Goede tijden, slechte tijden H1 paragraaf 1

• Economie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Leerdoelen § 1: de conjunctuur

1. Je weet welke factoren bijdragen aan trendmatige economische groei.
2. Je kunt de kenmerken benoemen van hoogconjunctuur en laagconjunctuur.
3. Je kunt uitleggen hoe de conjunctuurbeweging ontstaat.
4. Je kunt uitleggen wat de gevolgen van de conjunctuurbeweging voor de overheidsfinanciën kunnen zijn.
5. Je kunt uitleggen wat de conjunctuurklok is en hoe deze werkt.

3. Leerdoelgericht werken

De docent geeft het onderwerp, RTTI geformuleerde leerdoelen en de lesopbouw aan. De docent weet de leerdoelen goed te laten aansluiten bij de voorkennis en het (taal)niveau van de leerlingen. Gedurende de les wordt continu een terugkoppeling naar de leerdoelen gemaakt om de mate van beheersing te controleren.

1.1       De conjunctuur.

“Gaat het goed met de economie?”

Dat meten we met het bruto binnenlands product (bbp).

De trendmatige ontwikkeling van het bbp is rond de 

2,3% per jaar.

Trendmatige ontwikkeling: 
Verwachte gemiddelde economische groei, op basis van historische trends en economische verwachtingen.

4. Inclusieve didactiek

De docent past een inclusieve didactiek toe door de interactie, eventueel in de thuistalen, in de klas te stimuleren om tot beter begrip van de lesstof te komen. De docent creëert een contextrijke leeromgeving door actief de culturele achtergronden van leerlingen bij de lesinhoud te betrekken. Hierin is de docent zich bewust van de verschillen in de klas. Door flexibel of heterogeen te differentiëren blijft iedereen bij de les betrokken. Gedurende de les reageert de docent positief en proactief op gedrag en maakt het daarmee makkelijker voor leerlingen om gewenst gedrag te laten zien.

1.1       De conjunctuur.

De groei van het bbp wordt bepaald door de kwaliteit en kwantiteit

van de productiefactoren in een land. Dit wordt bepaald door:

• ontwikkeling grootte beroepsbevolking
• scholing
• technologische ontwikkeling
• beschikbaarheid grondstoffen

Als alle beschikbare productiefactoren optimaal worden ingezet, 

bereik je de productiecapaciteit.

Productiecapaciteit: 
Maximaal mogelijke productieomvang van de economie van een land.

4. Inclusieve didactiek

De docent past een inclusieve didactiek toe door de interactie, eventueel in de thuistalen, in de klas te stimuleren om tot beter begrip van de lesstof te komen. De docent creëert een contextrijke leeromgeving door actief de culturele achtergronden van leerlingen bij de lesinhoud te betrekken. Hierin is de docent zich bewust van de verschillen in de klas. Door flexibel of heterogeen te differentiëren blijft iedereen bij de les betrokken. Gedurende de les reageert de docent positief en proactief op gedrag en maakt het daarmee makkelijker voor leerlingen om gewenst gedrag te laten zien.

1.1       De conjunctuur.

Het bbp groeit niet altijd even hard; de conjunctuur 

schommelt om de trendmatige ontwikkeling heen:

Conjunctuurbeweging: 
De veranderingen in de productiegroei van de economie.

4. Inclusieve didactiek

De docent past een inclusieve didactiek toe door de interactie, eventueel in de thuistalen, in de klas te stimuleren om tot beter begrip van de lesstof te komen. De docent creëert een contextrijke leeromgeving door actief de culturele achtergronden van leerlingen bij de lesinhoud te betrekken. Hierin is de docent zich bewust van de verschillen in de klas. Door flexibel of heterogeen te differentiëren blijft iedereen bij de les betrokken. Gedurende de les reageert de docent positief en proactief op gedrag en maakt het daarmee makkelijker voor leerlingen om gewenst gedrag te laten zien.

