Schizofrenie en verwante psychotische stoornissen bij ouderen en bijzondere zorgcategorieën

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 2

Schizofrenie en verwante psychotische stoornissen bij ouderen en bijzondere zorgcategorieën

Omgaan met complex gedrag en psychopathologie 

VVT 2, module 1

Inhoud lessen week 4 en 5

-Hoor- en werkcollege over schizofrenie en verwante psychotische stoornissen bij ouderen en bijzondere zorgcategorieën.  

THEORIE DIE CENTRAAL STAAT:

-VVT 2, module 1 'Omgaan met complex gedrag en psychopathologie', 

1.3 Schizofrenie en verwante psychotische stoornissen bij ouderen en 

1.4 Bijzondere zorgcategorieën

Opdracht vorige les

• Bestudeer de theorie over 'Schizofrenie en verwante   psychotische stoornissen bij ouderen' (uit: VVT 2, module 1 'Omgaan met complex gedrag en psychopathologie').
• Maak op een poster de belangrijkste begrippen vanuit deze   theorie inzichtelijk.

Schizofrenie in het kort

Schizofrenie is een ziekte van de hersenen, waarbij denken, gevoelsleven en gedrag van deze persoon ernstig verstoord zijn geraakt. De ziekte kent zogenaamde psychotische perioden met vreemd en verward denken, praten en gedrag: hallucinaties en wanen. Verder lijdt deze persoon aan een achteruitgang van zijn psychisch en sociaal functioneren.

Als mensen met schizofrenie ouder worden: informatieverwerking vertraagt. Hierdoor komen zij soms wat verward over. Ook zelfzorg blijft moeizaam. 

www.ad.nl

Aandachtspunten bij de verzorging en begeleiding bij schizofrenie

• Therapietrouw: toezicht op inname van medicijnen;
• Zorg voor kalme relatie met zorgvrager: weinig emoties, maar wel met betrokkenheid;
• Ondernemen van activiteiten: zorgvrager zelf laten bepalen welke activiteiten ondernomen worden. Let op! Te veel prikkels en druk om iets te doen kan hen psychotisch maken. 
• Relatie met medebewoners in setting van verpleegafdeling: goedbedoelende, bezorgde medebewoners moeten leren niet te enthousiast met zorgvragers met schizofrenie gaan optrekken. Leer ze te wachten op de initiatieven van de zorgvrager zelf;
• Observeren en signaleren voortekenen van een psychose, zoals achterdocht of stemmen horen;
  
• Verplaats je in de zorgvrager met schizofrenie: veel van de dingen die voor ons normaal zijn, zoals drukke gelegenheden bezoeken, medicijnen innemen of onder de douche gaan, zijn problematisch voor de zorgvrager met schizofrenie. Wuif bezwaren niet weg en probeer de zorgvrager niet te gaan overtuigen dat het allemaal wel kan, bijvoorbeeld: ‘Het is helemaal niet moeilijk om uw kleren in de was te gooien, dat doen we allemaal.' Zorg echter dat je de bezwaren serieus neemt en dat je samen een oplossing zoekt.

Ouderen met laat ontstane schizofrenie (LOS)

• 'Late Onset Schizofrenie' of LOS: treedt later in het leven op. 
• LOS komt veel vaker voor bij vrouwen dan bij mannen.
• Verschillen bij de oudere zorgvrager die al sinds jeugd schizofrenie heeft: meer sociaal isolement en vooral meer hallucinaties. Vooral visuele hallucinaties komen veel voor. Verder: wanen, meestal het achtervolgingstype. Bij ouderen is dat vaak de zogenoemde partitiewaan. De zorgvrager heeft de overtuiging dat mensen, voorwerpen of stralen door vaste structuren zoals vloeren, muren en lampen het huis binnen kunnen komen. Er is vaak sprake van stemmingsontregeling in de vorm van angst of agitatie.
• Bij diverse vormen van dementie kunnen hallucinaties voorkomen en gedragsontregeling en veranderingen in de persoonlijkheid kunnen aan een psychische stoornis doen denken. Meestal is het onderscheid met dementie op basis van de voorgeschiedenis en eventuele andere symptomen wel te maken. 
• Ook de verschijnselen van een delier kunnen erg lijken op een psychose. Bij een delier is er echter altijd sprake van een lichamelijke ontregeling.

