B03 - Gedrag

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

Hoe ontstaat gedrag?

Thema 8 - Gedrag

Bladzijde 120 - 139

1. Wat is gedrag?

2. Oorzaken van gedrag

3. Aangeboren en aangeleerd gedrag

4. Sociaal gedrag

5. Gedrag bij mensen

1. Wat is gedrag?

Bladzijde 120

Gedrag ontstaat als respons op een prikkel

Prikkel

Intern

Extern

Gedrag

Handelingen

Respons

Ethologie is gedragswetenschap

Ethologen observeren het objectieve gedrag van organismen

Instrumenten:

• Ethogram
  
• Protocol
  

Voorbeeld van een ethogram

Wat is een ethogram?

Voorbeeld van een protocol

Wat is een protocol?

Hieronder staan gedragingen van een hond. Welke beschrijving is correct?

1. Beweegt blij met de staart
2. Maakt luide, boze geluiden
3. Loopt langzaam naar voren
4. Mist het baasje

2. Oorzaken van gedrag

Bladzijde 125

Verschillende soorten prikkels

Prikkel

Intern

Extern

Prikkels die in het lichaam ontstaan

Prikkels die buiten het lichaam ontstaan

Verschillende soorten prikkels

Prikkel

Intern

Extern

Prikkels die in het lichaam ontstaan

Gedrag

Prikkels die buiten  het lichaam ontstaan

Gedrag

Motivatie

Motivatie

Zintuig

Gedrag

Zintuig

Gedrag

Sleutelprikkel

Supranormale prikkel

Noem supranormale prikkels
m.b.t. onze voeding

3. Aangeboren en aangeleerd gedrag

Bladzijde 128

Waar komt gedrag vandaan?

Leerprocessen

Genen

Aangeboren gedrag

Aangeleerd gedrag

Konrad Lorenz staat bekend om zijn onderzoek aan ganzen. In zijn onderzoek zorgde hij ervoor dat wanneer er ganzeneieren uitkwamen de ganzen hem als eerste zouden zien. De ganzen hebben hem daarna altijd gevolgd.
Welk leerproces is dit?

1. Conditionering
2. Inprenting
3. Trial and error
4. Inzicht

In een van de onderzoeken van Thorndike heeft hij een puzzelbox ontworpen voor katten, waarbij het doel was om te ontsnappen. Katten probeerden willekeurig van alles totdat ze tot een oplossing kwamen.
Welk leerproces is dit?

1. Conditionering
2. Inprenting
3. Trial and error
4. Inzicht

Het aanleren van trucjes aan een hond gaat vaak gepaard met het geven van snoepjes als beloning. Als een hond een gedraging goed doet beloon je dat met een snoepje. Op een gegeven moment gaat de hond dit zelfs zonder een snoepje doen.
Welk leerproces is dit?

1. Conditionering
2. Inprenting
3. Trial and error
4. Inzicht

4. Sociaal gedrag

Bladzijde 131

Vormen van sociaal gedrag

• Taakverdeling
  Verschillende dieren in een populatie hebben een specifieke taak
  
  
• Territoriumgedrag
  Dieren verdedigen hun territorium op een bepaalde manier
  
  
• Broedzorg
  Dieren zorgen voor hun nakomelingen
  
  
• Rangorde 
  Er bestaat een zekere rangorde in een populatie

Taakverdeling

Territoriumgedrag

Broedzorg

Rangorde

5. Gedrag bij mensen

Bladzijde 135

Menselijk gedrag is complex

• Normen en waarden
• Rolverdelingen

Wat kun je op een toets verwachten?

• Objectieve gedragingen herkennen/beschrijven
• Ethogram en protocolvragen
• Leerprocessen herkennen
• Vormen van sociaal gedrag herkennen