1.1       De conjunctuur.

Het bbp groeit niet altijd even hard; de conjunctuur 

schommelt om de trendmatige ontwikkeling heen:

• Economische groei < trend          laagconjunctuur

Conjunctuurbeweging: 
De veranderingen in de productiegroei van de economie.

Laagconjunctuur: 
Periode waarin de economische groei lager is dan de trendmatige groei.

4. Inclusieve didactiek

De docent past een inclusieve didactiek toe door de interactie, eventueel in de thuistalen, in de klas te stimuleren om tot beter begrip van de lesstof te komen. De docent creëert een contextrijke leeromgeving door actief de culturele achtergronden van leerlingen bij de lesinhoud te betrekken. Hierin is de docent zich bewust van de verschillen in de klas. Door flexibel of heterogeen te differentiëren blijft iedereen bij de les betrokken. Gedurende de les reageert de docent positief en proactief op gedrag en maakt het daarmee makkelijker voor leerlingen om gewenst gedrag te laten zien.

1.1       De conjunctuur.

Het bbp groeit niet altijd even hard; de conjunctuur 

schommelt om de trendmatige ontwikkeling heen:

• Economische groei < trend          laagconjunctuur
• Economische groei > trend          hoogconjunctuur

Conjunctuurbeweging: 
De veranderingen in de productiegroei van de economie.

Laagconjunctuur: 
Periode waarin de economische groei lager is dan de trendmatige groei.

Hoogconjunctuur: 
Periode waarin de economische groei hoger is dan de trendmatige groei.

4. Inclusieve didactiek

De docent past een inclusieve didactiek toe door de interactie, eventueel in de thuistalen, in de klas te stimuleren om tot beter begrip van de lesstof te komen. De docent creëert een contextrijke leeromgeving door actief de culturele achtergronden van leerlingen bij de lesinhoud te betrekken. Hierin is de docent zich bewust van de verschillen in de klas. Door flexibel of heterogeen te differentiëren blijft iedereen bij de les betrokken. Gedurende de les reageert de docent positief en proactief op gedrag en maakt het daarmee makkelijker voor leerlingen om gewenst gedrag te laten zien.

1.1       De conjunctuur.

4. Inclusieve didactiek

De docent past een inclusieve didactiek toe door de interactie, eventueel in de thuistalen, in de klas te stimuleren om tot beter begrip van de lesstof te komen. De docent creëert een contextrijke leeromgeving door actief de culturele achtergronden van leerlingen bij de lesinhoud te betrekken. Hierin is de docent zich bewust van de verschillen in de klas. Door flexibel of heterogeen te differentiëren blijft iedereen bij de les betrokken. Gedurende de les reageert de docent positief en proactief op gedrag en maakt het daarmee makkelijker voor leerlingen om gewenst gedrag te laten zien.

1.1       De conjunctuur.

Neergang       : economische groei begint af te nemen.
Recessie        : economische krimp houdt aan.
Herstel           : krimp stopt en slaat om in groei.
Opleving        : groei houdt meerdere kwartalen aan.

Overspanning: bestedingen zijn zo hoog dat de grens van de 

                        productiecapaciteit wordt bereikt.

Crisis             : groei stopt en begint af te nemen.

Recessie:
Als het bbp een halfjaar achter elkaar krimpt.

4. Inclusieve didactiek

De docent past een inclusieve didactiek toe door de interactie, eventueel in de thuistalen, in de klas te stimuleren om tot beter begrip van de lesstof te komen. De docent creëert een contextrijke leeromgeving door actief de culturele achtergronden van leerlingen bij de lesinhoud te betrekken. Hierin is de docent zich bewust van de verschillen in de klas. Door flexibel of heterogeen te differentiëren blijft iedereen bij de les betrokken. Gedurende de les reageert de docent positief en proactief op gedrag en maakt het daarmee makkelijker voor leerlingen om gewenst gedrag te laten zien.

