2.2 Het dagboek van de aarde

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Welke periode? Tijdperk van de dinosaurussen en de ammonieten

1. Precambrium
2. Paleozoïcum
3. Mesozoïcum
4. Kenozoïcum

Het ontstaan van het supercontinent Pangea

1. Precambrium
2. Mesozoïcum
3. Paleozoïcum
4. Kenozoïcum

In deze periode ontstond de meeste steenkool

1. Krijt
2. Kwartair
3. Carboon
4. Jura

Stelling 1: Bij het ontstaan van de aarde was er alleen leven onder water mogelijk
Stelling 2: De meteorietinslag 65 miljoen jaar geleden zorgden voor een toename van de temperatuur op aarde waardoor Dinosaurussen uitstierven.

1. Stelling 1 is juist
2. Stelling 2 is juist
3. Beide zijn stellingen zijn onjuist
4. Beide stellingen zijn juist

Hoe heeft men de geschiedenis van de aarde ontdekt?

Wat is een fossiel?

Mantel

Aardkorst

Aardkern

Convectiestroom

Hoofdstuk 2: Schatkist Aarde

Paragraaf 2.2 Wereld: het dagboek van de aarde

Leerdoelen

Je weet hoe een fossiel in een steen terecht komt

Je begrijpt waarom bodemlagen en fossielen veel kunnen vertellen over de geologische geschiedenis van de aarde

Je kunt met behulp van voorbeelden de relatieve en absolute ouderdom van bodemlagen vaststellen

Fossiel - visachtige

Fossiel - steenkool

Ontstaan van fossielen

1. Een dier sterft.
2. De resten van het dier worden snel bedolven 

onder modder of zand

1. De sedimentlagen bouwen elkaar 
2. De druk neemt toe op de onderste laag
3. De onderste laag versteend met het fossiel

Sommige skeletten zijn goed bewaard gebleven.

Wat is daarvan de oorzaak?

• De T-rex van hiernaast is snel begraven onder modder en zand.
  

Hoe komt een fossiel aan het oppervlakte? 

Fossielen geven veel informatie!

Mammoet op de bodem van de Noordzee?

• Er is een koud klimaat geweest, waardoor de zeespiegel lager stond en de Noordzee droog stond

Kalksteen in de grond?

• de kalksteen skeletten van zeedieren zijn naar de bodem gezakt en er is dus ooit een zee geweest

Sedimentsgesteente Kalksteen of Krijt 

Aan de slag 

Wat?	Lezen paragraaf 2.2. En maken opdrachten. Blz. 28 leerboek
Maken?	Blz. 32 werkboek vraag 1,2,3,4,5
Hoe?	Samenwerken mag
Klaar?	Nakijken

Fossielen in sedimentgesteente

Er zijn 3 soorten gesteenten:

1. Sedimentgesteente - gesteente die laag voor laag worden afgezet, waarbij de onderste laag het oudst is. BV: zandsteen, kalksteen, schalie 
2. Stollingsgesteente - gesteente gevormd door vulkanische activiteit. Door het stollen van magma (in de aarde) of lava (op de aarde). BV: graniet, basalt.
3. Metamorf gesteente - dit is sediment- of stollingsgesteente wat door invloed van  hoge druk en hogere temperatuur veranderd (metamorfose) van structuur. BV: kalksteen veranderd in marmer / schalie veranderd in leisteen. 

Kalksteen

Zandsteen

Schalie

Graniet 

- Kristallen

- Langzamer afgekoeld dan basalt

- Stolt 'in de aardkorst' (uit het zicht)

Basalt

- Geen zichtbare kristallen

- Sneller afgekoeld dan graniet

- Koelt af boven aardkorst

Waarom weten we zoveel over de geschiedenis van de aarde?

Absolute ouderdom: ouderdom in jaren

• Iridium --> komt van nature niet voor op aarde; maar wel in meteorieten.

• Radioactief materiaal --> in gesteente vervalt in vaste tijden (bv. uranium in 700 mln jaar)
  

Relatieve ouderdom

Grondlagen die dichter aan het aardoppervlak liggen zijn jonger dan grondlagen dieper in de aarde

Relatieve ouderdom

Manier van ouderdomsbepaling waarbij wordt nagegaan welke gesteentelaag het oudst is (maar niet hoe oud ze precies is).

 

Absolute ouderdom

Techniek waarbij men de werkelijke ouderdom (in jaren) probeert te achterhalen. Bijvoorbeeld door radioactief materiaal in het gesteente te meten 

Welke drie gesteenten hoofdgroepen zijn er? Noem voor iedere groep een voorbeeld gesteente

Hoe komt een fossiel in een gesteente terecht?

Leg uit hoe kalksteen kan ontstaan

Wat is het verschil tussen relatieve- en absolute ouderdom?

Fossielen vind terug in alle drie de gesteenten hoofdgroepen

1. Waar
2. Niet waar

Verder maken H2 par. 2.2

Werkboek blz. 32 vraag 1 ,2,3,4,5,6,7,8b