De Schijf van Vijf

• Zorg en Welzijn
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 3

De Schijf van Vijf

Sinds maart 2016 is er de nieuwe Schijf van Vijf. Er is gekozen voor een rond voorlichtingsmodel met 5 vakken, maar er is ook veel veranderd. Zowel het beeldmerk, de adviezen, de informatie voor consumenten en professionals als onze tools. De opvallendste verschuivingen op een rij. 

 

De aanbeveling voor groente is omhoog gegaan van 200 gram naar 250 gram naar dag, en er zijn nieuwe adviezen voor wekelijks een portie peulvruchten en dagelijks een handje noten. Bewerkt vlees staat niet langer in de Schijf van Vijf en het ideale menu bestaat uit een afwisseling van vlees, vis, peulvruchten, noten en ei.

Dranken

Welke dranken horen er thuis in het vak dranken van de Schijf van Vijf?

- Water
- Zwarte en groene thee 
- Kruidenthee (beperkt) 
- Koffie (beperkt)

Welke dranken horen er in de schijf van vijf?

1. Beperkt koffie, thee, water, frisdrank
2. Vruchtensap, water, koffie en thee.
3. Cola, water, groene thee en energiedrank
4. Water, groene thee en beperkt koffie.

Groente en Fruit

Groente is geen fruit

Dit vak bestaat uit zowel groente als fruit. Deze leveren andere goede stoffen en je hebt ze dus allebei nodig om gezond te zijn en te blijven. Kortom, je kunt broccoli niet inwisselen voor een sinaasappel of komkommer voor een appel.

Volwassenen krijgen het advies om minimaal 250 gram groente per dag te eten

Welke soorten groente eet jij?

Zoek een plaatje van je favoriete groente.

Fruit

Hou je van verschillende smaken? Op de fruitafdeling valt genoeg te proeven: sappige meloen, een friszuur appeltje, zoete banaan... Als je steeds andere fruitsoorten kiest krijg je bovendien alle voedingsstoffen uit fruit binnen die je nodig hebt.

 Volwassenen krijgen het advies om 2 porties fruit per dag te eten (200 gram). .

Welk soort fruit eet jij?

Smeer- en bereidingvetten

Vet is een bouwstof en brandstof voor ons lichaam en levert vitamines A, D en E. Vet is een best complexe stof. Het bestaat uit verzadigd en onverzadigd vet. En in elk product zitten deze vetten in andere hoeveelheden. Als je producten met veel verzadigd vet vervangt door producten met veel onverzadigd vet heb je minder kans op hart- en vaatziekten. Dat is mooi meegenomen!

Eet jij boter op je brood?

Brood en Graanproducten

Volkorenbrood, volkoren pasta, volkoren bulgur en zilvervliesrijst zijn belangrijke voedingsmiddelen. Het risico op hart- en vaatzieken, diabetes type 2 (suikerziekte) en darmkanker maak je al kleiner door het eten van 3 opscheplepels volkoren graanproducten of 3 volkoren boterhammen per dag. Daarnaast leveren graanproducten energie en veel andere voedingstoffen, zoals vezel, eiwit, B-vitamines en ijzer. Daarom kun je nog wel wat meer graanproducten gebruiken. Ook aardappelen zijn een prima aanvulling hierop.

Eet jij brood en zo ja welke soorten?

Welk antwoord is juist?
Deze broodsoorten zijn gezond:

1. Volkoren brood, meergranen brood en wit brood.
2. Bruine pistoletjes, meergranen brood en witbrood
3. Meergranen pistolet, volkoren crackers en bruin brood
4. Krentenbol, volkoren brood, bruine bolletjes

Vis, peulvruchten, vlees, ei, noten en zuivel

 In deze groep draait het om afwisseling tussen de dierlijke en plantaardige producten. Steeds meer mensen eten niet elke dag vlees. Ook kun je heel goed zonder vlees.

Zet elke week peulvruchten op je menu! Goed voor jezelf en het milieu. Vlees is die dag dan niet meer nodig. Peulvruchten zijn bijvoorbeeld linzen, kikkererwten en bruine bonen.

1 keer per week vis eten is een echte aanrader. Vooral vette vis zoals makreel, haring, Atlantische zalm , bokking, sardines. Lekker op brood, door salade en bij het avondeten.

Eet niet meer dan 500 gram vlees per week (inclusief vleeswaren), waarvan maximaal 300 gram rood vlees. Rood vlees is al het vlees dat komt van runderen, schapen, geiten en varkens. Eet je veel rood vlees, dan heb je meer kans op darmkanker, beroerte en diabetes type 2 (suikerziekte). Rood vlees belast het milieu ook meer dan wit vlees (kip of ander gevogelte), vis en ei.

Zuivel

Melk, yoghurt, kwark en kaas, ze zijn populair in Nederland. Met je dagelijkse portie zuivel verklein je het risico op darmkanker. Eet je yoghurt, dan verklein je bovendien de kans op diabetes type 2 (suikerziekte). Daarnaast levert zuivel je onder andere calcium en vitamine B12.

Kies vooral producten uit de Schijf van Vijf 

- Magere en halfvolle melk, karnemelk
- Magere en halfvolle yoghurt 
- Magere kwark
- Drinkyoghurt 
- Sojadrink met toegevoegd vitamine B12 en calcium
- 10+, 20+ of 30+ kaas met niet te veel zout
- Zuivelspread
- Hüttenkäse
- Mozzarella
- Verse geitenkaas

Niet in de Schijf van Vijf

 Zuivel- en sojadrink met te veel suiker 
- Pudding en toetjes met toegevoegd suiker
- Volle melk en volle yoghurt
- Rijstdrink en amandeldrink
- Vla
- Roomijs, softijs en yoghurtijs
- 48+ en 60+ kaas
- Feta
- Crème fraîche, zure- en kookroom 
- Slagroom

Wat staat er niet in de schijf van vijf?

Tussendoortjes als koekjes, frisdrank en chips horen niet in de Schijf van Vijf. Maar ook producten als witbrood, sauzen, vleeswaren, zoet broodbeleg en vla vallen erbuiten. Als je volgens de Schijf van Vijf eet kunnen ze er wel bij, maar niet te veel en niet te vaak.  

We hebben een vuistregel bedacht om het wat concreter te maken: Kies elke dag niet vaker dan 3 tot 5 keer iets kleins buiten de Schijf van Vijf (dagkeuze) en daarnaast hooguit 3 keer per week wat groters (weekkeuze).

Dagkeuze

Een dagkeuze is iets kleins: Een klein koekje, een waterijsje, een stukje chocolade, honing voor in de yoghurt of een eetlepel tomatenketchup. Grote eters, zoals tieners in de groei, kunnen maximaal 5 porties erbij nemen. Minder grote eters gaan uit van maximaal 3 tot 4 porties. Kinderen jonger dan 4 jaar hebben weinig ruimte voor dagkeuzes. Geef een jong kind eventueel een dagkeuze als beleg op brood, maar liever niet als tussendoortje.

Weekkeuze

Een weekkeuze is wat groter: Een croissant, een stuk taart, een zakje chips, een glas frisdrank, een diepvriespizza of een bakje gezoete ontbijtgranen. Deze keuzes passen er elke week bij, maar kies in totaal niet meer dan 3 porties per week. Hou het klein en eet niet te vaak hetzelfde. Kinderen jonger dan 4 jaar hebben geen ruimte voor weekkeuzes.

Eet jij volgens de schijf van vijf?
Motiveer je antwoord.

Wat is je lievelingseten?

Wat heb je geleerd in deze les?