Les 7: verwijswoorden, samenvatting, tussenkopje

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t, havo, vwo
• Leerjaar 2

Lezen

10 minuten

Leerdoelen

Aan het eind van deze les...

• ...hebben we het een en ander herhaald.
  


• ...weet je wat verwijswoorden zijn.
• ...weet je hoe je een tekst moet samenvatten.

Wat is de functie van een titel

Op welke vier manieren kun je een tekst inleiden?

Op welke drie manieren kan een schrijver het slot afsluiten?

Verwijswoorden

• In teksten staan woorden die verwijzen naar andere woorden . Een schrijver gebruikt ze om te voorkomen dat hij dezelfde woorden herhaalt, waardoor een tekst saai wordt.

• Verwijswoorden kunnen naar één woord, een groepje woorden of een hele zin  verwijzen.   

• Verwijswoorden verwijzen bijvoorbeeld naar een persoon, een gebeurtenis of naar een plek.
• Voorbeelden van verwijswoorden: Ik, jij, hij, zij, jullie, wij, het, mijn, jouw, die, dat, dit, deze, toen, daar en hier.

Verwijswoorden

• Chantal heeft gisteravond het huiswerk voor Nederlands gemaakt, zodat ze in de verstopte brief aan het einde van de les kon lezen. ('ze' verwijst naar één woord)
  

• Bij een kledingwinkel heb ik twee paar happy socks gekocht, want die waren in de aanbieding. ('die' verwijst naar twee paar happy socks)
  

• Mijn broertje is doorgebroken bij Ajax. Dat vind ik een goede prestatie. ('dat' verwijst naar een hele zin). 
  

Verwijswoorden

• Deze, die, dit en dat zijn ook verwijswoorden en worden aanwijzende voornaamwoorden genoemd. Maar gebruiken we om te verwijzen naar zelfstandige naamwoorden.
  

• dezE en diE gebruik je bij dE-woorden
  
• diT en daT gebruik je bij heT-woorden
  

Voorbeelden

De-woorden: verwijs met deze of die

Het-woorden: verwijs met dit of dat

Deze deur is op slot, maar die daar is wel open.

  (de deur)

Dat paard is wild, maar dit hier is rustig.

(het paard)

Samenvatten

• Samenvatting = korte weergave van de tekst in eigen woorden.
  
  
• Stap 1: bepaal het onderwerp en de hoofdgedachte van de tekst.
• Stap 2: achterhaal per alinea wat er wordt gezegd over het onderwerp. Let hierbij op kernzinnen.
• Stap 3: Maak er een logisch geheel van (verbind de losse zinnen).
• Stap 4: controleer je samenvatting.

Controleren

Controleer je samenvatting. 

• Staat de belangrijkste boodschap in de samenvatting?
  
• Staan alle hoofdzaken in de samenvatting?
  
• Heb je geen bijzaken opgenomen?
  
• Heb je een logisch geheel van de samenvatting gemaakt?
  
• Is de samenvatting volledig? 
  
  

Pas je samenvatting zo nodig aan.

Tussenkopjes

• Een tussenkopje staat boven een alinea.
  
• Een tussenkopje kan het deelonderwerp aankondigen.
• Een tussenkopje maakt de lezer nieuwsgierig.

• Een tussenkopje schrijf je altijd op in één of enkele woorden.
  

Aan de slag

Stap 1: Open les 7 van begrijpend lezen.

Stap 2: Maak nu in tweetallen of individueel slide 17 t/m 35.

Waar wordt het goede verwijswoord gebruikt?

de aanvoerder

1. deze aanvoerder
2. dit aanvoerder

Waar wordt het goede verwijswoord gebruikt?

de conclusie

1. deze conclusie
2. dit conclusie

Waar wordt het goede verwijswoord gebruikt?

het experiment

1. deze experiment
2. dit experiment

Waar wordt het goede verwijswoord gebruikt?

het publiek

1. deze publiek
2. dit publiek

Waar wordt het goede verwijswoord gebruikt?

de relatie

1. deze relatie
2. dit relatie

Waar wordt het goede verwijswoord gebruikt?

het tekort

1. deze tekort
2. dit tekort

Waar wordt het goede verwijswoord gebruikt?

de tentoonstelling

1. deze tentoonstelling
2. dit tentoonstelling

Waar wordt het goede verwijswoord gebruikt?

het voorwerp

1. deze voorwerp
2. dit voorwerp

Waar wordt het goede verwijswoord gebruikt?

de fakkel

1. dat fakkel
2. die fakkel

Waar wordt het goede verwijswoord gebruikt?

het glazuur

1. dat glazuur
2. die glazuur

Waar wordt het goede verwijswoord gebruikt?

het hulpmiddel

1. dat hulpmiddel
2. die hulpmiddel

Waar wordt het goede verwijswoord gebruikt?

de planeet

1. dat planeet
2. die planeet

Waar wordt het goede verwijswoord gebruikt?

de rijkdom

1. dat rijkdom
2. die rijkdom

Waar wordt het goede verwijswoord gebruikt?

het schema

1. dat schema
2. die schema

Waar wordt het goede verwijswoord gebruikt?

de vriendschap

1. dat vriendschap
2. die vriendschap

Waar wordt het goede verwijswoord gebruikt?

het watermerk

1. dat watermerk
2. die watermerk

Op welke slide heb jij een (kleine) foto van Rick Astley gezien?

Welk onderdeel vind jij nog lastig?

Bedenk drie vragen die jij aan de docent zou kunnen stellen over de toetsstof.