Dilemma + utilisme

• Levensbeschouwing
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4,5

Na deze les

- kun je bepalen of iets een ethisch dilemma is of niet.

- leg je in eigen woorden uit wat het utilisme is en hoe het kan helpen bij ethische vraagstukken.

botsende waarden

Bij ethiek staan botsende waarden centraal. Die botsende waarden noemen we een  moreel /ethisch dilemma

Bij zo'n dilemma kun je dus twee waarden aanwijzen die tegenover elkaar staan. 

Je vriend geeft een feest dat werkelijk oersaai is. De volgende dag hebben klasgenoten het erover. Ze vragen jou als beste vriend(in) wat jij ervan vond.
-welke waarden botsen in dit dilemma?

1. respect en vriendschap
2. eerlijkheid en vriendschap
3. eerlijkheid en respect
4. vriendschap en humor

Je bent de financieel directeur van Ajax. Een van de sterspelers vertrouwt je toe dat hij tijdens het uitgaan iemand in elkaar heeft getrapt. Uit de ophef die ontstaat op social media blijkt dat het slachtoffer er waarschijnlijk blijvende schade aan overhoudt. De daders zijn onbekend bij het publiek.

1. eerlijkheid en financieel gewin
2. eerlijkheid en bescherming
3. financieel gewin en rechtvaardigheid
4. rechtvaardigheid en bescherming

Wat is de oorzaak van de toename in euthanasie aanvragen?
Ethische vraag of niet

1. Ja
2. nee

Ethisch dilemma of niet:
Zal ik de bus nemen zonder te betalen?

1. Ja
2. Nee

Ethisch dilemma of niet: Is euthanasie in ons land toegestaan?

1. Ja
2. Nee

Ethisch dilemma of niet: Moet ik deze woordjes van buiten leren of niet?

1. ja
2. nee

Ethisch dilemma of niet: Is het rechtvaardig een bom te gooien op een woonwijk vol IS strijders

1. Ja
2. Nee

Ethisch dilemma of niet:
Mag ik een ongeneeslijk zieke uit zijn lijden verlossen?

1. Ja
2. Nee

Ethisch dilemma: je beste vriend staat er slecht voor bij gs. Mag hij bij jou afkijken?

1. ja
2. nee

Ethisch dilemma of niet: Welke tactiek kan de coach van AZ het beste gebruiken in de wedstrijd tegen Vitesse?

1. Ja
2. Nee

Hoe bepaal je wat het juiste is om te doen?

Ethische theorieën - helpen om te bepalen wat juist is.

We behandelen 3 theorieën:

gevolgenethiek -utilisme

plichtsethiek - beginselethiek

Deugdethiek

Gevolgenethiek

Bij de morele beoordeling van handeling tellen alleen de gevolgen van een handeling.

Utilisme

Variant van gevolgenethiek:

Wat betekent (denk je) het woord "utilisme"?

1. zingeving
2. doel
3. moreel handelen
4. nuttig

Stel je bent de tram bestuurder: offer je 1 of 5 mensen op?

1. 1
2. 5

Jeremy Bentham (1748-1832)

Nut = aangename ervaringen en bij onnut aan lijden.

Ook dieren kunnen lijden, dus moeten ook betrokken worden in het oordeel. 

Protesteerde tegen: idiote strafrecht (bv doodstraf op verkeerd gedrag tussen man en vrouw in bed).

Belachelijk: iemand gestraft werd om een daad die niemand had berokkend. 

Morele basisregel: een daad moet moreel beoordeeld worden op grond van het vergroten of verkleinen van het geluk van degenen wier belang bij de daad in het spel is. 

Geluk en welzijn is namelijk belangrijk. vb: blz 32

Peter Singer

Bekendst utilistisch denker. 

Wat is goed? Je moet het lijden afwenden. Van belang is om zo te handelen dat zoveel mogelijk mensen en dieren zo min mogelijk lijden.

Casus

Je bent als ingenieur betrokken bij onderzoek naar een nieuw pesticide. Op grond van een risicoanalyse kom je erachter dat als dit pesticide op grote schaal in ontwikkelingsland X zou worden gebruikt, per jaar 200 mensen met een overgevoeligheid tegen deze stof zouden komen te overlijden maar dat daardoor de oogst zodanig zou toenemen dat 10.000 mensen per jaar minder aan honger zouden overlijden. Vind je dat ontwikkelingsland X dit pesticide zou moeten inzetten? Wat zou iemand vanuit het utilisme beantwoorden?

Kritiek?

1. Saldo geluk: dan mag er dus een groep ongelukkige worden?

2. Er is maar 1 maat: geluk. Weegt elke mate van geluk evenveel?

3.Doel heiligt de middelen?

Kan volgens het utilisme een 'leugentje om bestwil' toegestaan zijn?

1. Ja, zolang je door te liegen het totale geluk in de wereld vergroot.
2. Nee, liegen is altijd verkeerd ook al is je motief juist.

Is volgens het utilisme een ongelijke verdeling van welvaart toegestaan?

1. Nee, de welvaart moet altijd evenredig worden verdeeld.
2. Ja, zolang daardoor het totale geluk in de wereld toeneemt.

Maken: opdracht 13