erfelijkheid begrippenkennis

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Doelstelling

Je moet kunnen omschrijven wat homozygoot, heterozygoot, dominant en recessief betekent

A

 

a

welke letter valt het meest op?

dus die is het meest aanwezig

dus DOMINANT

welke valt het minst op?

dus die is RECESSIEF

Een dominant gen komt altijd tot uiting.

Gen voor steil haar noem je een recessief gen.

Genetica/erfelijkheidsleer

Genen worden met "letters" aangegeven.

HOOFDLETTERS = dominant allel
kleineletters = recessief allel

Hetero staat voor...

1. Gelijk
2. ongelijk
3. recessief
4. dominant

Dominant en recessief 

Hoe noteren we dit?

Homozygoot dominant: AA

Homozygoot recessief: aa

Heterozygoot: Aa

Er zijn dus altijd 3 mogelijkheden

Dominant of Recesief?

• B=gen voor bruine ogen
• b=gen voor blauwe ogen

Hoe noteren we dit?

Homozygoot dominant: AA

Homozygoot recessief: aa

Heterozygoot: Aa

Er zijn dus altijd 3 mogelijkheden

Als een dominant gen het uiterlijk bepaalt...

Kan het organisme homozygoot en heterozygoot zijn voor die eigenschap

Aa is

1. Homozygoot recessief
2. Homozygoot Dominant
3. Heterozygoot
4. Heterozygoot Dominant

Dominant of recessief

Het gen wat bij een heterozygoot genotype tot uiting komt is dominant

Dominant gen = Bruin haar

Recessief gen = Blond haar

aa is:

1. Homozygoot
2. Homozygoot recessief
3. Homozygoot dominant
4. Heterozygoot

AA is

1. homozygoot recessief
2. homozygoot dominant
3. heterozygoot

Dominant en recessief

• Een stuk DNA bevat informatie  voor een bepaalde erfelijke eigenschap
• Een gen (allel)
  
  
• Voor ieder eigenschap heb je twee genen
  
  
• een van je moeder ....
• .... en een van je vader
  
  
• Het gen dat het sterkst is, bepaalt welke eigenschap jij krijgt. 
• Dat gen noem je dominant.
  
  
  
• De eigenschap die niet zichtbaar wordt, noem je recessief.

genotype en fenotype

Als in je fenotype een recessief gen doorkomt, dan weet je zeker dat je homozygoot voor deze eigenschap bent

Als je een dominant gen hebt, komt de eigenschap altijd tot uiting. Je kunt homozygoot of heterozygoot zijn.

Herhaling

Dominant allel: A

recessief allel: a

Homozygoot dominant: AA

Homozygoot recessief: aa

Heterozygoot: Aa

Welke eigenschap is dominant en welke is recessief?

Vachtkleur: Zwart (A) is dominant over bruin (a)

Vachtpatroon: Effen (B) is dominant over gevlekt (b)

Welke eigenschap is dominant?

1. normale vingers
2. korte vingers

Welke haarkleur is dominant?

1. Dat is niet te zeggen
2. Zwart haar
3. Rood haar
4. Beide zijn dominant

Wanneer er een hoofdletter geschreven wordt, bedoelen ze hier een dominant gen mee?

1. Juist
2. Onjuist

2 gelijke allelen (genen) voor een eigenschap noemen we:

1. Homozygoot
2. Heterozygoot
3. Dominant
4. Recessief

Welke eigenschap komt tot uiting bij een heterozygoot allelenpaar?

1. Dominant
2. Recessief

Een dominant gen komt altijd tot uitdrukking in het fenotype?

1. Juist
2. Onjuist

Welke eigenschap is dominant? Leg uit.

Neem de stamboom over en noteer de genotypes.

Welke eigenschap is dominant? Leg uit.

Neem de stamboom over en noteer de genotypes.

Welke eigenschap is dominant en welke is recessief?

Een recessief gen komt tot uiting als er een dominant gen aanwezig is?

1. Juist
2. Onjuist

Een dominant gen komt niet tot uiting in het fenotype?

1. Juist
2. Onjuist

Als de twee allelen van een genenpaar verschillende informatie bevatten, dan noem je dit ....

1. heterozygoot
2. homozygoot
3. dominant
4. recessief

Hoe heet het als je voor één eigenschap 2x hetzelfde gen hebt?

1. Homozygoot
2. Heterozygoot
3. Recessief
4. Dominant

De eigenschap van zwart haar bij koeien is dominant over dat van rood haar. Welke kleur heeft de vacht van een koe met genotype Aa?

1. Zwart
2. Rood

Bij welke ouders kun je bepalen of een eigenschap dominant is?

1. 1 en 2
2. 3 en 4
3. 8 en 9
4. 10 en 11

Een persoon bij wie een dominant gen tot uiting komt in het fenotype kan homozygoot zijn voor deze eigenschap

1. Juist
2. Onjuist

46 chromosomen in een orgaan

23 paar chromosomen

Karyogram

Gen

Genotype

Fenotype

Geslachtscel man

23 chromosomen eicel 

Zygote

Homozygoot recessief

Heterozygoot

Dominant noteer je ...

man

Geslachtschromo-soom vrouw

Geslachtschromo-soom man

dna-gen

vrouw

Bij konijnen is de vachtkleur zwart dominant over wit. Een homozygoot zwart konijn wordt enkele malen gekruist met een wit konijn.
Wat is het genotype van de konijntjes uit de F1?

1. Aa
2. AA
3. aa

Een kruissingsschema maken

1. Schrijf de erfelijke eigenschappen op.

2. Noteer welke eigenschap dominant is.

3. Noteer welke eigenschap recessief is.

4. Noteer de geslachtscellen die gevormd kunnen worden bij vader en moeder

5. Vul het kruisschema in.

Erfelijke ziekten 

Recessief overervende aandoening; je kunt dan

drager zijn.

Bv Aa dan ben je niet ziek maar kun je het wel

doorgeven

Dominant overervende aandoening; je bent dan

wel ziek.

Wat kun je zeggen over de genotype van de eerste ouders

1. beide moeten homozygoot dominant zijn
2. beide moeten homozygoot recessief zijn
3. 1 van de ouders moet heterozygoot zijn
4. beide ouders moeten heterozygoot zijn

Oefening

De eigenschap rode bloemkleur is dominant (A)

De eigenschap witte bloemkleur is recessief (a)

1. Welk genotype kan een rode bloem hebben?
2. Welk genotype kan een witte bloem hebben?
3. Wat voor kleur heeft een bloem met het genotype Aa
   

Erfelijke aandoending doorgeven...

De mutatie zit in de geslachtcellen. Bij de bevruchting komt het foutje in de bevruchte eicel terecht.

Drager: Heeft 1x het foute gen en 1x een gezond gen.

Dominant overervend = de mutatie komt tot uiting in je fenotype (je hebt bv een bepaalde ziekte)

Recessief overervend = De mutatie komt niet tot uitinginn het fenotype (je hebt bv de ziekte zelf niet maar kunt hem wel doorgeven aan je kinderen.)