1.5 Ontwikkeling van gedrag

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Nectar H1 Gedrag

Deze les: 

- §1.5 Ontwikkeling van gedrag

- Afronden PO Gedragsonderzoek -> volgende les inleveren!

Maar eerst... Is het huiswerk af?

§1.2 Prikkels

Je kan het verschil tussen inwendige en uitwendige prikkels uitleggen 

Je kan uitleggen wat de invloed is van motivatie op prikkels en gedrag 

Je weet wat een sleutelprikkel en supernormale prikkels is

Je kan het verschil uitleggen tussen aangeleerd en aangeboren gedrag

§1.3 Conflictgedrag

Je herkent verschillende vormen van conflict gedrag

Gedrag wordt veroorzaakt door?

1. inwendige prikkels
2. uitwendige prikkels
3. zowel inwendige als uitwendige prikkels

Er zijn haaiensoorten die altijd agressief gedrag vertonen als ze bloed in het water waarnemen. Wat is bloed voor deze haaien op dat moment?

1. een inwendige prikkel
2. een respons
3. een sleutelprikkel
4. een supranormale prikkel

Wanneer jonge pimpelmezen een wormpje zien sperren ze gelijk hun bekjes open. Wat voor prikkel is dit?

1. Inwendige prikkel
2. Uitwendige prikkel
3. Sleutelprikkel
4. Reflex

Om gedrag uit te voeren heeft een dier prikkels nodig. Dit kunnen inwendige prikkels zijn of uitwendige. Wat is een INWENDIGE prikkel?

1. Nest maken voor jongen op komst
2. Een muis ziet een kat

Wanneer wordt bepaald gedrag getoond?

1. Als prikkels boven de drempelwaarde uit komen
2. Bij een sterkte discipline
3. Bij gebrek aan motivatie
4. Als prikkels onder de drempelwaarde blijven

Lichtreceptoren in je oog kunnen ook impulsen versturen bij druk. Druk maar eens op je oog. Is de drempelwaardevoor niet-adequate prikkels hoger of lager?

1. Hoger
2. Lager

Wat is 'motivatie'?

1. Dat een bepaalde prikkel binnenkomt
2. Bereidheid om te reageren op een prikkel

Wanneer een kip liever op een groot kalkei gaat zitten en haar eigen eieren koud laat worden, is het grote kalkei een...

1. sleutelprikkel
2. supernormale prikkel
3. motivatieprikkel
4. inwendige prikkel

§1.5 Ontwikkeling van gedrag

Je herkent aangeboren en aangeleerd gedrag (§1.2).

Je herkent verschillende vormen van leergedrag bij mensen (en dieren). 

Je herkent waarden en normen van menselijke gedrag. 

Je herkent klassieke en operante conditionering (§1.3) 

Aangeboren gedrag

Gedrag dat niet geleerd hoeft te worden, zoals reflexen of erfelijk gedrag (responsen op sleutelprikkels)

Aangeleerd gedrag

Hoe leren dieren en mensen? 

1. Inprenten
2. Imiteren
3. Trail & Error
4. Conditioneren: klassiek en operant 
5. Inzichtelijk leren
6. Gewenning

Inprenten

Onbewust leren in een gevoelige periode waarbij het geleerde wordt niet meer vergeten. 

Voorbeeld bij mensen: een taal leer je het beste tussen je 2e en 10e levensjaar. Een vreemde taal leer je dus sneller in de kleutertijd, dan op de middelbare school!

Imiteren

Leren door het gedrag van andere soortgenoten na te doen

Trial & Error

Proefondervindelijk leren, dus leren door vallen en opstaan!

En door oefenen gaat het steeds beter :)

Conditioneren

Leren door een verband te leggen tussen gedrag en beloning

Klassiek of operant

Klassieke conditionering

Een prikkel veroorzaakt bepaald gedrag dat oorspronkelijk niet door die prikkel werd veroorzaakt 

Dit komt doordat een neutrale prikkel wordt gekoppeld aan een prikkel die een reflex oproept

Klassieke conditionering - verband tussen twee verschillende prikkels (associatief leren)

Operante conditionering

Leren door het effect/de gevolgen van bepaald gedrag

Het gewenste gedrag wordt bekrachtigd door beloning of het ongewenste gedrag wordt afgeleerd door straf

Overzicht conditionering

Inzicht

Leren door een oplossing te bedenken zonder dat dit is voorgedaan of zonder lukraak proberen.

Bijvoorbeeld wiskunde vraagstukken oplossen!

Gewenning

De respons op een prikkel neemt af bij herhaaldelijke toediening van een prikkel (drempelwaarde verhoogt). 

Aan de slag

Maak opdracht 32 en 34 van §1.2, opdracht 43 t/m 47 van §1.3, opdracht 51 van §1.4 en opdracht 62 t/m 65 van §1.5

Cultuur

Verschillend gedrag in verschillende groepen van dezelfde soort. 

Ook man/vrouw rolpatronen zijn cultuur (dus aangeleerd)

Normen en waarden

Waarden: een opvatting over wat belangrijk is. Bijvoorbeeld: eerlijkheid.

Normen: gedragsregels die gebaseerd zijn op waarden. Bijvoorbeeld: niet stelen, niet liegen, niet spieken, niet valsspelen

Soms botsen normen, bijvoorbeeld vrijheid van meningsuiting en geen discriminatie.

Laatste check PO Gedragsonderzoek

Wat moet je allemaal inleveren? Heb je dat ook allemaal gemaakt? Onderzoek naar het dier in het wild in orde? 

Nu tijd om alles af te maken!

• Woensdag 22 maart 23:59 uur inleveren via Classroom 
• Donderdag 23 maart meenemen in mapje