3 h/v B Talent lezen 5.3 (1) en literaire begrippen 16 mei 2024

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

e

Programma

Periodeplanner

Boek kiezen en  lezen

Uitleg poëziewedstrijd

Talent 5.3 Lezen

Wat leer je?

• wat een samenvatting is

• welke vier soorten samenvattingsopdrachten je op het eindexamen tegen kunt komen

• een aanpak om meerkeuzevragen te beantwoorden

• een tekst op verschillende manier samenvatten

Wat zijn de kenmerken van een samenvatting?

Talent 5.3 -> Lezen

Maak oefening 1

Tekststructuur

Om de hoofdzaken te vinden, kun je de structuur (opbouw) van de tekst gebruiken. 

Dit geldt vooral voor teksten met een vaste tekststructuur:      een tekst waarin de volgorde van de deelonderwerpen van tevoren al vastligt.

verklaringsstructuur

• Welk verschijnsel wordt behandeld?

Voorbeeld: het stranden van walvissen voor de kust van Australië

• Wat zijn redenen/oorzaken/verklaringen?

• Welke verklaring is het belangrijkst/waarschijnlijkst?

voor- en nadelenstructuur

• Wat wordt beoordeeld?

Voorbeeld: Het verplicht dragen van schooluniform op school

• Wat zijn de voordelen hiervan? Wat zijn de nadelen?

• Wat is de conclusie?

probleem-oplossingsstructuur

• Wat is het probleem?

Voorbeeld: ik heb niet genoeg opslag op mijn laptop

• Wat zijn de oorzaken? Wat zijn de gevolgen?

• Welke oplossing(en) noemt de tekst?

Talent 5.3 -> Lezen

Maak oefening 2

Maak oefening 4-5-6-7

Literaire begrippen

Welkom 10V1

Ga lekker zitten, pak je leesboek en duik in de wereld van jouw verhaal...

Leg al je spullen vast op tafel.

Tot over 10 min ;-)

In de krant vertelt iemand over een kinderboerderij...

"De dieren die we hebben, zijn gewend om met mensen om te gaan. Maar ze krijgen als ze dat willen ook een stukje grond, waarin zij kunnen zaaien of plantjes poten."

(De zakengids Buren)

Wie krijgt er nou precies een stukje grond?

programma

• zelfstandig lezen (10 min)
• zinnen in het wild (2 min)
• woordpost (5 min)
• literaire begrippen in een vogelvlucht (5 min)
  
• aan de slag (20 min)

lesdoel

• je hebt kennisgemaakt met literaire begrippen 
• je weet meer van het begrip: tijd en ruimte

klassencode Lesson up: lgmmd (nog maar 17 lln in Lesson up)

literaire termen, wat weet jij van

tijd en ruimte?

literaire begrippen: tijd

Wanneer speelt het verhaal zich af? 

Historische tijd = in welke tijd het verhaal speelt, bijv. in het heden, in WO II of in de middeleeuwen. 

literaire begrippen: tijd

Spelen met elementen van tijd in een verhaal:

flashback; je wordt mee teruggenomen in het verleden 

flashforward; blik in de toekomst

De chronologie kan hierdoor doorbroken worden.

literaire begrippen: tijd

vooruitwijzing = verwijzen naar de dingen die nog gaan komen

terugverwijzing = terugverwijzen naar dingen die al hebben plaatsgevonden

Deze verwijzingen kunnen binnen een chronologische vertelwijze voorkomen.

literaire begrippen: tijd

verteltijd; hoe lang heb je nodig om een verhaal/gebeurtenis te vertellen of te lezen. Uit te drukken in aantal bladzijden of uren.

vertelde tijd; de duur van het verhaal of de gebeurtenis (gebeurtenis duurt jaren, verteld in een paar bladzijden)

hulpmiddel:

Het maken van een tijdslijn

kan helpen om de fabel te begrijpen (te reconstrueren).

literaire begrippen: tijd

tijdversnelling (of tijdverdichting): iets wat jaren duurt, wordt in een paar zinnen verteld. Vertelde tijd > verteltijd

tijdvertraging : de lezer krijgt een uitgebreide beschrijving van een gebeurtenis, die slechts in een paar minuten gebeurt. 

Vertelde tijd < verteltijd.

.

beide kunnen iets doen met spanning in/van het verhaal. Auteur wil dat je details weet...

literaire begrippen: tijd

equivalentie: scene, dialogen, zoals je naar een film kijkt. verteltijd = vertelde tijd

vooruitwijzing

terugwijzing

literaire begrippen: ruimte

Waar speelt het verhaal zich af? 

Is deze ruimte belangrijk voor het verhaal?

geografische ruimte: omgeving van het verhaal; waar speelt het zich af

sfeerscheppende ruimte: een beschrijving van de ruimte om een bepaalde sfeer te creëren. (bijv: bos, 's avonds, het is donker en het stormt...)

literaire begrippen: ruimte

Sociale ruimte: personages maken deel uit van een sociale  groep door hun afkomst, beroep, hobby en/of opleiding

Symbolische ruimte: de ruimte staat voor gevoelens van het personage of de situatie waarin hij/zij zich bevindt.

filmpjes

uitleg literaire begrippen

lesdoel

Wat neem jij mee van deze les?  

(figuurlijk taalgebruik)

Bedankt en tot de volgende les