H1.7 Grammatica

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo, havo
• Leerjaar 1

H1.7

Grammatica zinsdelen

Welkom!

1HV

Leerdoel

Aan het einde van deze § weet je;

• ''...'' hoe je een zin verdeelt in zinsdelen;
  
• ''...'' hoe je de persoonsvorm en het onderwerp in een zin kan herkennen.

Planning

• Terugblik
  
• Redekundig ontleden
• De persoonsvorm
• De zinsdeelproef
• Video
• Het onderwerp
• Werkblad
• Huiswerk / Leestijd
• Afsluiting

Wat weet je nog
van zinsontleding?

1.7 Grammatica zinsdelen                                                                                                        p.48-52

Zinsdelen benoemen

Een zin kun je verdelen in zinsdelen. 

• Een zinsdeel bestaat uit één woord of een paar woorden die bij elkaar horen. 
• Elk zinsdeel heeft een functie

• Zinsdelen benoemen heet redekundig ontleden.

• Maar hoe weet je nu wat er precies bij elkaar hoort? 
• Door een zin door elkaar te husselen en de woorden in een andere                 volgorde te zetten. Bijvoorbeeld:
  

1. Jan liep gisteren fluitend naar school.
   
2. Gisteren liep Jan fluitend naar school.
   
3. Naar school liep Jan gisteren fluitend.
   
4. Fluitend | liep | Jan | gisteren | naar school.
   

• In de laatste zin zijn zinsdeelstrepen gezet tussen de (groepen) woorden die bij elkaar horen. Door het husselen van de woorden in de zin, zie je dat 'naar school' bij elkaar hoort. Deze twee woorden kun je niet uit elkaar halen zonder een kromme zin te krijgen. De rest van de woorden kun je wel loshalen in een kloppende zin.

1.7 Grammatica zinsdelen                                                                                                        p.48-52

De Persoonsvorm (PV)

Je gaat eerst op zoek naar de persoonsvorm.

• Een vorm van het werkwoord. Bestaat altijd uit één woord.

• Hoe vind je de persoonsvorm?

1. Je kunt de zin in een andere tijd zetten. De persoonsvorm verandert dan.            - Jan loopt naar school.                                                                                                          - Jan liep naar school.

1. Je kunt de zin vragend maken. De persoonsvorm komt dan vooraan.                  - Jan loopt naar school.                                                                                                          - Loopt Jan naar school?
2. Je kunt de zin van getal veranderen (van enkelvoud naar meervoud of andersom). De persoonsvorm verandert dan.                                                                  - Jan loopt naar school.                                                                                                          - Jan en Joost lopen naar school.

• In een mededelende zin staat de persoonsvorm op de tweede plek.                       - De leerlingen | komen | meestal op tijd.

1.7 Grammatica zinsdelen                                                                                                        p.48-52

De zinsdeelproef

Wat een zinsdeel is, ontdek je met de zinsdeelproef:

1. Onderstreep de pv.
2. Zet voor en achter de pv zinsdeelstrepen.                                                                Het deel voor de pv is altijd een zinsdeel.
3. Verander de volgorde van de zin: kijk welke woorden                                              je samen voor de pv kunt zetten.
4. Zet de zinsdeelstrepen op de juiste plaats.

Bijvoorbeeld:

• Mandy wacht in het lokaal op haar moeder.

1. Mandy wacht in het lokaal op haar moeder.
2. Mandy | wacht | in het lokaal op haar moeder.
3. Op haar moeder wacht Mandy in het lokaal.                                                                In het lokaal wacht Mandy op haar moeder.
4. Mandy | wacht | in het lokaal | op haar moeder.

d3clkn2tk03bff.cloudfront.net

1.7 Grammatica zinsdelen                                                                                                        p.48-52

Het Onderwerp (O)

Geeft aan wie of wat de handeling van de zin uitvoert.

We zeggen ook wel: het is de hoofdrolspeler van de zin.

1. De nieuwe leerling zegt zijn naam.
   
2. Elke ochtend begint de les Nederlands met een dictee.

Onderwerp en persoonsvorm hebben een sterke relatie:

• Beide staan in het enkelvoud of in het meervoud.                                                             - Iedere leerling gaat daarna aan de slag.                                                                             - Alle leerlingen gaan daarna aan de slag.
• Onderwerp en pv staan naast elkaar.                                                                                     - Ondertussen loopt de docent langs de banken.

• Bijna alle zinnen hebben een onderwerp. De gebiedende wijs meestal niet:             - Kom hier!                                                                                                                                       - Schrijf de zin op.

De persoonsvorm is hier onderstreept.

Het onderwerp is dikgedrukt.

           

Het onderwerp van de zin kun je eenvoudig vinden door 

''Wie/wat + persoonsvorm?'' 

Het antwoord hierop is het onderwerp van de zin.

1.7 Grammatica zinsdelen                                                                                                        p.48-52

Werkblad

Oefenen met zinsontleding

Persoonsvorm en onderwerp

Keuze werktijd

Zelfstandig werken

Optie 1:

Maken huiswerk

H1.7 opdracht  4, 5, 6, 7, 11, 15

Optie 2:

Maken test jezelf

Optie 3:

Lezen in leesboek

Optie 4 (in overleg eigen keuze)

Leestijd

Zelfstandig en stil lezen in je leesboek