Thema 4 Evolutie B1 Indeling van de levende natuur

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Thema 4 B1 Indeling levende natuur

Leerdoel:

Je kunt het ordeningssysteem van organismen 

beschrijven en toepassen

Geschiedenis van het leven

Geologische tijdschaal

Binas 94A

Ordening

• Taxonomie = wetenschappelijke discipline die zich bezighoudt met het benoemen en classificeren van de diverse levensvormen
  
• Classificatie = het indelen van organismen op grond van overeenkomsten of verwantschap in eigenschappen of kenmerken. 
• Carolus Linnaeus (1701-1778) -> Deelde in op morfologie = uiterlijke kenmerken
• Vanaf eind vorige eeuw classificatie op DNA

De domeinen op basis van de bouw van ribosomen

Maak opdracht 1 en 2

Benamingen stoffen

• Organische stoffen (zoals C6H12O6):                                                    - bevatten altijd minimaal de volgende drie atomen: C, H en O. - zijn meestal grote, ingewikkelde moleculen                                     - komen meestal van organismen af
  
• Anorganische stoffen:                                                                                - zijn meestal klein en eenvoudig (H2O, CO, CO2, NaCl, O2)          - komen zowel voor in levenloze natuur als in organismen 
  

Levenswijze

• autotrofe organismen kunnen uit anorganische stoffen organische stoffen maken
• heterotrofe organismen kunnen dat niet, moeten organische stoffen opnemen

Voorbeelden autotrofe organismen: planten en bepaalde soorten bacteriën (cyanobacteriën)

Maak opdracht 3 t/m 5

Prokaryoot

• Zijn relatief eenvoudig gebouwde organismen
• Archaea of bacterie
  
• Geen celkern
  
• Altijd eencellig
  

Archaea

Leven vaak onder extreme omstandigheden (extremofielen).

Belangrijkste verschil

De celwand en het celmembraan is opgebouwd uit andere materialen/ type vetten

Eukaryote cellen 

• eencellig of meercellig
• complexer gebouwd
  
• celkern
  
• organellen 
• dubbele membranen

Eukaryoot vs. prokaryoot

Verdere indeling

• De drie domeinen (prokaryoten, archaea en eukaryoten) worden onderverdeeld in rijken 
• Binnen de eukaryoten heb je de volgende 3 rijken: planten,   dieren, schimmels (en eigenlijk nog een vierde groep de eencellige eukaryoten)
  

• Na de rijken de volgende ezelsbrug: sk of gs

     s(tammen) k(lassen) o(rden) f(amilies) g(eslachten) s(oorten)

Indelingscriteria

Er zijn 3 criteria die 4 typen cellen uit elkaar kan houden: 

• aanwezigheid celwand: niet bij dierlijke cel, overige wel
• aanwezigheid bladgroenkorrels: alleen bij plantencel (en cyanobacteriën), rest niet
  
• aanwezigheid celkern: niet bij prokaryoot, rest wel

De levenswijze (autotroof of heterotroof) en uit hoeveel cellen het organisme bestaat zijn ook indelingscriteria

Maak opdracht 6 t/m 8

Classificatieniveaus

Hiërarchische reeks om soorten een plaats te geven

Stam

Geslacht

Indeling dierenrijk:

SK OF GS

            Binaire naamgeving

Geslachtsnaam + soortsaanduiding (+ ontdekker)

Madeliefje:

Bellis perennis L.

Carolus Linnaeus

Maak opdracht 9 t/m 11

Klaar? Neem dan de Samenhang door en maak opdracht 12

Extra oefenmateriaal:

Organisch of anorganisch

https:

Hoeveel procent was je score?

Match-oefeningen:

- cellen van de domeinen / rijken

 - indeling organismen (2 oefeningen)

- indeling Tijger

https:

Hoeveel procent was je score?

https:

Hoeveel procent was je score?

https:

Hoeveel procent was je score?

https:

Hoeveel procent was je score?