Fiene 8/12 H11. 3 Verandering in het vomingsvraagstuk

Fiene 8/12 H11. 3 Verandering in het vomingsvraagstuk

§11.2 Analyse: wording van de moderne samenleving

Pagina 222

Modernisering

Moderne samenlevingen zijn ontstaan als gevolg van de Verlichting. 

Processen als rationalisering, staatsvorming, democratisering, individualisering, institutionalisering en globalisering hebben geleid tot ingrijpende sociale en politieke veranderingen. 

Algemene kenmerken 

Algemene kenmerken van moderne samenlevingen: 

1. Hoge mate van differentiatie binnen de samenleving: veel verschillen tussen de leden van de samenleving
2. Door de enorme differentiatie zijn moderne mensen sterk afhankelijk van elkaar. 

Leg uit waarom een grote mate van differentiatie leidt tot een sterke afhankelijkheid van elkaar

Leg uit waarom een grote mate van differentiatie leidt tot een sterke afhankelijkheid van elkaar

Mensen in moderne samenlevingen verschillen sterk van elkaar op het gebied van kennis, houding, oriëntatie en privileges. Als je bijvoorbeeld zelf opgeleid bent als kapper, ben je afhankelijk van een bakker voor brood. Dit geldt niet alleen op microniveau, maar ook op macroniveau. Denk daarbij aan hoe Nederland afhankelijk is van andere landen voor het leveren van grondstoffen. 

Politieke kenmerken (staatsvorming) 

1. Politieke bindingen zijn ingebed in bureaucratisch georganiseerde nationale staten en onderdeel        van een mondiaal statensysteem.
2. Er is sprake van volkssoevereiniteit
3. De macht van de overheid wordt beperkt door de in de rechtsstaat verankerde grondrechten van de burgers.
4. De overheid garandeert sociale grondrechten.

01:01

Welk politieke kenmerk van de moderne samenleving herken je in de video?

Welk politieke kenmerk van de moderne samenleving herken je in de video?

1. Bureaucratie en statensystemen
2. Volkssoevereiniteit
3. Grondrechten van burgers verankerd in de rechtsstaat
4. Verzorgingsstaat

Economische kenmerken (globalisering) 

1. Hoge mate van rationalisering en arbeidsdeling
2. Er is sprake van een kapitalistisch systeem en een geglobaliseerde wereldmarkt.
3. Gemengde economieën: de overheid oefent veel invloed uit met regels. 
4. Er is sprake van een kenniseconomie. 

Demografische kenmerken 

1. De bevolking concentreert zich in stedelijke gebieden (urbanisatie).
2. Heterogene samenstelling van de bevolking: divers qua herkomst, opleidingsniveau, inkomen, levensbeschouwing etc.

Wat zijn volgens jou sociaal-culturele kenmerken van de moderne samenleving?

Wat zijn volgens jou sociaal-culturele
kenmerken van de moderne samenleving?

Sleep het kenmerk naar de juiste categorie

Economisch

Politiek

Demografisch

Sociaal-cultureel

Secularisering

Heterogenisering

Bureaucratisering

Rationalisering

Kijkvraag

Welke politieke, economische, demografische en sociaal-culturele kenmerken van de moderne samenleving herken je in het volgende fragment?

06:34

06:34

Welke politieke, economische, demografische en sociaal-culturele kenmerken van de moderne samenleving herkende je in het fragment?

Welke politieke, economische, demografische en sociaal-culturele kenmerken van de moderne samenleving herkende je in het fragment?

De volgende kenmerken zijn te herkennen in het fragment: 

1. Rationalisering en arbeidsdeling

2. Kenniseconomie (de data omvat kennis)

3. Afhankelijkheid van technisch-wetenschappelijke kennis

4. Urbanisatie

5. Het feit dat de macht van de overheid wordt beperkt door de in rechtsstaat verankerde grondrechten van de burgers en de vraag of dit met de komst van smart cities ook nog zo is. 

 Les 2: MODERNISERING - §11.3 t/m §11.6

§11.3 VERANDERING IN HET VORMINGSVRAAGSTUK

§11.4 VERANDERING IN HET VERHOUDINGSVRAAGSTUK

§11.5 VERANDERING IN HET BINDINGSVRAAGSTUK

Deze veranderingen worden in drie delen behandeld: sociale integratie, maatschappelijk middenveld en netwerken.