Waanstoornissen

-Een psychose is een toestand waarbij iemand zijn grip op de realiteit kwijt is. Hij ziet of hoort soms dingen die er niet zijn (hallucinaties) en is overtuigd van bepaalde ideeën die niet kloppen (wanen).

-In de psychiatrie is veel discussie over de vraag of de waanstoornis nu wel of geen vorm van schizofrenie is. 

-We spreken van een waanstoornis als een waan of meerdere wanen minstens 1-3 maanden aanwezig is/zijn. 

-Wanen kunnen voorkomen bij meerdere psychiatrische ziektebeelden zoals schizofrenie, dementie en stemmingsstoornissen. Wanen bij de ziekte van Alzheimer zijn vaak vluchtig van aard en niet zo nadrukkelijk aanwezig. 

-Bij ongeveer 50 % van de ouderen met een delier komen waanbeelden voor.

Het verloop van een waanstoornis is anders dan bij genoemde ziektebeelden. Een waanstoornis is een soort ‘afgekapseld’ waansysteem, vaak zonder hallucinaties en met een intact gebleven persoonlijkheid en gevoelsleven. Lang niet alle mensen met een waanstoornis krijgen professionele hulp. Waarschijnlijk zijn er veel meer mensen die wanen hebben, maar toch goed functioneren en nooit in contact komen met hulpverlening. Ook ontkennen de zorgvragers nogal eens dat ze hulp nodig hebben of zijn uitgesproken achterdochtig naar hulpverleners.

Bijzondere zorgcategorieën 

• Lewy-Body dementie;
  
• Frontotemporale Dementie;
  
• middelenmisbruik en -verslaving; 
• de ziekte van Huntington;

Bijzondere zorgcategorieën 

Bijzondere zorgcategorieën waarbij psychische stoornissen voorkomen:

-Zorgvragers met Lewy-Body dementie en Frontotemporale dementie hebben vaak gedragsontregeling en hallucinaties. 

-Middelengebruik zoals overmatig alcoholgebruik kan dementie en het syndroom van Korsakov veroorzaken. 

-Neurologische ziekten als de ziekte van Huntington en de ziekte van Creutzfeldt-Jakob geven in snel tempo cognitieve stoornissen en leiden tot zeer ernstige neurologische ziektebeelden. 

Opdracht 

'Bijzondere zorgcategorieën' 

1. Je kiest één van de vijf aandoeningen (Lewy-Body dementie, frontotemporale dementie, middelenmisbruik en -verslaving, ziekte van Huntington of ziekte van Creutzfeldt-Jakob) en maakt hier 3 dia's van. 

 

2. Je geeft bij het gekozen ziektebeeld op de dia's aan wat het is, welke symptomen er zijn en wat verdient aandacht qua zorgverlening. Dat doe je door zoveel mogelijk illustraties te gebruiken en zo weinig mogelijk tekst!

Daarna geef je een presentatie van jouw dia's. De instructies voor de presentatie zijn:

1. Begin met de kernboodschap: wat houdt de aandoening in?

2. Licht vervolgens iedere illustratie en tekst van de dia's nader toe: welke symptomen zijn er en wat verdient aandacht qua zorgverlening. 

Vooruitblik

-Presentaties bijzondere zorgcategorieën

-Theorie die je bestudeerd moet hebben: VVT 1, module 3 en VVT 2, module 1

-Verwerkingsopdrachten die af moeten zijn: VVT 1, module 3 en VVT 2, module 1