21.11 en 21.12 allergie en auto-immuunziekten

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

allergie

Doel

Je kunt allergische- en auto-immuunreacties beschrijven en de overeenkomsten en verschillen met de normale werking van hetimmuunsysteem beschrijven.

allergie

Allergie

-Allergeen

-B-cel

-IgE antistoffen

-mestcel

-histamine

Verklaar dat bij herhaald contact met een allergeen sensibilisatie optreed (iedere volgende reactie is sneller en heftiger)

Kennelijk is het hechten aan mestcellen een werkingsmechanisme van antistoffen. Welke 3 andere mechanismen ken je?

histamine ben je eerder tegen gekomen. Was dit bij de specifieke of aspecifieke afweer? Waar zorgde histamine voor? Welke symptomen van een allergische reactie kun je daarmee verklaren?

allergietest

welk van de drie testmethoden uit de vorige les is het meest geschikt om igE-antistoffen aan te tonen in bloedplasma? Beschrijf de werking van deze test.

Auto-immuun

Je afweersysteem vernietigt gezonde zellen

Bij een auto-immuunziekte kan het zijn dat bepaalde afweercellen gezonde lichaamscellen doden. Normaal doen deze cellen dit alleen met beschadigde/geïnfecteerde/tumorcellen. Het gaat hier om:

1. Cytotoxische T-cellen
2. B-lymfocyten
3. Macrofagen
4. NK-cellen

Mensen die op jonger leeftijd een lagere expressie van het insuline-gen hebben in de thymus hebben een hogere kans om diabetes type I te ontwikkelen. Verklaar dit.

Huiswerk

Vragen bij 21.11 en 21.12

vragen stellen/oefenen in KWT?

Bijles?

Eerdere hoofdstukken?

werkt vaccineren echt?

extra doel: 

je kunt een goede wetenschappelijk onderzoeksvraag opstellen

je kunt een proefopzet bedenken om deze vraag te beantwoorden

onderzoeksvraag

wat is het effect van [onafh variabele]

op [afhankelijke variabele]

bij/van [groep organismen]

onderzoeksvraag

voorbeeld:

wat is het effect van [temperatuur]

op [groeisnelheid]

van [een populatie melkzuurbacteriën] ?

Zet de vraag: "werkt vaccineren echt?" om naar een goede onderzoeksvraag

onderzoeksopzet

1. experimentele groep en een controle groep beschrijven
2. beschrijf welke factor verschilt. Overige factoren gelijk
3. Wat ga je meten? Hoe trek je je conclusie?

onderzoeksopzet

1. 2 groepen mensen
2. 1 groep wordt wel gevaccineerd, een andere groep krijgt een placebo.
   Verder gelijk in samenstelling leeftijd/geslacht/ethniciteit/gezondheid)
3. Over een bepaalde tijd meet je: aantal besmettingen / ziekenhuisopnames /sterfte

kritiek op "proefopzet"?

gevaccineerde en niet gevaccineerde groep ongelijk. 

niet-gevaccineerde groep heeft geen placebo gehad

op basis van eerder onderzoek waarschijnlijk wel een echt effect.

Werkt vaccineren echt?

1. Nee
2. Niet overtuigd
3. Denk het wel
4. Ja

Doel

Je kunt uitleggen hoe vaccins in het algemeen werken. 

de spike-eiwitten aan de buitenkant van een corona virusdeeltje worden herkend door de afweer als lichaamsvreemd. De spike-eiwitten zijn:

1. Antistoffen
2. Antimoleculen
3. Antivaccers
4. Antigenen

leg kort uit hoe de specifieke afweer op gang komt en antistoffen gaat produceren na het binnenkomen van virusdeeltjes.

Van welke vorm van immunisatie is hier sprake? Actief/Passief, Natuurlijk/Kunstmatig

werking vaccin?

Je geeft het lichaam de juiste antigenen (spike-eiwiten)

zonder een ziekteverwekker die zich kan vermenigvuldigen.

de specifieke afweer maakt wél antistoffen en geheugencellen. 

Je wordt wel immuun,  je wordt niet (ernstig) ziek

Beredeneer op basis van vorige twee dia's waarom een vaccin effectiever wordt na een tweede keer vaccineren.

hoe dien je het antigen toe?

vroeger: verzwakte ziekteverwekkers (door bestraling bv)

corona: 

RNA-vaccin (Pfizer/Moderna)  bewaren bij -80 C

vector-vaccin (AstraZenica) bewaren in koelkast

basisprincipe: jouw lichaamscellen gaan Spike-eiwitten maken door ingebracht virus-RNA

 

verschil

RNA wordt ingebracht met een vetbolletje (Moderna/Pfizer)

RNA wordt ingebracht door een gemodificeerd chimpansee verkoudheidsvirus (AstraZenica)

Bijwerkingen

Passen bij een milde infectie

(je afweer wordt wel actief en gaat  antistoffen en geheugencellen maken)

trombose?

NOS.NL

"Voor het vaccin werd toegelaten, werd overigens onder ruim 24.000 proefpersonen onderzoek gedaan. Aandoeningen door bloedstolsels kwamen toen bij 12 mensen voor. In de placebogroep kregen 8 mensen last, in de gevaccineerde groep waren dat er 4."

Maak een onderzoeksopzet om te onderzoeken of een Astrazeneca vaccin trombose veroorzaakt.