§11.6 PARADOXEN IN DE MODERNE SAMENLEVING

De drie paradoxen van het leven in een moderne samenleving.

Moderniseringstheorieën

Modernisme

Stelt dat vooruitgangsprocessen zich overal zullen voordoen. 

Post-modernisme

De twijfel of economische ontwikkeling en groeiende kennis en technologie ook gepaard gaan met morele en sociale vooruitgang. 

Dit vooruitgangsgeloof impliceert een universeel traject, terwijl modernisering cultureel gebonden is.

Huiswerk: LessonUp §11.1: en §11.2: 

§11.1: Bekijk de3x filmpjes en beantwoorden de vragen over menstruatie . Wat valt je op aan de manier waarop de video's geframed zijn? Optioneel - Bekijk de Netflix documentaire 'The pad project', . VRAAG: Is het goed of juist niet dat modernisering op deze manier door een Amerikaanse organisatie wordt 'opgelegd' aan de Indiase vrouwen. In andere woorden: is er sprake van 'white saviorism' of 'modern imperialisme' of is dit een goede daad in de strijd tegen menstruatie armoede?

 §11.2 : Filmfragment "Hoe slim worden onze steden?" en beantwoord vraag: Welke politieke, economische, demografische en sociaal-culturele kenmerken van de moderne samenleving herkende je in het fragment?

Volgende week les 2: MODERNISERING - §11.3 t/m §11.6

§11.3 VERANDERING IN HET VORMINGSVRAAGSTUK

§11.4 VERANDERING IN HET VERHOUDINGSVRAAGSTUK

§11.5 VERANDERING IN HET BINDINGSVRAAGSTUK

Deze veranderingen worden in drie delen behandeld: sociale integratie, maatschappelijk middenveld en netwerken.

§11.6 PARADOXEN IN DE MODERNE SAMENLEVING

De drie paradoxen van het leven in een moderne samenleving.

Moderniseringstheorieën

Modernisme

Stelt dat vooruitgangsprocessen zich overal zullen voordoen. 

Post-modernisme

De twijfel of economische ontwikkeling en groeiende kennis en technologie ook gepaard gaan met morele en sociale vooruitgang. 

Dit vooruitgangsgeloof impliceert een universeel traject, terwijl modernisering cultureel gebonden is.

§11.3 Verandering in het vormingsvraagstuk

Pagina 226

Civilisatieproces

Het proces vanaf 1500 waarbij mensen zich leren beheersen. Dit is een gevolg van bevolkingsgroei en de toenemende complexiteit van de samenleving. 

Leg uit waarom bevolkingsgroei en het complexer worden van de samenleving heeft kunnen leiden tot het ontstaan van het civilisatieproces

Leg uit waarom bevolkingsgroei en het complexer worden van de samenleving heeft kunnen leiden tot het ontstaan van het civilisatieproces

Als gevolg van de toename van de hoeveelheid mensen waarvan men afhankelijk is, neemt de dwang tot zelfdwang die door de omgeving wordt uitgeoefend toe. 

Veranderingen in de vorming

• Ontstaan van het civilisatieproces
• Afname van de band tussen persoonlijke en collectieve identiteit
• Pluralisme aan levensstijlen
• Informalisering

Anonieme sociale controle

Door anonieme sociale controlemechanismen weet iemand wat moet of wat niet mag. 

Naast dat mensen zichzelf steeds meer in bedwang houden houden anonieme sociale controlemechanismen zo het gedrag van mensen in de gaten. 

Noem een voorbeeld van anonieme sociale controlemechanismen

Noem een voorbeeld van anonieme
sociale controlemechanismen.

Bijvoorbeeld flitscamera's of veiligheidscamera's in winkels. 

Doelrationeel handelen

Doelrationeel handelen houdt in dat van mensen wordt verwacht dat ze hun behoeften uitstellen om zo hun doelen te bereiken: het zo effectief en efficiënt inzetten van je handelen. 

Dit wordt in een moderne samenleving al van jonge mensen verwacht en kan gezien worden als zelfdwang 

Voel jij druk om in jouw leven doelrationeel te handelen?

Voel jij druk om in jouw leven doelrationeel te handelen?

