4.2 - 421AK - Week 14 - Grammatica & stijl

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 2

ZRGVEPL419AK

Les

- Grammatica: woordsoorten

- Stijl: zij/hun/hen, die/dat/deze/die

- Maken online: grammatica en stijl

Grammatica: Woordsoorten

Elk woord in een zin kan je benoemen

Lidwoorden

1. De (bepaald lidwoord)
2. Het (bepaald lidwoord)
3. Een (onbepaald lidwoord)
   
   

De vader en het kind zitten in een vliegtuig.

Zelfstandig werkwoord

Het kan zelfstandig in een zin staan (dus zonder andere werkwoorden). Het bevat de belangrijkste betekenis van het werkwoordelijk gezegde:

Anna tennist drie keer per week.

Theo heeft een eitje gekookt.

Alles voor het zinsdeel persoonsvorm is een apart zinsdeel

Hulpwerkwoord

Het helpt het zelfstandig werkwoord of het koppelwerkwoord:

Heb je dat script al gelezen?

Ik zal dat script nu echt moeten gaan lezen.

Noortje wil later presentatrice worden.

Koppelwerkwoord

Dit zijn de belangrijkste koppelwerkwoorden:

zijn, worden, blijven, blijken, lijken, schijnen, heten, dunken, voorkomen

Mijn trui is blauw.

Dat meisje lijkt heel vriendelijk.

Hij is ziek geworden.

Woordsoorten

Stap 2) Naamwoorden

Zelfstandig naamwoord

Een zelfstandig naamwoord vind je zo:

1. Je kunt er meestal een lidwoord voor zetten.

2. Je kunt het meestal in het meervoud zetten.

Het paard is groot.

Ik drink water aan de eettafel.

Wij drinken water aan de eettafels. 

Bijvoeglijk naamwoord

Het bijvoeglijk naamwoord zegt iets over een zelfstandig naamwoord. Het kan voor het zelfstandig naamwoord of zelfstandig in de zin staan:

De rennende leerling

Het vieze mondkapje

De donkere kamer (voor het zelfstandig naamwoord)

Bijwoord

Een bijwoord kan iets zeggen over een werkwoord, een bijvoeglijk naamwoord of een ander bijwoord:

Dat is een heel mooi schilderij. (zegt iets over het bijvoeglijk naamwoord ‘mooi’)

Dat is een heel erg mooi schilderij. (zegt iets over het bijwoord ‘erg’)

Bijwoord

Een bijwoord kan iets zeggen over de hele zin, bijvoorbeeld de tijd of de plaats.

Vroeger woonde mijn oma op een boerderij. (zegt iets over de tijd)

Ik kan hem nergens vinden. (zegt iets over de plaats)

Woordsoorten

Stap 3) Voorzetsels

Voorzetsel

Het hoort bij een zelfstandig naamwoord of een voornaamwoord.

Je kunt het voorzetsel voor de woorden ‘kast’ of ‘feest’ zetten:

op de kast, onder de kast, naast de kast, in de kast, etc. (geeft de plaats aan)

voor het feest, tijdens het feest, na het feest, etc. (geeft de tijd aan)

Tijdens de oorlog heeft mijn opa een tijdje ondergedoken gezeten.

Benoem de werkwoorden.
Zullen we beginnen met de les? Wil je hier over nadenken?

1. zullen , wil
2. zullen, beginnen, wil
3. zullen, beginnen, wil nadenken
4. zullen, beginnen met, wil, over nadenken

Benoem de hulpwerkwoorden:

Ik heb dat altijd al willen kopen

1. heb
2. heb, willen
3. kopen
4. heb, willen, kopen

Ik moet nog vaak aan dat ontzettend leuke uitstapje denken.

Wat is het hulpwerkwoord in deze zin?

1. uitstapje
2. moet
3. ontzettend
4. denken

Ik moet nog vaak aan dat ontzettend leuke uitstapje denken.

Wat is het zelfstandig werkwoord in deze zin?

1. uitstapje
2. moet
3. ontzettend
4. denken

In welke zin is NIET sprake van een koppelwerkwoord?

1. Hij lijkt mij een leuke vent.
2. Zij is 18 jaar geworden.
3. De voorstelling leek hem niets aan.
4. Hij is geknipt door de kapper

Hoeveel voorzetsels heeft deze zin:
Op de verjaardag waarschuwde ik haar voor de hond.

1. 1
2. 2

Stijl

Wanneer gebruik je...

- hen

- hun

- zij

Ik heb het ... gisteren nog verteld.

1. hun
2. hen
3. zij

Gisteren hadden ... nog niks voor Jan gekocht.

1. hun
2. hen
3. zij

Weet je waar ... spullen zijn?

1. hun
2. hen
3. zij

Voor ... moeder wilden Ria en Willemijn wel een bloemetje kopen.

1. hun
2. hen
3. zij

... spraken af dat het een grote, fleurige bos moest worden.

1. hun
2. hen
3. zij

Ik heb het aan ... verteld.

1. hun
2. hen
3. zij

Stijl

Wanneer gebruik je...

- dat / wat 

- die / wie

- die / dat?

'Dat' gebruik je wanneer je verwijst naar onzijdige woorden. 

Een zelfstandig naamwoord waar het lidwoord het bij staat, is een onzijdig woord. 

Het huis dat daar staat.

'Wat' gebruik je:

• bij een overtreffende trap;
• wanneer je terugverwijst naar de hele zin;
• wanneer je verwijst naar een onbepaald voornaamwoord.

Het mooiste wat ik ooit gezien heb. (overtreffende trap)

Rick heeft de wedstrijd verloren, wat hij heel vervelend vindt. (terugverwijzing)

Alles wat net gebeurd is, zou niet mogen gebeuren. (onbepaald voornaamwoord)

'Waarmee' gebruik je als je verwijst naar dingen

'met wie' gebruik je als je verwijst naar personen.

• Het racket waarmee ik tegen de bal geslagen heb. (ding)
• Het meisje met  wie ik naar het feest ga. (persoon)

Is dat het enige (dat / wat) je hierover te zeggen hebt?

1. dat
2. wat

Het muziekstukje (dat / wat) werd uitgevoerd.

1. dat
2. wat

De vrouw aan (die / wie) ik de bloemen gaf.

1. die
2. wie

Alles (dat / wat) ik wil, lijkt zo ver weg.

1. dat
2. wat

De chauffeur aan (die / wie) ik mijn levensverhaal vertelde.

1. die
2. wie

Personen (die / wie) jonger zijn dan achttien, mogen in de supermarkt geen alcohol en sigaretten kopen.

1. die
2. wie

Ik zag een meisje (dat / wat) een lachbui kreeg.

1. dat
2. wat

Het geheim (dat / wat) mij niet verteld wordt.

1. dat
2. wat

Het telefoontje (dat / wat) de conrector naar zijn moeder pleegde, was het laatste wat hij had verwacht.

1. dat
2. wat

Of is er iets (dat / wat) je verzwijgt?

1. dat
2. wat

Aan de slag

* Deelvaardigheid Grammatica
- woordsoorten oefening 1 t/m 3 + deeltoets

* Deelvaardigheid Stijl

- zij-hun-hen oefening 1 t/m 3 + deeltoets

- dat-wat/die-wie/die-dat oefening 1 t/m 3 + deeltoets

HUISWERK =ALLES MAKEN VOOR DE VOLGENDE LES