Basisstof 1: Indeling van de levende natuur

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Thema 4

Basisstof 1: Ontwikkeling van het leven

Leerdoelen

Aan het eind van deze les kan ik:

• De verschillen tussen prokaryoten en eukaryoten beschrijven;
• Benoemen welke stoffen organisch en anorganisch zijn;
• Uitleggen wat autotrofe en heterotrofe organismen zijn.

Wat gaan we doen?

• Bespreken: Ontwikkeling van het leven op aarde
  
• Aan het werk!

Begin thema evolutie

• Evolutie is na 150 jaar nog steeds een erg beladen thema;
• Discussie voeren over evolutie vs. schepping levert niks op.
• Wel kan er een gesprek gevoerd worden vanuit nieuwsgierigheid.

Indeling van de levende natuur

• De aarde bestaat +/- 4,6 miljard (mld) jaar.
• 3,8 mld jaar geleden ontstonden de eerste eencellige levensvormen.
• 670 miljoen jaar geleden verschenen de eerste  meercelligen 

Indeling van de levende natuur

• Door deze ontwikkeling is er een enorme biodiversiteit.
• Om dit overzichtelijk in te delen is er een systeem ontwikkeld, wat onderverdeeld wordt in drie domeinen:
• Bacteriën
• Archaea
• Eukaryoten

Indeling van de levende natuur

• Door deze ontwikkeling is er een enorme biodiversiteit.
• Om dit overzichtelijk in te delen is er een systeem ontwikkeld, wat onderverdeeld wordt in drie domeinen:
• Bacteriën
• Archaea
• Eukaryoten

Eencellige organismen met ribosomen, zonder celkern of andere organellen.

Organismen met cellen met celkern, dubbele membranen en celorganellen.

Indeling van de levende natuur

De levende natuur wordt ingedeeld aan de hand van verschillende kenmerken

• Celwand
• Celkern
• Bladgroenkorrels
• Voedingswijze

Scheikunde

C: Koolstofatoom

O: Zuurstofatoom

H: Waterstofatoom

N: Stikstofatoom

S: Zwavelatoom

P: Fosforatoom

Organische stoffen

• Organische stoffen zijn meestal afkomstig van organismen en hebben grote, ingewikkeld gebouwde moleculen.
• Bestaan uit 1 of meer atomen C, H en O met daarbij vaak N, P of S.
• Bijvoorbeeld: Glucose (C₆H₁₂O₆)

Anorganische stoffen

• Anorganische stoffen komen in zowel levenloze als levende natuur voor.
• Bestaan uit kleine, eenvoudig gebouwde moleculen.
• Bijvoorbeeld CO, CO₂, H₂O, NaCl, O₂

Manier van voeden

• Autotrofe organismen zijn in staat om zelf hun voedingsstoffen te maken uit anorganische stoffen.
• Ze hebben dus geen andere organismen nodig voor hun voedsel.
• Heterotrofe organismen hebben andere organismen nodig die organische stoffen leveren.

Organisch of anorganisch?

Opdracht: 10 stoffen

In je schrift: Stofnummer en organisch/anorganisch

Eerste organisme: prokaryoot

• Eerste heterotrofe ééncellige levensvormen: 3,8 miljard jaar geleden ontstaan;
• Anaeroob: kunnen leven zonder zuurstof

• Eerste autotrofe organismen: 2,8 miljard jaar geleden
• Door fotosynthese veranderde de atmosfeer radicaal
• Eéncellige levensvormen worden aeroob

Van prokaryoot naar eukaryoot

Endosymbiosetheorie: vrijlevende bacteriën zouden als organellen in andere cellen zijn gaan leven

• Cyanobacteriën -> chloroplasten
• Zuurstofverbruikende bacteriën -> mitochondriën 

(BINAS 94C)

Binaire naamgeving

• Soorten worden aangegeven met een wetenschappelijke naam.
• Dit gaat met behulp van binaire naamgeving.
• Elke soort heeft een geslachtsnaam en een soortaanduiding.
• Bijvoorbeeld bij Bellis perennis is bellis het geslacht, en perennis de soort.

Aan het werk!

Wat: Basisstof 4 t/m 6 van thema 3, basisstof 1 van thema 4 (volgens de planner)

Hoe: Fluisteren met je buur of voor jezelf

Tijd: Tot het einde van de les 

Hulp: Kijk in je boek/binas/vraag je buur/steek je vinger op

Klaar: Nakijken en verbeteren, basisstof 2 lezen

Uitkomst: Bs 4 t/m 6 van thema 3 en bs 1 van thema 4 zijn af