Vraag en Aanbod (4e) Samenvatting

• Economie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Markt

Een markt is het geheel van vraag naar en aanbod van een bepaald product.

• een concrete markt is een plaats

       waar kopers en verkopers bij elkaar

       komen om goederen te verhandelen

• een abstracte markt is het geheel

       van vraag en aanbod van een

       product of dienst

Betalingsbereidheid en consumentensurplus

• De marktprijs kunnen we verwerken in een grafiek met een horizontale lijn (blauw)!
• Bij een prijs van € 15 gaan Sabine, Youssef en Sander FIFA kopen, maar Irene en Maze niet.
• Het verschil tussen de betalingsbereidheid en de prijs noemen we het consumentensurplus!
• De consument hoeft minder middelen op te offeren dan hij bereid was.
• Wanneer we al deze individuele meevallers bij elkaar optellen, vinden we het consumentensurplus = € 5 (van Sabine) + € 2,5 (van Youssef) + € 0 (van Sander) = € 7,5 
• Omzet = € 15 x 3 = € 45
• Hoe groter het surplus, hoe efficiënter de uitkomst (= welvaart), zij kunnen met het surplus immers iets anders kopen.

Vraagfunctie

Wat is het verband tussen de prijs (P = oorzaak)

en de gevraagde hoeveelheid (Qv = gevolg)?

Dit is een negatief verband omdat als de prijs (P)

daalt, de gevraagde hoeveelheid (Qv) stijgt en als de

prijs (P) stijgt, de gevraagde hoeveelheid (Qv) daalt.

Vraagfunctie: Qv = -20P + 324

Let op: hoeveelheid (Q) op de horizontale as,

               en de prijs (P) op de verticale as!

Vraagfunctie (tekenen)

Teken de vraagfunctie: Qv = -20P + 324

1. Assenstelsel, horizontale en verticale as?

• Q (hoeveelheid) altijd op de horizontale as!
• P (prijs) altijd op de verticale as!

2. Wat je nodig om een (rechte) lijn te tekenen?

• 2 punten!
  

3. Punt 1: vul 0 in voor P, en bereken Qv!

• Qv = -20 x 0 + 324 = 324                                                             (324; 0)

4. Punt 2. vul 0 in voor Qv,, en bereken P!

• 0 = -20P + 324 => 20P = 324 => P = 324 / 20 = € 16,20  (0; 16,2)

Vraagfactoren

• Verschuiving langs de vraaglijn:

        1. prijs (p)

• Verschuiving van de vraaglijn (zie figuur rechts)

       2. inkomen (van de consumenten)
       3. bevolkingsomvang (aantal consumenten)
       4. behoefte (voorkeur van de consumenten)
       5. prijzen van substitutie (vervangende) goederen
       6. prijzen van complementaire (aanvullende) goederen

Bij de vraaglijn neem je altijd aan dat alle andere vraag factoren (dan de prijs) die de vraag beïnvloeden niet veranderen (gelijk blijven) = ceteris paribus voorwaarde, alleen de prijs wijzigt!

Verkoopbereidheid en producentensurplus

• De marktprijs kunnen we verwerken in een grafiek met een horizontale lijn (blauw)!
• Bij een prijs van € 50 gaan Oman, Ruslan en Noordzee het product aanbieden, maar Diepzee en Poolkappen niet.
• Het verschil tussen de verkoopbereidheid en de prijs noemen we het producentensurplus!
• De fabrikant / verkoper krijgt een hogere prijs dan de minimale prijs die hij er eigenlijk voor wilde hebben.
• Wanneer we al deze individuele meevallers bij elkaar optellen, vinden we het producentensurplus = € 25 (van Oman) + € 10 (van Rusland) + € 0 (van Noordzee) = € 35 
• Omzet = € 50 x 3 = € 150
• Hoe groter het surplus, hoe efficiënter de uitkomst (= welvaart), zij kunnen het surplus immers toevoegen aan het resultaat.

Aanbodfunctie

Wat is het verband tussen de prijs (P = oorzaak)

en de aangeboden hoeveelheid (Qa = gevolg)?

Dit is een positief verband omdat als de prijs (P)

daalt, de aangeboden hoeveelheid (Qa) daalt en als de

prijs (P) stijgt, de aangeboden hoeveelheid (Qa) stijgt.

Aanbodfunctie: Qa = 5P - 25

Let op: hoeveelheid (Q) op de horizontale as,

               en de prijs (P) op de verticale as!

