2.4 Massa bij chemisch reacties

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

2.4 - Massa bij chemische reacties (les 1)

Benodigheden

- Schrift

- Pen, potlood

- Laptop

LessonUp: 

JA!

Telefoons in de telefoontas!

Leerdoelen

15

Ik kan uitleggen wat de wet van massabehoud is. 

L2

"Ga jij ze vandaag allemaal beheersen?"

16

Ik kan met een vaste massaverhouding uitrekenen hoeveel stof er theoretisch kan ontstaan of nodig is voor een reactie.

L2

17

Ik kan uitleggen wat ondermaat en overmaat is. 

L2

18

Ik kan uitrekenen wanneer er over- en/of ondermaat is.

L2

19

Ik kan de ondermaat en overmaat berekenen.

L2

Stappenplan reactieschema

1. Zoek alle namen van de beginstoffen op.

2. Zoek alle namen van de reactieproducten op.

3. Zet alle beginstoffen voor de pijl.

4. Zet alle reactieproducten achter de pijl.

5. Noteer de fase van de stof (s, l, g, aq)

In een brandstofmotor reageert vloeibaar benzine met zuurstof. Bij een volledige verbranding ontstaan dan waterdamp en koolstofdioxide. Geef hiervan het reactieschema.

Bij de elektrolyse van een oplossing van koperchloride ontstaan vast koper en gasvormig chloor. Geef hiervan het reactieschema.

Kaliumchloraat zit op de kop van een lucifer. Kaliumchloraat reageert. Er ontstaan twee stoffen vast kaliumchloride en zuurstof. Geef het reactieschema.

Bij de reactie van vast natrium en gasvormig chloor ontstaat vast natriumchloride.
Geef hiervan het reactieschema

Salmiak ontstaat door waterstofchloridegas te laten reageren met ammoniakgas.
Geef hiervan het reactieschema

fase overgang

mengsel

chemische reactie

Wet van behoud van massa

Er kan geen massa verschijnen of verdwijnen.

Wat houdt de wet van Lavoisier in?

• Het is de wet van behoud van massa. 
• Bij een chemische reactie is de totale massa van de beginstoffen gelijk aan de totale massa van de reactieproducten.

Wet van behoud van massa 

In 1789 formuleerde de fransman Antoine Lavoisier wet van massabehoud. Hij was niet de eerste, want in Rusland was de wet al in 1748 door Michael Lomonosov bewezen met experimenten.  

Beide wetenschappers realiseerden zich dat bij chemische reacties ook vaak gassen een rol spelen. Ze bedachten hoe ze deze gassen konden opvangen en meewegen.  Zo ontdekten ze de wet van behoud van massa!

 

broodje + hamburger (2x) + sla + saus -> hamburger

Massaverhouding

Elke chemische reactie verloopt met een massaverhouding!

Rekenen met massaverhoudingen

Vergelijking met koken

Recept voor simpele salade van 300 gram.

Benodigheden: 250 gram sla, 50 gram dressing

sla      +         dressing         ->        salade

250 gram           50 gram                   300 gram   

500 gram          100 gram                  600 gram 

Verhouding is dan 250 / 50 is het zelfde als 5 : 1   

Ook koken voldoet aan de wet van behoud van massa!

x 2 

Salmiak maken

waterstofchloride (g) + ammoniak (g) --> salmiak (s)

Het blijkt dat 36 gram waterstof precies met 17 gram ammoniak reageert.

Volgende de wet van behoud van massa ontstaat er dan 53 gram salmiak (36 + 17 = 53 gram).

De massaverhouding is dan 36 : 17 = of te wel 2,1 : 1,0. 

Leg in eigen woorden uit wat de wet van massabehoud is.

Hulpmiddel om te rekenen

1. Schrijf het reactieschema op.

2. Schrijf de massaverhouding eronder.

3. Schrijf de bekende gegevens daaronder.

4. Bereken de onbekende.

Oefening

De vaste stof natriumchloride ontstaat uit de reactie van vast natrium met gasvormig chloor. Bereken hoeveel gram natriumchloride je maximaal kan maken uit 14,0 gram natrium.

De vaste stof natriumchloride ontstaat uit de reactie van vast natrium met gasvormig chloor. Bereken hoeveel gram natriumchloride je maximaal kan maken uit 14,0 gram natrium.

1. Schrijf het reactieschema op.
2. Schrijf de massaverhouding eronder.
3. Schrijf de bekende gegevens daaronder. 
4. Bereken de onbekende.

1. natrium (s) + chloor (g) --> natriumchloride (s)

2. 1,0             :        1,5           -->            ....?

3. 14,0            :        ....           -->            ....?

4. 14,0            :        21,0          -->            ....?

