TZ Comm&Beg H4.1 groepen en groepsdynamica

• Verzorging
• MBO
• Studiejaar 1

TZ Communicatie en begeleiden

Module 4: Begeleiden van groepen

Groepen en groepsdynamica

Wat is een groep?

Groepen

een groep bewoners in een woonzorgcentrum 

een revalidatiegroep 

een groep collega's

je gezin

je vrienden

je klas 

etc.

Wat is een groep?

Een groep is een verzameling mensen met iets gemeenschappelijks. De mensen in de groep kun je afgrenzen van andere mensen. Ze horen in een bepaald opzicht bij elkaar.

Mensen zijn groepsdieren

Van nature willen ze graag deel uitmaken van een groep. Ze willen ergens bij horen. Het contact met een groep geeft het gevoel van veiligheid en geborgenheid. Als je bij een groep hoort, dan ben je iemand. Dan weet je dat er anderen zijn die om je geven.

Doelen, interactie en normen

Groepsdoel: bv wedstrijd winnen, goede zorg verlenen, prettig samenleven, etc. De groepsdoelen en de individuele doelen kunnen met elkaar botsen.

Groepsinteractie: Communicatie is interactie, dat wil zeggen: groepsleden beïnvloeden elkaar voortdurend. Verbaal en non-verbaal.

Groepsnormen: In elke groep bestaan ongeschreven regels. Mensen hebben de neiging zich aan bestaande groepsnormen aan te passen. Deze normen bieden veiligheid en houvast. Je weet immers wat er van je verwacht wordt. Kan ook verstikkend werken.

OPDRACHT

Kies één groep waarvan je deel uit maakt en benoem vijf groepsnormen die gelden binnen deze groep.

Primaire en secundaire groep

Primaire groep: Groep die zich kenmerkt door nabijheid, intimiteit en langdurige relaties. Persoonlijke band, emoties delen, spontaan, aanspreekvorm, lief en leed delen.

Secundaire groep: Groep die zich kenmerkt door taakgerichtheid, zakelijker omgang en afspraken. Mensen in een secundaire groep gaan zakelijker met elkaar om. Ze hebben elkaar nodig om een taak te volbrengen. De groepsleden zijn dan ook vervangbaar, want iemand anders kan de taak ook volbrengen.

Formele en informele groep

Een formele groep mensen is een groep waarbij een aantal zaken vastliggen. Zo is bij een formele groep heel duidelijk wat het doel van de groep is, welke regels in de groep gelden, wie wat doet en op welke manier de groep besluiten neemt. Iedereen weet wat zijn rol in de groep is en kent de regels uit de groep. 

Bij informele groepen ligt er vrijwel niets vast en zijn er weinig afspraken met elkaar gemaakt. De zorgvragers kunnen contact met elkaar hebben wanneer en waar ze maar willen. Bv hobbyclubs.

Homogene en heterogene groep

Bij homogene groepen lijken de zorgvragers in sommige opzichten op elkaar. Denk aan sekse, leeftijd en problematiek. Afdelingen in ziekenhuizen worden bij voorkeur homogeen gehouden. Denk aan een afdeling waar allemaal zorgvragers met longklachten liggen. 

Bij heterogene groepen zijn deze aspecten juist verschillend.

Groepen in de zorg

Leefgroep: Groep zorgvragers die voor kortere of langere tijd noodgedwongen samenwonen en -leven.

Gesprekgroep: Groep mensen die niet samen wonen maar bij elkaar komen om een bepaald onderwerp te bespreken.

Zelfhulpgroep: Groep lotgenoten en/of betrokkenen met dezelfde soort problematiek.

Je werkt in een verzorgingstehuis. Maak jij deel uit van de leefgroep van jouw zorgvragers?
Waarom wel of niet?

De individuele zorgvrager in de groep

Een groep in de zorg bestaat uit verschillende zorgvragers. Deze zorgvragers hebben allemaal een eigen persoonlijkheid en karakter. In een groep komen ze samen. Denk aan een bewoner van een woonzorgcentrum die altijd erg dominant aanwezig is of het juist heel lastig vindt om zichzelf te zijn in een groep. Als je spreekt over de individuele zorgvrager en zijn bijdrage aan een groep, dan spreek je over een rol. Elke zorgvrager heeft een bepaalde rol in de groep.

