2h grammatica - herhaling

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

    2.1 Grammatica - Welkom

Op je tafel:

Tablet/ werkboek/ schrift Nederlands

Zinsdelen... geen woordsoorten

Planning 

• Lesdoel
• Herhaling zinsdelen + vragen
  
• Maken: opdracht 1 t/m 5
  
• Lesdoelen check

Lesdoel

Aan het einde van de les...

• kun je alle zinsdelen t/m bwb benoemen (herhaling jaar 1)

Regels LessonUp

- Je logt in met een normale naam.

- De uitleg staat op een gele dia -> zijn we daar, dan is het stil.  

- Iedereen beantwoordt de vragen in stilte. 

- Ga naar www.LessonUp.com 

- Voer de code in.

Wat zijn zinsdelen?

Zinnen zijn gemaakt van zinsdelen. Het zijn een soort puzzelstukjes.

Belangrijk voor formulering!

Hoe vind je de
persoonsvorm in de zin?

1. Het eerste woord in de zin.
2. Lees de zin voor.
3. Tijdproef/getalproef
4. Ik weet het niet.

Persoonsvorm (pv)

Zo vind je de pv:

1. Verander de zin van enkelvoud naar meervoud, of andersom. Het werkwoord dat verandert, is de pv. -> getalproef
   
2. Verander de zin van t.t. naar v.t. of andersom. Het werkwoord dat verandert, is de pv. -> tijdproef
3. De zin vragend maken. Het werkwoord dat vooraan komt, is de pv. -> vraagproef
   
   

Persoonsvorm voorbeeld

De oude krant uit 1998 wordt opnieuw uitgebracht.

- v.t. = De oude krant uit 1998 | werd | opnieuw | uitgebracht.

- zinsdeelstrepen voor en na de pv

- Vóór de pv wordt niet gehakt. 

Wat is de persoonsvorm?

Ik heb mijn huiswerk niet kunnen maken.

Het werkwoordelijk gezegde
bestaat uit alle .........
in de zin.

1. Ik weet het niet
2. woorden
3. persoonsvormen
4. werkwoorden

Werkwoordelijk gezegde (wg)

Werkwoordelijk gezegde zijn alle werkwoorden in een zin.

LET OP: werkwoordelijk gezegde bestaat uit de persoonsvorm en...

- een voltooid deelwoord                  -> Ik ben naar school gelopen.

- een heel werkwoord                         -> Hij gaat een boek lezen.

- een werkwoord met 'aan het'       -> Hij is een boek aan het lezen.

- een heel werkwoord met 'te'         -> Hij zit een boek te lezen.

- een vorm van 'zich'                             -> Hij herinnert zich iets.

- maar ook gesplitste werkwoorden...   -> Hij leest een boek voor. (voorlezen)

Wat is het werkwoordelijk gezegde?
Piet wast zich iedere dag.

Hoe vind je
het onderwerp in de zin?

1. Aan wie + pv?
2. Wie/wat + wg?
3. Ik weet het niet
4. Voor wie + wg?

Het onderwerp (ond)

Je kunt het onderwerp vinden door de vraag:

Wie of wat + het werkwoordelijk gezegde?

Het antwoord op deze vraag is het onderwerp.

De kinderen hebben een kaars aangestoken.

Wie hebben aangestoken?

Antwoord: De kinderen

Wat is het onderwerp?

De docent vindt dit een heel leuk onderwerp.

Wat is het onderwerp?

Als onderwerp kozen ze pooldieren.

1. Onderwerp
2. Pooldieren
3. Kozen
4. Ze

Hoe vind je
het lijdend voorwerp
in de zin?

1. Wie/wat + wg?
2. Wie/wat + ond?
3. Wie/wat + wg + ond?
4. Wie/wat + pv?

Lijdend voorwerp (lv)

• Het lijdend voorwerp is een zinsdeel. 
• Bij het lijdend voorwerp 'overkomt iemand' of 'ondergaat een onderwerp' iets. 
• Het is belangrijk dat je weet dat niet iedere zin een lijdend voorwerp heeft.

De vraag: wie/wat + werkwoordelijk gezegde + onderwerp?

Lijdend voorwerp

LET OP:

Het lijdend voorwerp begint nooit met een voorzetsel (naar de winkel, achter de tafel, op de stoel, etc.)

Voorbeeld lv

Ik heb in de winkel bloemen gekocht.

wg = heb gekocht

o (wie heeft gekocht?) = Ik

lv (wat heb ik gekocht?) = bloemen

Morgen hebben we een toets.

Wat is het lijdend voorwerp?

Morgen hebben we een toets.

• Persoonsvorm = hebben
  
• Werkwoordelijk gezegde = hebben
  
• Onderwerp (wie hebben?) = we
  
• Lijdend voorwerp (wat hebben we) = een toets
  

Hoe vind je
het meewerkend voorwerp
in de zin?

1. Wie/wat + wg + ond + lv?
2. Ik weet het niet
3. Aan/voor wie + wg + ond + lv?
4. Aan wie + ond?

Het meewerkend voorwerp (mv)

- het meewerkend voorwerp kan één woord zijn, maar het kunnen ook meerdere woorden zijn.

- het meewerkend voorwerp staat niet altijd in een zin.

- je vindt het meewerkend voorwerp door de vraag:

= aan wie (OF voor wie) + gezegde + onderwerp + lijdend voorwerp

Voorbeeld meewerkend voorwerp

Hans geeft zijn moeder een bloem.

wg =                     ond =                   lv =     

Vraag = 

Vraag die we stellen: aan wie/voor wie geeft Hans een bloem? Antwoord: aan zijn moeder.

mv = zijn moeder

Wat is het meewerkend voorwerp in de zin:

Vandaag geeft Mahdi een bos bloemen aan zijn baas.

1. Mahdi
2. een bos bloemen
3. vandaag geeft
4. aan zijn baas

Noteer het meewerkend voorwerp uit de zin:

De verliefde jongen geeft zijn vriendin een ring.

Bijwoordelijke bepaling

We noemen de bijwoordelijke bepaling ook wel de ‘prullenbak’. Alles wat je overhoudt, noem je een bijwoordelijke bepaling.

Bijwoordelijke bepaling

1. waar= bijwoordelijke bepaling van plaats
   
2. wanneer= bijwoordelijke bepaling van tijd
   
3. hoe = bijwoordelijke bepaling van reden
   

Morgen hebben we een toets.

Wat is de bijwoordelijke bepaling?

Zinsdelen

Alle benoemde zinsdelen gaan tussen zinsdeelstrepen.

Mijn kleine broertje | heeft | vorige week | een film | gekeken.

Let op: voor de persoonsvorm wordt niet gehakt.

Lijdend voorwerp

gezegde

onderwerp

gezegde

bijwoordelijke bepaling

Persoonsvorm

Maken 2.1

Opdracht 1 t/m 5 (blz. 92)

Klaar? Steek je vinger op en dan krijg je een werkblad met extra oefeningen.

Met wie? Zelfstandig, overleggen met buurman/buurvrouw mag.

Lesdoelen check

Samenvatting zinsdelen

1	Persoonsvorm	Getal veranderen OF zin in een andere tijd zetten (OF vraagzin)
2	Onderwerp	Wie of wat + gezegde
3	Werkwoordelijk gezegde	Alle werkwoorden in de zin OOK de persoonsvorm!
4	Lijdend voorwerp	Wie/wat + gezegde + onderwerp
5	Meewerkend voorwerp	Aan wie/voor wie + gezegde + onderwerp + lijdend voorwerp
6	Bijwoordelijke bepaling	Waar? Wanneer? Hoe?