Bij de ontleding van water ontstaan waterstof (gas) en zuurstof. Geef het reactieschema

Kies één van de twee routes

Route 2: "Ik begrijp het nog niet"

• Gezamenlijk 
• Opdrachten van oefenblad opdracht 1 t/m 6

• Zelfstandig
• Maken opdracht 39 t/m 44 van paragraaf 2.4

Route 1: "Ik begrijp het!"

• Zelfstandig (stil!)
• Maken oefenblad opdracht 1 t/m 6
• Maken opdracht 39 t/m 44 van paragraaf 2.4 

Opdracht 1 van het oefenblad

Natriumkorrels reageren met zuurstof en hierbij ontstaat de vaste stof natriumoxide. De verhouding waarbij natrium reageert met zuurstof is 4,5: 1,0.

 

1. Geef het reactieschema van deze opdracht.

2. Bereken hoeveel gram natriumoxide er kan ontstaan als er 39 gram zuurstof is.

Opdracht 2 van het oefenblad

Kaliumkorrels reageren met chloorgas in de verhouding 2,1 : 1,0 tot de vaste stof kaliumchloride. Hoeveel gram kaliumkorrels is er nodig om 340 gram kaliumchloride te vormen?

Opdracht 3 van het oefenblad

Bij de elektrolyse van koperoxide ontstaan vloeibaar koper en zuurstof.

In de verhouding 1,5 : 3,2. Hoeveel gram koperoxide was er aanwezig als er 50 gram koper ontstaat?

2.4 - Massa bij chemische reacties (les 2)

Benodigheden

- Schrift oefenblad

- Pen, potlood

- Boek

LessonUp: 

Nee

Telefoons in de telefoontas!

Maak deze opdracht op een papiertje. aan de hand van resultaat wordt je ingedeeld in een groep

Methaangas ontleedt tot koolstofdioxide en waterdamp. Koolstofdioxide en waterdamp ontstaan in de verhouding 1,5 : 3,9. Voor de reactie is 230 gram methaan. Hoeveel gram waterdamp kan hierbij ontstaan?

Entree - oefening

Nakijken entree-oefening.

•  iedereen kijkt de opdracht van een ander na. 
•  nakijken bestaat uit 3 stappen:

Stap 1. kloppende reactievergelijking + juiste fase 

Stap 2. wet van massabehoud

Stap 3. Berekening. 

Methaangas ontleedt tot koolstofdioxide en waterdamp. Koolstofdioxide en waterdamp ontstaan in de verhouding 1,5 : 3,9. Voor de reactie is 230 gram methaan. Hoeveel gram waterdamp kan hierbij ontstaan?

Stap 1:  Methaan (g) --> Koolstofdioxide (g) + Waterdamp (g) 

Stap 2:       5,4                :             1,5                          :        3,9

Stap 3:       230                                                                      ?

Berekening: ? =  230 x 3,9  = 897 --> 897 : 5,4  = 166,1 

Er ontstaat 166,1 g waterdamp. 

Groepen

Groep 1: 

stap 1 t/m 3 goed

Aan de slag: 

Maken opdrachten 2.5 proefwerkvragen. 

Groep 2: 

Stap 1 & 2 goed 

Keuze:

• Volgen instructie of maken oefenblad  + nakijken oefenblad. 

Oefenblad:

 >75% goed --> 2.5 

 < 75% goed --> 2.4 

Groep 3: 

niks goed: 

Programma 

• Volgen instructie 
  
• maken oefenblad 

Oefenblad: 

> 75% goed --> 2.5

< 75% goed --> 2.4 

Stappenplan reactieschema

1. Zoek alle namen van de beginstoffen op.

2. Zoek alle namen van de reactieproducten op.

3. Zet alle beginstoffen voor de pijl.

4. Zet alle reactieproducten achter de pijl.

5. Noteer de fase van de stof (s, l, g, aq)

Bij de ontleding van water ontstaan waterstof (gas) en zuurstof. Geef het reactieschema

Bij de reactie van vast natrium en gasvormig chloor ontstaat vast natriumchloride.
Geef hiervan het reactieschema

Wat houdt de wet van Lavoisier in?

• Het is de wet van behoud van massa. 
• Bij een chemische reactie is de totale massa van de beginstoffen gelijk aan de totale massa van de reactieproducten.

Wet van behoud van massa

Er kan geen massa verschijnen of verdwijnen.

Leg in eigen woorden uit wat de wet van massabehoud is.

Massaverhouding

Elke chemische reactie verloopt met een massaverhouding!

Bereken hoeveel waterstofgas kan je maken uit de ontleding van 560 gram water.

Natrium (s) en chloridegas reageren met elkaar tot natriumchloride (s). De massaverhouding is 1:4

Je wil met 14,3 gram chloride werken. Hoeveel gram natrium heb je nodig?

Aan de slag

Wat: Maken en nakijken oefenblad 2

Hoe: Zelfstandig

> 75 % goed --> 2.5 

< 75 % goed --> maken opdrachten 2.4 volgens planner.