Romantiek

Literatuurgeschiedenis
Deel 1 - De periode van 1800 tot 1940
1 / 46
next
Slide 1: Slide
NederlandsMiddelbare schoolhavoLeerjaar 4

This lesson contains 46 slides, with interactive quizzes, text slides and 4 videos.

time-iconLesson duration is: 50 min

Items in this lesson

Literatuurgeschiedenis
Deel 1 - De periode van 1800 tot 1940

Slide 1 - Slide

This item has no instructions

Van Verlichting naar Romantiek
Leerdoel deze les:
Je weet wat Verlichting (ongeveer) inhoudt
Je weet hoe de overgang van Verlichting naar Romantiek verliep
Je weet wat de stroming Romantiek inhoudt

Slide 2 - Slide

This item has no instructions

Verlichting
  • 18 eeuw: een tijd van het verstand
  • De relatie God en natuur wordt losgelaten
  • Niet God maar de mens zelf verantwoordelijk voor zijn daden.
  • De verlichte mens was daarom optimistisch en geloofde in een wereld die maakbaar was.
  • Het streven was: geluk voor iedereen.

Slide 3 - Slide

This item has no instructions

Slide 4 - Video

This item has no instructions

Literatuur in Verlichting
Doel: wetenschappelijke ontwikkelingen en ideeën over opvoeding en moraal te verspreiden
  • Tijdschriften met wetenschappelijke artikelen, maar ook roddels
  • Briefromans, je ziet daardoor verschillende perspectieven
  • Kinderliteratuur: kinderen konden opgevoed worden
  • Spectoriale tijdschriften: maatschappelijke discussies centraal stellen

Slide 5 - Slide

This item has no instructions

De Franse Revolutie

Slide 6 - Mind map

This item has no instructions

De Franse revolutie  (1789-1795)
  • Vrijheid, gelijkheid, broederschap
  • Opstand Franse volk tegen tirranieke koning
  • Koning door God gezonden, werd losgelaten tijdens Verlichting
  • Koning werd verdreven
  • De Franse revolutie bracht veel geweld en tereur met zich mee

Slide 7 - Slide

This item has no instructions

Nederland 19e eeuw
  • Het gaat economisch niet goed in Nederland
  • Veel armoede
  • Idealen van de Franse Revolutie zijn nauwelijk gerealiseerd
  • Mensen zijn op zoek naar iets om het leven toch kleur te geven
  • Gevoel van nationalisme komt op

Slide 8 - Slide

This item has no instructions

Romantische thema’s:
1. De ongerepte natuur (daar kun je het goddelijke ervaren);
2. De verleden tijd (toen was alles beter);
3. Het exotische van verre, vreemde landen;
4. Het geloof (met nadruk op het gevoel en de persoonlijke beleving);
5. Liefde (waarin de hartstocht centraal staat)
6. Mysterieuze, geheimzinnige dromen, de dood (niet alles is te verklaren met het verstand);
7. Het griezelige en gruwelijke (want griezelen roept zo’n ‘prettig’ gevoel van angst op);
8. Humor (lachen met een traan – grappen met een droevige ondertoon).

Slide 9 - Slide

This item has no instructions

Romantiek
Nieuwe cultuurstroming, reactie op Verlichting
Romantiek: 
  • gevoeligheid: lyrische kunst
  • verbeeldingskracht: ontsnappen aan het hier en nu, naar een andere tijd of streek, de ongerepte natuur of het bovennatuurlijke.
  • individualisme: nadruk op originaliteit

Slide 10 - Slide

This item has no instructions

Romantische schilderkunst
  • open compositie, afbeelding lijkt deel van een groter geheel
  • warme kleuren
  • meer nadruk op kleur dan op vorm
  • onderwerpen: natuur, verre oorden, andere tijden (escapisme)

Slide 11 - Slide

This item has no instructions

Natuur
Het schilderij 'Schipbreuk op een rotsachtige kust' van Wijnand Nuijen is een hoogtepunt uit de Nederlandse romantische schilderkunst. De natuur is erg belangrijk en wordt vaak uitvergroot: zeer heftige stormen, zeer donkere en dreigende luchten, zeer grote bomen.

