WEEK 20 3H ECO 6.3 OVERHEID

• Economie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

paragraaf 2 Terugblik

de uitkomsten van de markt

Wat betekent welvaart?

• Welvaart geeft aan in welke mate mensen in staat zijn om hun behoeften aan schaarse goederen en diensten te bevredigen

Wat betekent een extern effect?

• Externe effecten zijn onbedoelde bijwerking van productie of consumptie die de welvaart van een ander dan de veroorzaker beïnvloedt.

Welke soorten effecten heb je?

• Positief extern effect
• Negatief extern effect

Waarom grijpt de overheid in bij externe effecten?

• De overheid grijpt in om de negatieve externe effecten zoveel mogelijk te beperken.

• Wat kan de overheid voor maatregelen nemen om deze negatieve externe effecten te beperken?

1.  Accijns
2.  Bpm
3.  Vliegtax 

paragraaf 3

de overheid, bemoeizuchtig?

Leerdoelen

• Aan het eind van de les kunnen jullie aangeven waar de collectieve sector, overheid, rijk en lagere overheden  uit bestaan en wat ze doen.
• Aan het eind van de les weten jullie wat subsidie betekent en kan je hier ook voorbeelden van benoemen
• Aan het eind van de les weten jullie wat accijns is en hier ook voorbeelden van benoemen
• Aan het eind van de les weten jullie wat collectieve goederen zijn en hier voorbeelden van benoemen

Collectieve en particuliere sector

Collectieve sector:

Bestaat uit de overheid en instellingen voor de sociale zekerheid.  

• Deze zorgt er voor dat mensen zonder inkomen die arbeidsongeschikt zijn, werkloos  zijn, of 67 jaar of ouder zijn toch geld krijgen in de vorm van een uitkering.    
• Daarnaast produceert de overheid goederen zoals dijken, rechtspraak en onderwijs. Dit noem je collectieve goederen.  Dit zijn goederen waar iedereen gebruik van mag en kan maken (voor algemeen belang), die door de overheid gefinancierd worden.

Particuliere sector

Bestaat uit alle bedrijven die voornamelijk winst willen maken en gezinnen. 

Albert Hein

Slager in het winkelcentrum

Collectieve sector

Welke overheden zijn er

• De overheid, de Rijksoverheid of het Rijk zijn verschillende benamingen voor de centrale overheidorgen voor veiligheid (politie en leger)
• Lagere overheden te weten provincies, waterschappen en de gemeente

Wie doet wat 

1.  De gemeente (zorgt voor: parken, sportvelden, ophalen van afval)
2.  De provincie (zorgt voor: rampenplannen, provinciale wegen)
3.  Het rijk (zorgt voor: leger, wet- en regelgeving)

Collectieve en particuliere sector

collectieve sector

• overheid en sociale zekerheidinstellingen
  
• iedereen kan er gebruik van maken
  

particuliere sector

• bedrijven
  
• willen verkopen om winst te maken
  

Waarom collectieve goederen?

1) Het is belangrijk voor iedereen (politie).

2) De overheid wil zelf de kwaliteit bewaken (rechtspraak).

3) De kosten zijn niet te delen (straatverlichting).

4) Het moet betaalbaar blijven (onderwijs).

directe / indirecte belasting

directe belastingen: Worden direct aan de belastingdienst betaald. Het gaat om de belasting over inkomen, winst en vermogen.

indirecte belastingen: Zitten verwerkt in de prijs van producten en diensten. Ze worden betaald aan de verkoper, deze draagt ze af aan de belastingdienst. Het gaat om bijv. btw en accijns. 

Subsidies

Subsidie = financiële bijdrage van de overheid om mensen en bedrijven te stimuleren

• Sporten
• Museumbezoek
• Milieuvriendelijker produceren
• ...

Accijns

Accijns is een belasting op bepaalde producten met als doel de prijs te verhogen. Hierdoor wordt het gebruik verminderd. 

• Alcohol
• Benzine
• Tabak

Subsidie en accijns

• Wil je iets stimuleren? -> subsidie
• Wil je iets afleren? -> accijns 

Belasting

Nederland kent een progressief belastingsysteem. Wat houdt dat in?

Belasting

Progressief belastingsysteem: iemand met een hoog inkomen moet naar verhouding (dus procentueel gezien) meer belasting betalen dan iemand met een hoog inkomen.

Vlaktaks: Iedereen betaalt hetzelfde percentage belasting.

Waarop heft de overheid accijns?

1. benzine, chocola, kleding
2. sigaretten, frisdrank, kleding
3. alcohol, sigaretten, benzine
4. alcohol, medicijnen, benzine

Wat wil de overheid bereiken met accijnzen?

1. Dat consumenten meer gebruik gaan maken van bepaalde producten.
2. Dat het milieu verbetert.
3. Dat consumenten minder gebruik gaan maken van bepaalde producten.
4. Dat de overheid een extra inkomstenbron heeft.

Wat wil de overheid bereiken met subsidies?

1. Dat consumenten meer gebruik gaan maken van bepaalde producten.
2. Dat het milieu verbetert.
3. Dat consumenten minder gebruik gaan maken van bepaalde producten.
4. Dat de overheid een extra inkomstenbron heeft.

Een winkelier ontvangt voor zijn producten:

1. de inkoopprijs inclusief btw.
2. de verkoopprijs exclusief btw.
3. de verkoopprijs inclusief btw.
4. de inkoopprijs exclusief btw.

Direct of indirect?

Als je je overnachting op een camping betaalt, zit in dat bedrag ook toeristenbelasting.

1. directe belasting
2. indirecte belasting

Loonbelasting is een ... belasting.

1. directe
2. indirecte

Huiswerk

• Bestudeer 6.3
• Maken opdrachten 1 t/m 12
• Bekijk flitskaarten
• Maken test jezelf