6. Ontwikkelingen in de landbouw en ontstaan van steden

De Late Middeleeuwen

Ontwikkelingen in de landbouw en ontstaan van steden
1 / 16
next
Slide 1: Slide
GeschiedenisMiddelbare schoolvwoLeerjaar 1

This lesson contains 16 slides, with interactive quizzes and text slides.

time-iconLesson duration is: 50 min

Items in this lesson

De Late Middeleeuwen

Ontwikkelingen in de landbouw en ontstaan van steden

Slide 1 - Slide

Tijd van Steden en Staten (1000-1500)
In het wit zie je een stadspoort. Ging je in de Middeleeuwen een stad binnen, dan moest je door de stadspoort. In veel steden werd een hoge en prachtig versierde kerk gebouwd. Op de achtergrond zie je de binnenkant van zo’n kerk.
Feniks, Geschiedenis Werkplaats, Memo, Saga

Slide 2 - Slide

Leerdoel
Aan het eind van deze les kun je herkennen en uitleggen op welke manier steden in de Middeleeuwen ontstonden, en groter werden.

Slide 3 - Slide

Late Middeleeuwen
  • Tijd van Steden en Staten (1000-1500)

  • Het is 'veiliger' en 'rustiger'
  • Er komt meer handel
  • Geld komt weer terug
  • Bevolking groeit
  • Er ontstaan steden
  • Macht van de steden neemt toe
  • De adel krijgt (soms) minder macht
Dit is een plattegrond van Zwolle in de Middeleeuwen

Slide 4 - Slide


Verbeteringen in de landbouw
Rond het jaar 1000



  • Steeds meer en betere landbouwgrond gemaakt > bossen kappen, moerassen en veengebied droogleggen > hogere landbouwopbrengst.
  • Daarnaast ook uitvindingen die de landbouw makkelijker makken: Drieslagstelsel en de ploeg.

Slide 5 - Slide


Het drieslagstelsel

  • Als landbouwgrond elk jaar wordt gebruikt, dan wordt de grond onvruchtbaar, waardoor de oogst steeds minder werd.
  • Met het drieslagstelsel werd de grond verdeeld in drie stukken, 
  • waarbij elk jaar één stuk grond niet gebruikt werd (braak). 

  • Hierdoor kon de grond herstellen en werd de opbrengst hoger.

Slide 6 - Slide

Braak
🐄
Zomergraan
🏖
Hoe werkt het drieslagstelsel?
Jaar 1 
Jaar 2 
Jaar 3 
Wintergraan
☃️
Zomergraan
🏖
Braak
🐄
Wintergraan
☃️
Braak
🐄
Wintergraan
☃️
Zomergraan
🏖

Slide 7 - Slide


Steeds meer handel
  • Verbeteringen in de landbouw leveren meer oogst op
  • Overschotten worden verkocht of geruild op markten > Handel in natura
  • Geld wordt op termijn steeds meer gebruikt als (handig) ruilmiddel > terugkeer Geldeconomie
  • Einde aan de aanvallen van Vikingen in West-Europa: meer veiligheid
  • Handelaren komen daardoor in verschillende landen en nemen andere producten (wijn of zijde) mee.

Slide 8 - Slide


Steden ontstaan
  • Handelaren komen vaak op dezelfde plek: om te overwinteren en hun spullen op te slaan.
  • Deze plekken liggen op een goede plek: kruispunten van wegen en/of rivieren, meestal in de buurt van een kasteel of klooster
  • Op deze plekken ontstaan markten
  • Langzaam ontstaan hieruit nederzettingen, die uitgroeien tot steden.

Slide 9 - Slide

Blij met de stad!
  • Alle inwoners van een stuk land moesten gehoorzaam zijn aan de heer.
  • Ook de inwoners van steden, maar die wilden liever eigen baas zijn
  • De heer vond een machtige en rijke stad helemaal niet erg: al die rijkdom!
  • De inwoners van de stad en heer maken afspraken, vastgelegd in stadsrechten
  • Daarnaast hoeft niet iedereen meer boer te zijn > ontstaan nieuwe beroepen > Specialisatie
De stad Dordrecht kreeg in 1220 stadsrechten van graaf Willem I van Holland. Daarmee is het één van de oudste steden van Nederland

Slide 10 - Slide


Stadsrechten
  • Een stad met stadsrechten mag een stadsmuur bouwen
  • De stad mag zelf rechtspreken, maar een ambtenaar (de schout) van de heer moet wel aanwezig zijn en een deel van de boetes is voor de heer

  • De inwoners van een stad waren vrije poorters (geen bezit van de heer)
  • In ruil voor deze rechten moet de stad belasting betalen
  • Ook mochten de steden tol heffen.

Slide 11 - Slide

Begrippen uit deze les

  • drieslagstelsel
  • ploeg
  • markt
  • stadsrechten
  • specialisatie
  • stadsmuur
  • schout
  • poorters

Slide 12 - Slide

Jaartallen uit deze les

  • Rond 1000: aanvallen van de Vikingen stoppen
  • Na 1000: ontstaan van steden

Slide 13 - Slide

Schrijf 3 dingen op die je deze les hebt geleerd

Slide 14 - Open question

Stel 1 vraag over iets dat je deze les nog niet zo goed hebt begrepen

Slide 15 - Open question

Huiswerk 
  • Lezen: §6.1, bladzijde 110.

  • Maken: §6.1: 1 en 2

Slide 16 - Slide