Aanbodfactoren

• Verschuiving langs de aanbodlijn:

       1. prijs (p)

• Verschuiving van de aanbodlijn (zie figuur rechts):

       2. productiekosten per stuk (kostprijs)
       3. aantal aanbieders

Bij de aabodlijn neem je altijd aan dat alle andere aanbodactoren (dan de prijs) die het aanbod beïnvloeden niet veranderen (gelijk blijven) = ceteris paribus voorwaarde, alleen de prijs wijzigt!

Marktevenwicht

In een perfect werkende markt gaat de markt op zoek

naar het marktevenwicht. Dat is de prijs (P) waarbij vraag

en aanbod in evenwicht zijn (Qv = Qa).

Gegeven: vraagfunctie     Qv = -4P + 100

                     aanbodfunctie Qa = 5P - 25

Bereken het marktevenwicht (Qv = Qa) en de omzet daarbij.

• -4P + 100 = 5P - 25 => -4P - 5P = -25 - 100 => -9P = -125 => P = -125 / -9 => P = € 13,89
• vul P in Qv = -4 x € 13,89 + 100 => Qv = 44,44 of Qa = 5 x € 13,89 -25 = 44,44
• omzet = p x q = € 13,89 x 44 = € 611,16

Belangrijke termen

• Maximale betalingsbereidheid = € 50 (Qv = 0)

• Consumentensurplus = (30 x € 25) x 0,5 = € 375

• Evenwichtsprijs = € 25 (Qv = Qa)

• Producentensurplus = (30 x € 15) x 0,5 = € 225

• Minimale verkoopbereidheid = € 10 (Qa = 0)

Prijselasticiteit van de vraag (Ev)

E_v = %Δq / %Δp

waarbij %Δ = (nieuw - oud) / oud

PrijsElasticiteitVanDeVraag(Ev)=​ProcentueleVeranderingPrijs​​ProcentueleVeranderingGevraagdeHoeveelheid​​

Prijselasticiteit en omzet

volkomen inelastische vraag

relatief inelastische vraag

-

relatief elastische vraag

-

Kruislingse elasticiteit (E_k)

Ek = %Δq(a) / %Δp(b)

waarbij %Δ = (nieuw - oud) / oud

KruislingsePrijsElasticiteitVanDeVraag(Ek)=​ProcentueleVeranderingPrijsB​​ProcentueleVeranderingGevraagdeHoeveelheidA​​

Inkomenselasticiteit (E_y)

Ey = %Δq / %Δy

waarbij %Δ = (nieuw - oud) / oud

InkomensElasticiteitVanDeVraag(Ey)=​ProcentueleVeranderingInkomen​​ProcentueleVeranderingGevraagdeHoeveelheid​​

Kosten, opbrengsten en winst

p       = prijs (price)

q       = hoeveelheid (quantity) = afzet

TO    = Totale Opbrengst = omzet = p x q

TCK = Totale Constante Kosten (onafhankelijk van q) = CK

TVK = Totale Variabele Kosten (afhankelijk van q) = VK x q

TK    = Totale Kosten = TCK + TVK

TW   = Totale Winst = TO - TK

Totale Kosten (TK)

Auto (2e hands): € 10.000

Benzinekosten per rit: € 10

Loonkosten per rit: € 20

q (afzet) = aantal ritten per maand (x-as)

TCK =

• Totale Constante Kosten = 10.000 

TVK =

• Totale Variabele Kosten = 30q
  

TK =

• Totale Kosten = 10.000 + 30q 

Gemiddelde Kosten

Gemiddelde = totaal / aantal

GCK = Gemiddelde Contante Kosten = TCK / afzet (q)

GVK = Gemiddelde Variabele Kosten = TVK / afzet (q)

GTK = Gemiddelde Totale Kosten = TK / afzet (q) = GCK + GVK

Waarom blijft de GVK gelijk als de afzet (q) toeneemt?

• de variabele kosten zijn hier proportioneel: per product blijven de variabele kosten gelijk

Waarom daalt de GCK (en GTK) als de afzet (q) toeneemt?

• je kunt de TCK over meer producten verdelen: per product dalen de constante kosten

Kosten, opbrengsten en winst

Welke lijn is de Totale Opbrengst functie?

• de groene lijn

Hoeveel is de verkoopprijs?

• p = richtingscoëfficient van de TO = ∆TO / ∆q
• p = € 150 (bv € 90.000 / 600)

Hoeveel is de TO? 

• TO = Totale Opbrengst
• TO = 150q

 Hoeveel is de TK?

• TK = Totale Kosten = TCK + TVK
• TK = 20.000 + 100q

Hoeveel is de Totale Winst (TW)?