Aan de slag

Maak opgave 4 en 6 op pagina 10 en 11.

6. Actieve verwerking

De docent maakt expliciet over hoe de leerstof actief verwerkt dient te worden. Hierbij modelleert de docent eerst en laat daarna de leerlingen actief inoefenen. De ondersteuning wordt geleidelijk afgebouwd. De docent zorgt voor afwisseling in oefentypes en maakt gedurende de les het leren zichtbaar. De docent zet bijvoorbeeld in op hardop denken opdrachten en koppelt daar een geïnformeerde vervolgstap aan.

1.1       De conjunctuur.

Effectieve vraag:
Totale vraag van gezinnen, bedrijven, overheid en buitenland.

4. Inclusieve didactiek

De docent past een inclusieve didactiek toe door de interactie, eventueel in de thuistalen, in de klas te stimuleren om tot beter begrip van de lesstof te komen. De docent creëert een contextrijke leeromgeving door actief de culturele achtergronden van leerlingen bij de lesinhoud te betrekken. Hierin is de docent zich bewust van de verschillen in de klas. Door flexibel of heterogeen te differentiëren blijft iedereen bij de les betrokken. Gedurende de les reageert de docent positief en proactief op gedrag en maakt het daarmee makkelijker voor leerlingen om gewenst gedrag te laten zien.

1.1       De conjunctuur.

Kenmerken van laagconjunctuur:

1. Teruglopende effectieve vraag                 onderbesteding

Onderbesteding:
De bestedingen zijn te laag om alle productie-middelen volledig te benutten.

4. Inclusieve didactiek

De docent past een inclusieve didactiek toe door de interactie, eventueel in de thuistalen, in de klas te stimuleren om tot beter begrip van de lesstof te komen. De docent creëert een contextrijke leeromgeving door actief de culturele achtergronden van leerlingen bij de lesinhoud te betrekken. Hierin is de docent zich bewust van de verschillen in de klas. Door flexibel of heterogeen te differentiëren blijft iedereen bij de les betrokken. Gedurende de les reageert de docent positief en proactief op gedrag en maakt het daarmee makkelijker voor leerlingen om gewenst gedrag te laten zien.

1.1       De conjunctuur.

Kenmerken van laagconjunctuur:

1. Teruglopende effectieve vraag                 onderbesteding
2. Dalende bezettingsgraad

Onderbesteding:
De bestedingen zijn te laag om alle productie-middelen volledig te benutten.

Bezettingsgraad:
De mate waarin de productiecapaciteit bezet wordt.

4. Inclusieve didactiek

De docent past een inclusieve didactiek toe door de interactie, eventueel in de thuistalen, in de klas te stimuleren om tot beter begrip van de lesstof te komen. De docent creëert een contextrijke leeromgeving door actief de culturele achtergronden van leerlingen bij de lesinhoud te betrekken. Hierin is de docent zich bewust van de verschillen in de klas. Door flexibel of heterogeen te differentiëren blijft iedereen bij de les betrokken. Gedurende de les reageert de docent positief en proactief op gedrag en maakt het daarmee makkelijker voor leerlingen om gewenst gedrag te laten zien.

1.1       De conjunctuur.

Kenmerken van laagconjunctuur:

1. Teruglopende effectieve vraag                 onderbesteding
2. Dalende bezettingsgraad
3. Conjuncturele werkloosheid

Onderbesteding:
De bestedingen zijn te laag om alle productie-middelen volledig te benutten.

Bezettingsgraad:
De mate waarin de productiecapaciteit bezet wordt.

Conjuncturele werkloosheid:
Werkloosheid die ontstaat door terugvallende bestedingen.

