1.2 + 1.3 Communicatie

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

H1: Gedrag

Deze les:

- Uitleg 1.2 dl1 Sleutelprikkels en supernormale prikkels

- 1.3 Communicatie

Paragraaf 1 Dierenwelzijn

Paragraaf 1.2: Gedrag bestuderen

Leerdoelen en begrippen 1.2 dl1

5. Je licht toe wat een sleutelprikkel is en wat een supernormale prikkel is.

sleutelprikkel, supernormale prikkel

Lees 1.2:

"Sleutelprikkels en supernormale prikkels"

Nico Tinbergen (1907-1988)

Sleutelprikkel: een prikkel waarop altijd hetzelfde gedrag volgt.

EXPERIMENT PIKGEDRAG BIJ MEEUWENKUIKENS

Een Meeuw braakt voedsel op om zijn kuiken te voeden.

Dit doet de meeuw pas als het kuiken naar de rode vlek op de snavel vlek pikt.

Onderzoeksvraag: 

Is de rode snavelvlek een sleutelprikkel voor het pikgedrag van meeuwenjongen? 

Resultaten van het experiment met 100 kuikens

Is de rode snavelvlek een sleutelprikkel?

Supernormale prikkel: versterkte sleutelprikkel, leidt tot een versterkte respons

Opdrachten:

- Maken 1.2 opdr. 20 t/m 21 (leerdoel 5)

Doel en begrippen 1.3

7. Je licht het belang toe van signalen bij communicatie.

8. Je legt uit wat ritueel gedrag is.

9. Je herkent verschillende typen conflictgedrag.

10. Je licht het belang toe van een taakverdeling voor de

Signalen, ritueel gedrag, balts, conflictgedrag, ambivalent gedrag, omgericht gedrag, overspronggedrag, dreiggedrag.

Communicatie

Ritueel gedrag

Een vaste serie gedragselementen die van tevoren vaststaan en voorbereiden op uiteindelijk gedrag

Zoals bijvoorbeeld baltsgedrag of begroetingsgedrag 

Baltsgedrag

Soortsspecifiek gedrag dat aan de paring vooraf gaat en:

- de bereidheid tot paring vergroot

- agressie vermindert

- de band tussen de partners verstevigt

0

Territoriumgedrag

• Door een territorium te vormen wordt een zekere hoeveelheid voedsel of ruimte veiliggesteld
• Territorium vermindert conflicten tussen soortgenoten
• Mannetje verdedigt het gebied tegen binnendringende soortgenoten
• Dreiggedrag op de grens

Dreiggedrag

Op de grens van het territorium vertonen dieren vaak dreiggedrag

Waarom gaan ze niet meteen in de aanval?

Rangorde (pikorde)

• Imponeergedrag: zich zo groot en indrukwekkend mogelijk maken. Vaak door dominant mannetje
• Verzoeningsgedrag staat vaak tegenover het dreiggedrag van dominante mannetje: een signaal dat de agressie van dominante mannetje doet afnemen
• Rangorde vergroot voorspelbaarheid en voorkomt conflict en stress. 

Voorbeeld: Maak een rangorde van de mannetjes, begin bij het meest dominante mannetje. 

Hoe pak je dit aan?

1.3 Lezen:

"Conflictgedrag"

Conflict gedrag

Komt voor als twee gedragssystemen in conflict komen.

Dit gebeurt wanneer tegenstrijdige prikkels tegelijk tegenstrijdige gedragssystemen oproepen.

Gaat om een INTERN conflict.

Ambivalent gedrag

Het dier vertoont afwisselend gedragselementen uit beide gedragssystemen.

Bijv. op de grens van een territorium: 

Twee tegengestelde gedragssystemen tegelijkertijd zichtbaar, vluchten en vechten

Omgericht gedrag

Het gedrag wordt gericht op een ander doel/ object

Wie slaat er wel eens met de deur als hij boos is? 

Het gedragssyteem agressie wordt op iets heel anders gericht

Overspronggedrag

Ongepast gedrag voor de situatie.

Bijv. bij spelagressie. Om een intern conflict op te lossen (spelen of vechten?) gaan dieren soms maar heel iets anders doen, zoals zichzelf likken om de stress te verminderen.

ambivalent gedrag

oversprong-

gedrag

Omgericht gedrag

Je moeder is boos omdat je slechte examenresultaten behaalde. Ze maakt geen ruzie met je maar gaat de was doen.

Je hebt net je rijexamen afgelegd, waarvoor je heel zenuwachtig was. Je krijgt je resultaat terug en je bent geslaagd. Je huilt van blijdschap.

Met je pas verkregen rijbewijs rijd je de auto van je pa in de prak. Wanneer je hem het nieuws vertelt slaat hij met zijn vuist op tafel.

forms.gle

Huiswerk

- Maken nectar digitaal 1.3 (route B)