4.6 - Planteneters, vleeseters en alleseters (KB4)

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo g, t, mavo
• Leerjaar 4

Hoofdstuk 4 - Voeding en vertering

KB 4

Voeding en vertering

4.1 - Voedsel

4.2 - Voedingsmiddel en voedingsstoffen

4.3 - Voeding en leefstijl

4.4 - Het verteringsstelsel

4.5 - Organen voor de vertering

4.6 - Planteneters, vleeseters en alleseters

4.5 - Organen voor de vertering

Herhaling

Kennisvragen

Wat is vertering?

1. Energie in voedingsstoffen gebruiken om te bewegen
2. Voedingsstoffen opnemen in het bloed
3. Voedingsstoffen gebruiken om cellen te bouwen
4. Voedingsstoffen klein maken

Er is geen vertering nodig bij.....

1. Water, vitamines en mineralen
2. Voedingsvezels, water, eiwitten
3. Vetten, mineralen en eiwitten
4. Zetmeel, koolhydraten en vitamines

Is het verteren van zetmeel door middel van speeksel in je mond mechanische of chemische
vertering?

1. mechanische vertering
2. chemische vertering

Door goed te kauwen beinvloed je de snelheid van het verteren van je eten. Wat gebeurt er met de snelheid van het verteren?

1. sneller
2. langzamer
3. geen effect
4. geen idee

Wat is de functie van maagsap?

1. Verteren van eiwitten
2. Bacteriën en ziekteverwekkers doden
3. Verteren van koolhydraten
4. Het maagzuur helpen

Wat doet de galblaas?

1. Maakt enzymen
2. Slaat gal tijdelijk op
3. Maakt gal
4. Slaat voedselbrij tijdelijk op

Gal emulgeert vetten. Wat betekent dat?

1. Gal breekt vetten af
2. Gal verdeelt grote vetdruppels in kleine vetdruppels
3. Gal zet vet om van verzadigd naar onverzadigd
4. Gal zet vet om van anorganisch naar organisch

Het darmsap uit de dunne darm bevat enzymen voor de vertering van:

1. Eiwitten en Koolhydraten
2. Vetten en koolhydraten
3. Eiwitten, vetten en koolhydraten
4. Eiwitten en vetten

Je ziet hier een stukje dunne darm met een paar darmvlokken.
Wat is de reden dat de dunne darm plooien en darmvlokken heeft?

1. Dan gaat de voedselbrij langzamer door de darm
2. Dat zorgt voor oppervlaktevergroting waardoor er meer plek is voor stofwisseling
3. Dat zorgt voor betere darmperistaltiek
4. Dat zorgt voor een betere mechanische vertering

• In je gehele darmkanaal heeft de wand kringspieren (vernauwen) en lengtespieren (verwijden).
• Peristaltische bewegingen = het afwisselend samentrekken van de kring- en lengtespieren.

Voedingsvezels stimuleren de spieren in de darmwand en zorgen zo voor een goede darmwerking

(Darm)peristaltiek

dikke darm

de dikke darm is 1,5 meter lang

in de dikke darm wordt het teveel aan water opgenomen zo'n 8 liter water per dag.

Darmbacteriën

Darmflora: 

100 soorten per mens, in totaal >1000 soorten

Aanmaak vit.K, aanmaak bruine kleurstoffen

Hechten aan binnenkant v/d darm, voorkomt groei slechte bacteriën

Prebiotica -> stimuleren groei nuttige bacteriën

Probiotica -> voedingsmiddelen dat nuttige bacteriën bevat

4.6 - Planteneters, vleeseters en alleseters

Doelen van deze paragraaf

• Je kunt de delen van een tand of kies noemen met hun kenmerken
• Je kunt bij zoogdieren het verband aangeven tussen de voedselkeuze, lengte van het darmkanaal en de kenmerken en functies van tanden en kiezen
• Je kunt omschrijven wat tandplak en tanderosie zijn

Wat is de taak van het gebit?

Gebitselementen

Bouw van het gebit 

Bouw van het gebit

Kroon: bovenste deel van de tand

Wortel: zit vast in het kaakbeen

Glazuur: beschermt het tandbeen 

Tandbeen: is bedekt met een laagje cement

Tandholte: hierin liggen de zenuwen en bloedvaten 

Wortelvlies: bevestigd de wortel in de kaak

Verzorging van het gebit

Tandbederf: aantasting van het gebit door tandplak

- Een dun laagje aanslag dat iedere dag op je tanden blijft zitten

- Bestaat uit bacteriën

• --> die breken suiker af in zuur
• --> aantasting van het glazuur
• --> ontstaan van tanderosie

Tandbederf

Bacteriën zetten suikers om in zuren, deze zuren tasten je glazuur aan.

Aantasting glazuur kan ook door voedingsmiddelen (zoals frisdrank en fruitsap)

Dieet, gebit en darmen

Planteneters

Vleeseters

Alleseters

Planteneter

• Herbivoren
• Lang darmkanaal
• Plooikiezen -> planten malen
• Geen hoektanden 
  

Vleeseters

- Carnivoren

- Kort darmkanaal

- Knipkiezen

Alleseters

- Omnivoren

- Gemiddeld darmkanaal

- Knobbelkiezen

- Snijtanden

Overzicht

Kennisvragen

Welk organisme heeft plooikiezen?

1. Leeuw
2. Koe
3. Mens
4. Aap

Is dier A een planteneter of vleeseter? Heeft die een lang of kort darmkanaal?

1. Planteneter met een kort darmkanaal
2. Planteneter met een lang darmkanaal
3. Vleeseter met een kort darmkanaal
4. Vleeseter met een lang darmkanaal

We vinden een gebit met knobbelkiezen. Wat voor voedsel vinden we in de maag?

1. Plantaardig
2. Dierlijk
3. Beide

Het gedeelte van je tanden wat wat je moet poetsen heet:

1. tandbeen
2. kaakbeen
3. cement
4. kroon

Onderdeel 3?

1. Tandholte
2. Glazuur
3. Cement
4. Kaakbeen

Wat voor kies is dit?

1. Plooikies
2. Knobbelkies
3. Knipkies

Bij wat voor dier vinden we dit soort kiezen?

1. Vleeseter
2. Planteneter
3. Alleseter

Zelfstandig werken

Thema voeding en vertering

- Opdrachten maken

- Basisstof 1 t/m 6

Klaar?

- Test jezelf

- Blooket spelen

Zelfstandig werken in stilte

Zelfstandig werken en fluisteren

Zelfstandig werken en overleggen

Een koe heeft 6000 kJ per dag nodig.

In 100 gram gras zit 50 kJ. 

1. Hoeveel kilo gras moet een koe per dag grazen?

Om 1 kilo gras te verteren heeft een koe 1 meter darm nodig.

2. Hoe lang moeten de darmen van een koe zijn?

Een koe heeft 6000 kJ per dag nodig.

In 100 gram gras zit 50 kJ. 

1. Hoeveel kilo gras moet een koe per dag grazen?

Om 1 kilo gras te verteren heeft een koe 1 meter darm nodig.

2. Hoe lang moeten de darmen van een koe zijn?

100x10 = 1000 ------ 1m x 10 = 10 m

Waarom kauwen wij eten?

Wat is de taak van enzymen?

Welk verteringssap wordt gemaakt in de mondholte?

Welke voedingsstof wordt er door verteerd?

Waar wordt gal gemaakt?

Wat is de taak van gal?

Wat gebeurt er met voedingsstoffen in de dunne darm?

Wat is de taak van de dikke darm?

Wat zijn peristaltische bewegingen?

Wat is het doel van peristaltische bewegingen?