4. Inclusieve didactiek

De docent past een inclusieve didactiek toe door de interactie, eventueel in de thuistalen, in de klas te stimuleren om tot beter begrip van de lesstof te komen. De docent creëert een contextrijke leeromgeving door actief de culturele achtergronden van leerlingen bij de lesinhoud te betrekken. Hierin is de docent zich bewust van de verschillen in de klas. Door flexibel of heterogeen te differentiëren blijft iedereen bij de les betrokken. Gedurende de les reageert de docent positief en proactief op gedrag en maakt het daarmee makkelijker voor leerlingen om gewenst gedrag te laten zien.

1.1       De conjunctuur.

Kenmerken van hoogconjunctuur:

1. Toenemende effectieve vraag                 overbesteding

Overbesteding:
De bestedingen zijn hoger dan de productiecapaciteit.

4. Inclusieve didactiek

De docent past een inclusieve didactiek toe door de interactie, eventueel in de thuistalen, in de klas te stimuleren om tot beter begrip van de lesstof te komen. De docent creëert een contextrijke leeromgeving door actief de culturele achtergronden van leerlingen bij de lesinhoud te betrekken. Hierin is de docent zich bewust van de verschillen in de klas. Door flexibel of heterogeen te differentiëren blijft iedereen bij de les betrokken. Gedurende de les reageert de docent positief en proactief op gedrag en maakt het daarmee makkelijker voor leerlingen om gewenst gedrag te laten zien.

1.1       De conjunctuur.

Kenmerken van hoogconjunctuur:

1. Toenemende effectieve vraag                 overbesteding
2. Bestedingsinflatie
   

Overbesteding:
De bestedingen zijn hoger dan de productiecapaciteit.

Bestedingsinflatie:
Stijging van het prijspeil, veroorzaakt door overbesteding.

4. Inclusieve didactiek

De docent past een inclusieve didactiek toe door de interactie, eventueel in de thuistalen, in de klas te stimuleren om tot beter begrip van de lesstof te komen. De docent creëert een contextrijke leeromgeving door actief de culturele achtergronden van leerlingen bij de lesinhoud te betrekken. Hierin is de docent zich bewust van de verschillen in de klas. Door flexibel of heterogeen te differentiëren blijft iedereen bij de les betrokken. Gedurende de les reageert de docent positief en proactief op gedrag en maakt het daarmee makkelijker voor leerlingen om gewenst gedrag te laten zien.

1.1       De conjunctuur.

Kenmerken van hoogconjunctuur:

1. Toenemende effectieve vraag                 overbesteding
2. Bestedingsinflatie
   
3. Krappe arbeidsmarkt                loonstijgingen
   

Overbesteding:
De bestedingen zijn hoger dan de productiecapaciteit.

Bestedingsinflatie:
Stijging van het prijspeil, veroorzaakt door overbesteding.

Krappe arbeidsmarkt:
De vraag naar arbeid > aanbod van arbeid.

4. Inclusieve didactiek

De docent past een inclusieve didactiek toe door de interactie, eventueel in de thuistalen, in de klas te stimuleren om tot beter begrip van de lesstof te komen. De docent creëert een contextrijke leeromgeving door actief de culturele achtergronden van leerlingen bij de lesinhoud te betrekken. Hierin is de docent zich bewust van de verschillen in de klas. Door flexibel of heterogeen te differentiëren blijft iedereen bij de les betrokken. Gedurende de les reageert de docent positief en proactief op gedrag en maakt het daarmee makkelijker voor leerlingen om gewenst gedrag te laten zien.

1.1       De conjunctuur.

Wat zijn de gevolgen voor de overheid van conjunctuur-

schommelingen?

Overheidstekort:
De inkomsten van de overheid zijn kleiner dan de uitgaven van de overheid.

