UL 3.7 + 3.8 (zelfstandig afronden thema 5)

• Biologie
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3

Planning:

• huiswerkcontrole & zelfstandig werken
• leerdoelen
• uitleg 3.7 + 3.8
• huiswerk opgeven
• aan de slag met je huiswerk
• Proefwerk datum vastzetten

Ga online aan de slag met opdrachten van thema 5, 

van basisstof 5.1 t/m 5.6, 

kijk zelf hoe ver je 

bent gebleven. 

intussen huiswerkcontrole 3.6; opdracht 1 t/m 8

Leerdoelen 3.7

1. Ik kan toelichten wat fossielen hebben bijgedragen aan de evolutietheorie.
2. Ik kan toelichten dat overeenkomsten                                            in de bouw van organen, de bouw van                                            cellen en de samenstelling van                                                 stoffen in cellen en duiden op                                     verwachtschap. 

Fossielen

Fossielen

Wat zijn fossielen?

Wat zijn fossielen?

Fossielen zijn versteende overblijfselen  van                  organismen of afdrukken van organismen. 

Uit fossielen blijkt dat in de geschiedenis van de aarde soorten zijn ontstaan, zijn veranderd en/of weer zijn verdwenen. 

Verwantschap

Soorten die een gemeenschappelijke voorouder                                              hebben,  vertonen verwachtschap.

Biologen zoeken naar verwachtschap door te kijken naar overeenkomsten in: 

• de bouw van organen
•  de processen in cellen
• de samenstelling van stoffen in cellen

Overeenkomst in bouw = verwachtschap 

Overeenkomsten in functie

Bij verschillende soorten die in 

hetzelfde milieu leven, kunnen 

organen met dezelfde functie ontstaan. 

Een vlinder en een vleesmuis hebben allebei vleugels waarmee ze kunnen vliegen. De vleugels zijn echt niet hetzelfde gebouwd. 

De vleugels van de een bevat botten, de andere niet. Daarom zijn de dus niet verwant aan elkaar. 

Bouw: 

rudimentaire

organen

Een slang  en een walvis hebben geen poten.

Toch hebben ze nog ´resten´ van poten in hun skelet.

Door aanpassing aan het milieu zijn bepaalde organen niet meer nodig.

De resten of overblijfselen ervan noemen we rudimentaire organen. 

Processen in cellen

In cellen vinden processen plaats zoals celdeling en verbranding.

Bij bijna alle organismen verlopen deze processen op dezelfde manier.

Ook deze overeenkomst is een bewijs van verwachtschap. 

Stoffen in cellen

De samenstelling van stoffen bij organismen kan steeds 

nauwkeuriger worden bepaald. 

Onderzoekers hebben bijvoorbeeld de samenstelling van DNA en sommige eiwitten onderzocht van verschillende soorten organismen.

Hoe meer deze stoffen bij twee soorten organismen overeenkomen, des te korter is het geleden dat hun gemeenschappelijke voorouder leefde. 

Stamboom

Door DNA te vergelijken kan je een stamboom maken. 

Dit heet een evolutionaire stamboom.

Stamboom

Deze stamboom moet je ook kunnen aflezen en snappen.

Kijk dus goed op welk moment de aftakking plaatsvond en welke aftakkingen dichter bij elkaar of juist verder uit elkaar zijn. 

Maak nu online:

1 = van thema 3, van basisstof 3.6 - opdracht 1 t/m 8

2 = van thema 3, van basisstof 3.7 - opdracht 1 t/m 8 

Leerdoelen 3.8

Ik ken enkele DNA-technieken in de biotechnologie beschrijven. (SE).

Biotechnologie

Biotechnologie is verzamelnaam voor technieken waarbij organismen worden gebruikt.

Dit is al een heel oude techniek, want het wordt gebruikt voor het produceren van brood, kaas, bier, etc. 

Klassieke biotechnologie:

het hele organisme wordt gebruikt

Moderne biotechnologie:

Alleen een deel (DNA) van een organisme wordt gebruikt

Het aanpassen van erfelijke eigenschappen bij organismen door de mens noem je:

genetische modificatie

RecombinantDNA-technieken.

• Het veranderen van DNA

• Het aanbrengen van gewenste erfelijke eigenschappen van de ene soort organismen in een andere soort organismen. 

Genetische modificatie

Recombinant DNA-techniek

CRISPS-CAS-techniek

 Bij crispr-cas worden gericht wijzigingen aangebracht in genen van een organismen, door kapotte genen te repareren, te verwijderen of juist toe te voegen. 

Dit is een vorm van gene editing

(Engelse woord voor  gen-aanpassing).

CRISPS-CAS-techniek

 In de gezondheidszorg wordt crispr-cas ingezet voor gentherapie. Gentherapie is het gebruik van gene editing om kapotte genen te repareren. 

Denk daarbij aan erfelijke bloedziekten; zoals sikkelcelziekte en thalassemie;

Dit zijn erfelijke vormen van bloedarmoede. 

Beide ziekten ontstaan door een fout in het hemoglobine, een stofje in het bloed dat zuurstof door het lichaam vervoert. 

DNA- test;

Huiswerk voor volgende les = 

1 = van thema 3, van basisstof 3.6 - opdracht 1 t/m 8

2 = van thema 3, van basisstof 3.7 - opdracht 1 t/m 8 

3 = van thema 3, van basisstof 3.8 - opdracht 1 t/m 7

PW over thema 3 + 5 = 22 januari!