Slide 12 - Slide

This item has no instructions

Literatuur
  • Antirationalisme -> weg met het verstand, gevoel is belangrijk
  • Het optimistisch geloof in vooruitgang was verdwenen.
  • Nadruk op gevoel: Weltschmerz en Sehnsucht
  • Weltschmerz: romantische melancholie/droefgeestigheid
  • Sehnsucht: romantische verlangen naar het onbereikbare geluk.
  • Escapisme: het willen ontsnappen aan de realiteit
  • Populaire genres: ballade, sprookje, griezelverhaal, historische roman, detective

Slide 13 - Slide

This item has no instructions

Sehnsucht is
A
Het verlangen naar het verleden.
B
Het verlangen naar de onbereikbare geliefde.
C
Het verlangen naar het onbereikbare.
D
Het verlangen naar exotische oorden.

Slide 14 - Quiz

This item has no instructions

Weltschmerz is
A
Suïcidaal zijn.
B
Verbolgen zijn over de liefde.
C
Hunkering naar een ideale samenleving.
D
Verdriet over een onvolmaakte wereld.

Slide 15 - Quiz

This item has no instructions

Sprookjes horen vooral bij de Romantiek omdat men toen
A
geïnteresseerd was in oude volksverhalen.
B
geïnteresseerd was in het verleden.
C
wilde vluchten naar het platteland.
D
wilde vluchten uit het hier en nu.

Slide 16 - Quiz

This item has no instructions

Een ander woord voor vluchten is
A
sciencefiction
B
industrialisering
C
escapisme
D
detectives

Slide 17 - Quiz

This item has no instructions

Nationalisme
Voorbeeld van nr. 2 Verleden tijd

Tollens schreef in 1819 een bewerking van het overwinteringsverhaal: De Overwintering der Hollanders op Nova Zembla.

Slide 18 - Slide

This item has no instructions

Nationalisme
This video is no longer available
Welke video was dit?

Slide 19 - Slide

This item has no instructions

Nationalisme
De 16 eeuw was een tijd dat het goed ging met Nederland.
Daarom dit boek in de 19e eeuw als een escapisme naar tijden dat het goed ging

Slide 20 - Slide

This item has no instructions

Slide 21 - Slide

Welk beeld schetst Tollens van de Nederlanders?
Welk beeld schetst Tollens van de Nederlanders?

Slide 22 - Open question

This item has no instructions

Welk beeld schetst Tollens van de Nederlanders?
●    Sterk en dapper
●    Spaarzaam, zuinig (voedsel en brandhout), volgens de oude zeden!
●    Eensgezind
●    Godsvruchtig
●    Empathisch
  • Familie/gezin is heel belangrijk (‘familieman’)

Slide 23 - Slide

This item has no instructions

Waarom zou Tollens juist dit beeld van de Nederlander hebben neergezet?

Slide 24 - Open question

This item has no instructions

Slide 25 - Slide

This item has no instructions

Van Verlichting naar Romantiek
Leerdoel deze les:
Je weet wat Verlichting (ongeveer) inhoudt
Je weet hoe de overgang van Verlichting naar Romantiek verliep
Je weet wat de stroming Romantiek inhoudt

Slide 26 - Slide

This item has no instructions

Wat is één van de belangrijkste kenmerken van de Verlichting?

Slide 27 - Open question

This item has no instructions

Wat houdt de stroming Romantiek in? Noem een aantal kenmerken.

Slide 28 - Open question

This item has no instructions

Huiswerk
Lees voor morgen de volgende bladzijde uit het boekje Literatuurgeschiedenis:
Blz. 5 vanaf De samenleving van 1850 tot 1914
tot blz. 8 Impressionisme

Slide 29 - Slide

This item has no instructions

Lesdoelen
  • Je kent de kenmerken van de verlichting;
  • Je weet waar de literatuur uit de Verlichting vaak over gaat;
  • Je weet welke nieuwe genres er toen bijkwamen of populair werden.