• TW = TO - TK
• TW = 150q - (20.000 + 100q)
• TW = 50q - 20.000

Break-evenpunt

Het break-evenpunt van een onderneming is de omzet die een bedrijf moet genereren om in financieel evenwicht te zijn. Op het break-even punt zijn de kosten en de opbrengsten voor een onderneming gelijk. De onderneming maakt op het break-evenpunt geen winst of verlies met de productie en de verkoop van een product.

Wat is links het Break-evenPunt (BEP)?

• snijpunt bij TO = TK

Wat is links de Break-evenAfzet (BEA)?

• q bij TO = TK
• BEA = 400

Wat is links de Break-evenOmzet (BEO)?

• p x q bij TO = TK
• BEO = € 60.000

Kosten, opbrengsten en winst

Hoeveel is de TO?

• TO = 150q

 Hoeveel is de TK?

• TK = 20.000 + 100q
  

Hoeveel is de TW?

• TW = TO - TK = 50q - 20.000
  

Hoeveel is de BEA?

• BEA = Break-EvenAfzet = q bij TO = TK
• 150q = 20.000 + 100q
• 50q = 20.000
• q = 400 (winst = 0)
• of TW = 0 = 50q - 20.000 => q = 400

Hoeveel is de BEO?

• BEO = Break-EvenOmzet = p x q bij TO = TK
  
• BEO = 150 x 400 = 60.000 (winst = 0)

Gemiddelde kosten, opbrengsten en winst

Gemiddelde = totaal / aantal

GCK = Gemiddelde Contante Kosten = TCK / afzet (q)

GVK = Gemiddelde Variabele Kosten = TVK / afzet (q)

GTK = Gemiddelde Totale Kosten = TK / afzet (q) = GCK + GVK

GO   = Gemiddelde Opbrengst = TO / afzet (q) = p

GW  = Gemiddelde Winst = TW / afzet (q) = GO - GTK

Break-EvenPunt (BEP) bij:

• TO = TK (of TW = 0) en 
• GO = GTK (of GW = 0)

Break-even punt

Afkortingen en formules

p =

q =

TO =

TCK = 

TVK = 

TK = 

TW =

GO =

GCK =

GVK =

GTK =

GW = 

BEP = 

BEA =

BEO =

• prijs (price)
  
• hoeveelheid (quantity) = afzet
  
• Totale Opbrengst = omzet = p x q
  
• Totale Constante Kosten (onafhankelijk van q) = CK
• Totale Variabele Kosten (afhankelijk van q) = VK x q
• Totale Kosten = TCK + TVK
  
• Totale Winst = TO - TK

• Gemiddelde Opbrengst = TO / afzet (q) = p
• Gemiddelde Contante Kosten = TCK / afzet (q)
  
• Gemiddelde Variabele Kosten = TVK / afzet (q)
  
• Gemiddelde Totale Kosten = TK / afzet (q) = GCK + GVK
  
• Gemiddelde Winst = TW / afzet (q) = GO - GTK
  

• Break Even Punt (TO = TK)
• Break Even Afzet (q bij TO = TK)
• Break Even Omzet (p x q bij TO = TK)

Doelstelling onderneming

Doelstelling 1: Kostendekking

• Break-evenpunt analyse
• TO = TK of GO = GTK

Doelstelling 2: Omzetmaximalisatie

• Marginale analyse
  
• MO = 0

Doelstelling 3: Winstmaximalisatie

• Marginale analyse
• MO = MK

Marginale analyse

MO = Marginale Opbrengst

• extra opbrengst als er één extra product verkocht wordt
• MO = ∆TO / ∆q
• MO = GO = p (bij een vaste verkoopprijs!)

MK = Marginale Kosten

• extra kosten als er één extra product gemaakt wordt
  
• MK = ∆TK / ∆q
• MK = GVK (bij proportioneel variabele kosten!)

MW = Maximale Winst bij q als MO = MK!

TW = TO - TK (maximale winst bij grootste verschil tussen TO en TK)

GW = GO - GTK (maximale winst bij grootste verschil tussen GO en GTK)

Verloop van kosten

Als MK < GVK, dan dalen de GVK

Als MK > GVK, dan stijgen de GVK

Als MK = GVK, dan blijven de GVK gelijk

Als GVK stijgen, dan spreken van progressief variabele kosten

Als GVK dalen, dan spreken van degressief variabele kosten

Als GVK gelijk blijven, dan spreken van proportioneel variabele kosten

Maximale Winst (stappen)