Rollen in de groep

De informele leider

De sfeermaker

De stille

De zondebok

De clown

De pleaser

Ieder mens maakt deel uit van verschillende groepen.

1. juist
2. onjuist

Elke verzameling mensen kun je een groep noemen.

1. juist
2. onjuist

Groepsdoelen en individuele doelen kunnen met elkaar botsen.

1. juist
2. onjuist

Je aanpassen in een groep biedt veiligheid en houvast aan het individu.

1. juist
2. onjuist

Een voorbeeld van een secundaire groep buiten de zorg is je gezin.

1. juist
2. onjuist

Een groep zorgvragers die gezamenlijk muziek maakt is een voorbeeld van een formele groep.

1. juist
2. onjuist

Bij heterogene groepen hebben de groepsleden eigenschappen gemeenschappelijk.

1. juist
2. onjuist

In een groep heeft iedere zorgvrager een eigen rol, samen maken ze de groep.

1. juist
2. onjuist

Een 'clown' in een groep is geneigd om over zijn eigen grenzen heen te gaan.

1. juist
2. onjuist

Welk kenmerk hoort bij de rol van 'informele leider'?

1. maakt veel grappen en haalt gekke dingen uit
2. organiseert regelmatig gezamenlijke activiteiten.
3. weet wat hij wil; andere zorgvragers sluiten zich daar graag bij aan
4. cijfert zich weg in het belang van anderen

Groepsontwikkeling

Voor de eerste keer samenkomen van een groep zorgvragers die een aantal fasen doorlopen, waarin er in elke fase andere dingen gebeuren waarbij de zorgvragers in de groep op een ander manier met elkaar omgaan.

Tuckman: kennismakingsfase

                     conflictfase

                     acceptatiefase

                     uitvoerfase 

                     afsluitfase

Kennismakingsfase

- kennen elkaar nog niet

- voorzichtig in wat ze zeggen en doen

- wenselijk gedrag

- veilige toegankelijke onderwerpen

BEGELEIDEN: structuur bieden, zorgen voor een veilige sfeer, iedereen welkom heten en wat basisregels afspreken.

Conflictfase

- onwennigheid gaat weg

- groepsleden zullen meer zichzelf zijn

- ze gaan zich bemoeien met hoe het loopt in de groep

- durven meer van zichzelf te laten zien (vragen stellen, initiatief nemen)

- botsingen als mensen dezelfde rol willen

- na deze fase weet iedereen wat ze aan elkaar hebben en kan de energie op het efficiënt samenwerken gericht worden. 

BEGELEIDEN: ruimte bieden aan alle zorgvragers om zichzelf te laten zien.

Acceptatiefase

- minder bezig om zichzelf te laten zien 

- richten zich op het samen werken aan het groepsdoel

- creëren van een fijne sfeer

- iedereen weet wat ze van elkaar kunnen verwachten

- het vertrouwen in de groep stijgt 

- zorgvragers voelen zich veilig genoeg om ervaringen en ideeën met elkaar te delen.

Begeleiden: benadrukken dat iedereen vanuit zijn eigen rol kan bijdragen

Uitvoerfase

- zorgvragers gaan op een prettige manier met elkaar om

- iedereen heeft zijn rol gevonden en vult deze in

- richten zich op het uitvoeren van hun taak

- kunnen elkaar feedback geven

- bespreken persoonlijke onderwerpen 

- staan open voor elkaars mening

Afsluitfase

- evalueren en reflecteren 

- groep houdt vrij direct op te bestaan, of kan langzaam uit elkaar vallen of kan wisselen door andere samenstelling 

- iedereen moet weer opnieuw zoeken naar zijn rol in de groep

In de kennismakingsfase van groepsontwikkeling is het belangrijk dat je structuur biedt aan de groep.

1. juist
2. onjuist

Belbin

Er zijn verschillende theorieën over welke rollen er in een team zijn. Een bekende die veel gebruikt wordt zijn de 9 rollen van Belbin: bedrijfsman, brononderzoeker, groepswerker, monitor, plant, specialist, voorzitter, vormer en zorgdrager.

OPDRACHT: maak de test om te kijken welke rol jij volgens Belbin hebt binnen jouw team. 

 

www.123test.nl

Opdracht

Stel het ideale team samen.