Ja

Nee

Kanttekeningen

1. Mensen hebben een passieve en afhankelijke levensstijl gekregen
2. Het risico van een persoonlijke identiteit die gespleten en instabiel is. 
3. Afhankelijkheid van technologie
4. Zelfsturing wordt verlangd, maar dit is niet voor iedereen te bereiken. 

In welke van de vier kanttekeningen herken jij jezelf het meest?

In welke van de vier kanttekeningen herken jij jezelf het meest?

Passieve en afhankelijke levensstijl

Gespleten of instabiele identiteit

Afhankelijkheid van technologie

Bereiken van zelfsturing

Benadruk dat er geen goed of fout antwoord is bij deze vraag. Het doel van de vraag is voornamelijk om het gesprek aan te gaan over dit onderwerp en taboes bespreekbaar te maken.

Deze video gaat in op de redenen waarom generatie Z psychisch kwetsbaar is. In de video komen zowel het doelrationeel handelen als de het risico van een persoonlijke identiteit die gespleten en instabiel is als gevolg van de moderne samenleving terug. 

§11.4 Verandering in het verhoudingsvraagstuk

Pagina 229

Spreek jij je ouders/verzorgers aan met 'u' of 'je'?

Spreek jij je ouders/verzorgers aan met 'u' of 'je, jij'?

U

Je, jij

Bespreek met de leerlingen dat het een aantal decennia geleden heel normaal was om je ouders met 'u' aan te spreken, terwijl de meeste kinderen hun ouders nu tutoyeren. Dit laat informalisering zien: de verhouding tussen mensen is informeler geworden (Pagina 229)

Informalisering

Het proces waarbij de verhoudingen tussen mensen informeler worden.

In dit filmpje wordt het kernconcept sociale ongelijkheid nog eens uitgelegd voor de leerlingen die een opfrisser nodig hebben.

Sociale ongelijkheid

Traditionele samenleving

Rigide sociale stratificatie, 

lage sociale mobiliteit

Industriële Revolutie

Moderne

 samenleving

Van standen- naar klassensamenleving

Sociale ongelijkheid

Opleidingsniveau is belangrijker geworden

Industriële Revolutie

Toename arbeidsdeling

De afhankelijkheid van andere mensen is toegenomen

Mogelijkheid tot sociale mobiliteit is toegenomen en de sociale stratificatie is breder geworden

Geef een verklaring voor de afnemende sociale ongelijkheid vanaf het begin van de vorige eeuw.

Geef een verklaring voor de afnemende sociale ongelijkheid vanaf het begin van de vorige eeuw.

Bekijk de gehele grafiek op bladzijde 230 in je lesboek.

Aan de hand van deze grafiek kun je als docent uitleggen dat de sociale ongelijkheid vanaf de jaren '80 weer is toegenomen. In Nederland is er voornamelijk sprake van vermogensongelijkheid (pagina 230). 

In dit fragment spreekt Sander Schimmelpenninck zich uit over de vermogensongelijkheid in Nederland. 

Meritocratie

De plaats die iemand inneemt in een samenleving is afhankelijk van zijn bijdragen (merites) aan de samenleving. 

individualistische prestatiesamenleving

1. Door de moderne meritocratische gedachte dat iemands maatschappelijke positie vooral bepaald wordt door zijn individuele capaciteiten is een onderschatting van het belang van factoren als geslacht, etniciteit en maatschappelijke afkomst op de maatschappelijke kansen van mensen. 
2. Sociale ongelijkheid – zowel tussen als binnen landen – is toegenomen als gevolg van de vergroting van de markt door economische globalisering. Daardoor is de positie van de overheid en werknemers verzwakt ten opzichte van bedrijven. 
3. Afhankelijkheid van technologie
4. Zelfsturing wordt verlangd, maar dit is niet voor iedereen te bereiken. 

individualistische prestatiesamenleving

3. Er is een ongekend aanbod voor een individu om zich verder te ontwikkelen, zijn talenten te benutten en daarmee zijn maatschappelijke kansen te vergroten.

4. Individuen kunnen zelfstandige keuzes maken voor de inrichting van hun leven. Dat bevrijdt hen van verplichtingen vanuit sociale verbanden waar de persoon deel vanuit maakt. Iemand kan kiezen om contacten te onderhouden met familie, maar wordt daar in een individualistische prestatiesamenleving niet toe gedwongen.