De koloniale ontginning als triomf, uitbuiting en onderhandeling

• Geschiedenis
• Secundair onderwijs

Deze wereldkaart toont de landen en gebieden waar Spaans de officiële taal is

(donkerblauw) of waar minstens 5 procent van de bevolking Spaans als moedertaal heeft (lichtblauw).

De kaart toont de toestand in april 2020.

Wat is een mogelijk verband tussen deze actuele toestand en de ontdekking van Amerika?

De Spaanse taal en godsdienst verdrong

schijnbaar de lokale Indiaanse talen en godsdiensten. 

Met welk begrip zou je deze situatie beoordelen vanuit SPAANS / EUROPEES perspectief?

1. uitbuiting
2. triomf
3. verwoesting
4. assimilatie

Wat geïnterpreteerd kan worden als een gevolg van verwoesting van

de indiaanse bevolking of van assimilatie, waarbij de indiaanse bevolking zich niet langer als dusdanig identificeert

Context van de bron: dit fragment komt uit het Spaanstalige boek ‘Hispania Victrix’, geschreven in 1553

door de Spanjaard Francisco López de Gómara (c. 1511 - c. 1566). Het boek beschrijft de verovering van

Mexico door de Spaanse conquistador Hernan Cortés (1485-1547).

Gómara was de laatste privé-secretaris van Cortés en schreef het boek in reactie op de toenemende

kritiek vanuit Spanje dat de verovering van Amerika leidde tot uitbuiting van de indianen. Deze kritiek

leidde er toe dat de Spaanse koning Karel van Habsburg vanaf de jaren 1530 de eerder toegewezen

encomienda afnam om zo de indianen te beschermen. Met zijn geschiedenis wilde Gómara aantonen dat

de verovering van Amerika een glorieuze episode was, vooral te danken aan de leidende rol van Cortés.

Hij was van oordeel dat Cortés en zijn nakomelingen hiervoor door de Spaanse overheid beloond

moesten worden. Gómara bereikte zijn doel niet. Het boek ‘Hispania Victrix’ werd verboden en de

Spaanse overheid probeerde via wetten de indianen te beschermen.

Context van de bron: dit fragment komt uit het boek ‘Brevísima relación de la destrucción de las Indias’

(korte beschrijving van de verwoesting van de Indische eilanden), geschreven in 1542 door de Spaanse

monnik Bartolomé de Las Casas (1484-1566) en gepubliceerd in 1552. In 1502 trok Las Casas naar

Amerika. Tot zijn definitieve terugkeer naar Spanje in 1547 verbleef Las Casas afwisselend op de

Caraïbische eilanden, het Amerikaanse vasteland en Spanje. In verschillende geschriften gericht aan de

Spaanse overheid beschreef hij in detail de gruwelen die de lokale bevolking moest ondergaan en ijverde

hij voor maatregelen om de indiaanse bevolking te beschermen. Zijn Brevísima relación was het

bekendste van die geschriften. Las Casas’ bedoeling was om enkel missionarissen toegang te geven tot

de indiaanse bevolking, die hen vervolgens moesten bekeren tot het katholieke geloof. Andere

Spanjaarden moest volgens hem verboden worden contact te hebben met de indianen. Mede onder

invloed van geschriften als die van Las Casas besliste de Spaanse koning Karel van Habsburg vanaf de

jaren 1530 de eerder toegewezen encomienda af te nemen om zo de indianen te beschermen.

Handhaving van deze maateregel was evenwel moeilijk en indianen bleven slachtoffer van misbruiken.

Welke bron toont volgens jullie eerder een Indiaans perspectief?

1. bron 1
2. bron 2

Waarom is bron 2 eerder vanuit Indiaans perspectief?

Bron 2, met zijn nadruk op lijden en uitbuiting, wijst op een indiaans perspectief.

Zou bron 1 ook door een indiaan geschreven kunnen zijn?

1. ja
2. neen

Waarom zou bron 1 ook door een indiaan kunnen geschreven zijn?

Door een geassimileerde indiaan,

die zijn trouw en gehechtheid aan de nieuwe heersers wilde demonstreren. 

Zou bron 2 ook door een Spanjaard geschreven kunnen zijn?

1. ja
2. neen

Waarom zou bron 2 ook door een Spanjaard kunnen geschreven zijn?

De bron zou ook geschreven kunnen zijn door een Spanjaard die verontwaardigd was over wat in Amerika gebeurde en via zijn aanklacht zijn overheid tot actie wilde

brengen. 

Encomienda

De oorsprong van het encomienda-systeem lag al in de Reconquista waar het gebruikelijk was om de militaire leiders te belonen voor hun aandeel in de overwinningen. Zij verkregen feodale privileges over de veroverde gebieden voor de overwinningen die ze hadden geboekt. Na de ontdekking van Amerika werd dit ook aldaar doorgevoerd. De conquistadores gaven aan hun volgelingen het recht om groepen van de inheemse bevolking te werk te stellen en om tribuutbetalingen van hen te vragen. In ruil hiervoor kregen ze voedsel, onderdak en christelijk onderwijs. Het systeem werd voor het eerst gebruikt in Hispaniola voor landbouwarbeid en later ook voor de landbouw in Mexico. Toen de zilvermijnen in de jaren van 1540 werden ontdekt werd ook daar het encomienda-systeem ingevoerd.

Was de encomienda een vorm van slavernij?

ja

neen