken tijdvakken herhalen.

Kijkje in het dagboek van de aarde... We zien hier miljoenen jaren!

Sedimentgesteente

Laagjes zand en klei over elkaar heengezet. Onderste laag is oudste laag. Weggezakt, samengeperst, weer omhoog gekomen. Elke laag is andere tijdzone, met andere fossielen.

Gidsfossielen

• Leefden een korte tijd in een groot gebied.
• Hoe korter een bepaald soort leefden, hoe preciezer een gesteente laag gedateerd kan worden.
  

Relatieve tijd

Hoe kun je weten in welke volgorde de verschillende lagen in het sedimentgesteente zijn gevormd?

De oudste laag ligt onderop.

Op deze manier wordt de relatieve ouderdom gemeten.

ouderdom van aardlagen uitgedrukt in tijdperken.

Absolute tijd

Hoe kan men tegenwoordig meten hoe oud de verschillende lagen zijn?

Door radioactief materiaal in gesteente te meten kan de ouderdom bepaald worden.

Op deze manier wordt de absolute ouderdom gemeten.

Ouderdom van aardlagen uitgedrukt in jaren.

Aan de slag

P2.2 Opdracht 1 t/m 4 

2.2 dagboek van de aarde

Welkom!

Ga zitten en lees blz. 34 en 35

Wat doen we vandaag

leerdoelen

onderzoek

instructie leerdoelen

opdrachten maken

Doelstelling

• Je weet hoe een fossiel in een gesteente terechtkomt.
• Je begrijpt waarom bodemlagen en fossielen veel kunnen vertellen over de geologische geschiedenis van de aarde.
• Je kunt met behulp van voorbeelden de relatieve en absolute ouderdom van bodemlagen vaststellen.

Er zijn 3 soorten gesteenten. 

Sedimentgesteente:

stollingsgesteente:                             klaar:

metamorfgesteente:                          werkblad  vragen afmaken

1. hoe wordt het gevormd?

2. hoe zit het eruit? beschrijf

3. geef voorbeelden

Sedimentgesteente

Gesteenten worden laag voor laag afgezet. De onderste laag is het 

........

De laagjes die worden afgezet zijn:

• zand
  
• klei
  

Na miljoenen jaren zijn de lagen weggezakt en tot sedimentgesteente samengeperst.

Oudst

Zandsteen

Fossielen in sedimentgesteente

Stollingsgesteente

Stollingsgesteenten zijn gevormd door:

• vulkanische activiteit
  

Welk soort gesteente is ontstaan door het ondergronds stollen van magma?

• graniet
  

Wanneer je graniet tegenkomt in de bodem dan weet je dat .....

• hier vroeger vulkanen waren
  

Graniet 

- kristallen

- langzamer afgekoeld dan basalt

- stolt 'in de aardkorst' (uit het zicht)

Metamorf gesteente

Metamorf gesteente is sediment- of stollingsgesteente dat is veranderd onder invloed van:

• temperatuur
  
• druk
  

Een bekend voorbeeld: kalksteen verandert in marmer.

Aan de slag

Klaar maken 2.2 opdracht