4. Inclusieve didactiek

De docent past een inclusieve didactiek toe door de interactie, eventueel in de thuistalen, in de klas te stimuleren om tot beter begrip van de lesstof te komen. De docent creëert een contextrijke leeromgeving door actief de culturele achtergronden van leerlingen bij de lesinhoud te betrekken. Hierin is de docent zich bewust van de verschillen in de klas. Door flexibel of heterogeen te differentiëren blijft iedereen bij de les betrokken. Gedurende de les reageert de docent positief en proactief op gedrag en maakt het daarmee makkelijker voor leerlingen om gewenst gedrag te laten zien.

Aan de slag

Maak opgave 7, 8 b en c, en 10 op pagina 12, 13 en 14.

6. Actieve verwerking

De docent maakt expliciet over hoe de leerstof actief verwerkt dient te worden. Hierbij modelleert de docent eerst en laat daarna de leerlingen actief inoefenen. De ondersteuning wordt geleidelijk afgebouwd. De docent zorgt voor afwisseling in oefentypes en maakt gedurende de les het leren zichtbaar. De docent zet bijvoorbeeld in op hardop denken opdrachten en koppelt daar een geïnformeerde vervolgstap aan.

1.1       De conjunctuur.

De ontwikkeling van de conjunctuur kun je ook weergeven in

de conjunctuurklok:

Conjunctuurklok:
Instrument dat op basis van 15 indicatoren de stand van de conjunctuur weergeeft.

Conjunctuurindicatoren:
Indicatoren die iets zeggen over de conjuncturele situatie van een economie.

4. Inclusieve didactiek

De docent past een inclusieve didactiek toe door de interactie, eventueel in de thuistalen, in de klas te stimuleren om tot beter begrip van de lesstof te komen. De docent creëert een contextrijke leeromgeving door actief de culturele achtergronden van leerlingen bij de lesinhoud te betrekken. Hierin is de docent zich bewust van de verschillen in de klas. Door flexibel of heterogeen te differentiëren blijft iedereen bij de les betrokken. Gedurende de les reageert de docent positief en proactief op gedrag en maakt het daarmee makkelijker voor leerlingen om gewenst gedrag te laten zien.

1.1       De conjunctuur.

De conjunctuurklok en de conjunctuurgolf houden verband met elkaar:

4. Inclusieve didactiek

De docent past een inclusieve didactiek toe door de interactie, eventueel in de thuistalen, in de klas te stimuleren om tot beter begrip van de lesstof te komen. De docent creëert een contextrijke leeromgeving door actief de culturele achtergronden van leerlingen bij de lesinhoud te betrekken. Hierin is de docent zich bewust van de verschillen in de klas. Door flexibel of heterogeen te differentiëren blijft iedereen bij de les betrokken. Gedurende de les reageert de docent positief en proactief op gedrag en maakt het daarmee makkelijker voor leerlingen om gewenst gedrag te laten zien.

1.1       De conjunctuur.

4. Inclusieve didactiek

De docent past een inclusieve didactiek toe door de interactie, eventueel in de thuistalen, in de klas te stimuleren om tot beter begrip van de lesstof te komen. De docent creëert een contextrijke leeromgeving door actief de culturele achtergronden van leerlingen bij de lesinhoud te betrekken. Hierin is de docent zich bewust van de verschillen in de klas. Door flexibel of heterogeen te differentiëren blijft iedereen bij de les betrokken. Gedurende de les reageert de docent positief en proactief op gedrag en maakt het daarmee makkelijker voor leerlingen om gewenst gedrag te laten zien.

Aan de slag

Maak opgave 14 en 15 op pagina 16 en 17.

6. Actieve verwerking

De docent maakt expliciet over hoe de leerstof actief verwerkt dient te worden. Hierbij modelleert de docent eerst en laat daarna de leerlingen actief inoefenen. De ondersteuning wordt geleidelijk afgebouwd. De docent zorgt voor afwisseling in oefentypes en maakt gedurende de les het leren zichtbaar. De docent zet bijvoorbeeld in op hardop denken opdrachten en koppelt daar een geïnformeerde vervolgstap aan.