Slide 30 - Slide

This item has no instructions

DE VERLICHTING
  • geeft de literatuur weer een nieuwe impuls
  • ook wel rationalisme genoemd
  • vrijheid, gelijkheid en broederschap
  • ratio brengt verlichting in de duisternis van 
     maatschappelijke wantoestanden

Slide 31 - Slide

This item has no instructions

literaire uitingen in de 18e eeuw
  • zedenblijspel (toneelstuk) 
  • essay of betoog
  • spectatoriaal geschrift
  • kindergedicht
  • briefwisselingsroman

Slide 32 - Slide

This item has no instructions

Slide 33 - Video

This item has no instructions

DE VERLICHTING
  • de opvoeding van het kind is belangrijk
  • geen onderdanigheid maar vrijheid
  • in navolging van Jean-Jacques Rousseau
  • zijn Betje Wolff en Aagje Deken pleitbezorgers
  • en zeker Hiëronymus van Alphen

Slide 34 - Slide

This item has no instructions

DE VERLICHTING
  • geeft de literatuur weer een nieuwe impuls
  • ook wel rationalisme genoemd
  • vrijheid, gelijkheid en broederschap
  • iedereen gelukkig
  • ratio brengt verlichting in de duisternis van 
     maatschappelijke wantoestanden

Slide 35 - Slide

This item has no instructions

DE VERLICHTING
  • In Nederland trekt
     vooral Justus van Effen
     de aandacht met zijn
     tijdschrift
    "De Hollandsche Spectator"

Slide 36 - Slide

This item has no instructions

Slide 37 - Video

This item has no instructions

DE VERLICHTING


de rationalisten willen de maatschappij veranderen

en dus invloed uitoefenen op de openbare mening

daarom schrijven zij vooral voor de burgerij die zij

tot een democratischer levenshouding willen inspireren

door middel van hun tijdschriften

Slide 38 - Slide

This item has no instructions

DE VERLICHTING
  • de opvoeding van het kind is belangrijk
  • geen onderdanigheid maar vrijheid
  • in navolging van Jean-Jacques Rousseau
  • zijn Betje Wolff en Aagje Deken pleitbezorgers
  • en zeker Hiëronymus van Alphen

Slide 39 - Slide

This item has no instructions

DE VERLICHTING
  • Rond 1770 begint het gevoel weer een belangrijke plaats 
     in te nemen naar de buitenlandse voorbeelden van
  • Goethe en Rousseau
  • ook hier zijn Betje Wolff en Aagje Deken belangrijk
  • deze gevoelsstroming wordt gezien als een vroege uiting
     van de romantiek

Slide 40 - Slide

This item has no instructions

literaire uitingen in de 18e eeuw
  • zedenblijspel
  • essay of betoog
  • spectatoriaal geschrift
  • kindergedicht
  • briefwisselingsroman

Slide 41 - Slide

This item has no instructions

literaire uitingen in de 18e eeuw


Het zedenblijspel is een toneelstuk
waarin de opvattingen en gewoontes
van een bepaalde tijd op de hak
worden genomen.

Slide 42 - Slide

This item has no instructions

literaire uitingen in de 18e eeuw



Het spectatoriaal tijdschrift behandelt allerlei vraagstukken op het gebied van godsdienst, politiek, literatuur etc.

Het is bedoeld voor een breed publiek.

Slide 43 - Slide

This item has no instructions

Justus van Effen

"De Hollandsche Spectator"

bestemd voor burgerij.

In dit tijschrift kunnen zij

hun stem laten horen.

Van Effen heeft vooruitstrevende

standpunten



Slide 44 - Slide

This item has no instructions

Hiëronymus van Alphen

"Proeve van kleine gedigten voor kinderen"

moderne opvoeding

het kind moet zelf inzien wat het doen en laten kan

geen dwang

vrijere opvattingen over de opvoeding in brede kring

Het bekendste versje is "De Pruimenboom".



Slide 45 - Slide

This item has no instructions

Slide 46 - Video

This item has no instructions