Politiek Rechtsstaat I

• Burgerschap
• MBO
• Studiejaar 1

Strafbeschikking

Bij bepaalde kleinere vergrijpen kan het OM zelf een straf opleggen. Er hoeft dan geen rechter aan te pas komen.

RECHTSSTAAT  I

Terugblik vorige les

Vooruitblik

Uitleg Opdracht

Thema  4

Hoofdstuk 1 Rechtsstaat

1.1 De Nederlandse rechtsstaat

1.2 De overheid en de wet

1.3 Scheiding van machten

Wat gaan we vandaag doen?

• Rechtsstaat
• Les
• Quiz
• Les
• Casus
• Afsluiting

Leerdoel

• Hoe werkt een rechtstaat
• Welke scheiding van de 3 machten er zijn

Rechtsstaat in de praktijk:

Geef een schatting van hoeveel mensen er nu in
de Nederlandse gevangenis zitten?

Wat weet je al over criminaliteit?

Ongeveer 9.500 mensen zitten er nu vast (bron CBS)

• 95% mannen
  
• 5% vrouwen
  

Criminaliteit: al het gedrag dat verboden is volgens de wet

quiz.ntr.nl

De Lombroso test (1887):
Is het mogelijk misdadigers aan
hun uiterlijk te herkennen?

De Nederlandse Rechtsstaat:

Een land waarin iedereen, hoe rijk of machtig hij/zij ook is, zich aan de wet moet houden  

 

Rechtsstaat

• Overheid moet zich aan de wet houden

• Burgers hebben grondrechten ()vastgelegd in de Grondwet)

• Er bestaat een scheiding van machten

• Onafhankelijke rechtspraak

De vier kenmerken:

De politie moet de wet handhaven, maar moet zich daarbij ook aan de wet houden.

geweld gebruiken.

Burgers hebben grondrechten, waaronder het recht om te demonstreren, maar moeten zich daarbij ook aan de wet houden. Mogen dus geen vernielingen aanrichten of geweld gebruiken.

Trias Politica

Trias Politica: 

Verdeling van macht over drie groepen.

Wetgevende macht: mensen die de wetten maken

Uitvoerende macht: mensen die de wetten uitvoeren

Rechterlijke macht: mensen bepalen wie zich wel en niet aan de wet houdt

Scheiding van machten in Nederland bestaat op de verschillende bestuurlijke niveaus

Wetgevende macht

Uitvoerende macht

Rechterlijke macht

Eerste Kamer

Openbaar Ministerie

Rechters

Regering

Regering

Tweede Kamer

Scheiding der machten

(Trias Politica)

• Uitvoerende macht

• Wetgevende macht

• Rechtelijke macht

Regering (ministers)

Spreiding van machten

Strikt genomen is er in Nederland geen scheiding van machten, maar een spreiding van machten.

Voorbeeld: de regering heeft zowel wetgevende als uitvoerende taken.

Wetgevend: de regering doet wetsvoorstellen.

Uitvoerend: de regering voert de wetten ook uit.

Uitzonderingen:

In bepaalde gevallen mag de overheid grondrechten inperken:

Om de veiligheid te garanderen

Om criminaliteit te bestrijden

Casus (situatie)

Er vindt een mishandeling plaats op straat. Deze mishandeling wordt gezien door personeel van de dienstcameratoezicht. Zij roepen de politie op die in de buurt surveilleert. De politie is vrij snel ter plaatse en arresteert ter plekke de verdachte Johan Smits. Hij wordt opgepakt en verhoord, maar hij ontkent dat hij de 18- jarige Petra de Jong uit Rotterdam mishandeld heeft. Petra doet aangifte en verklaart woensdagnacht op straat te zijn mishandeld door haar 19-jarige ex-vriend Johan Smits. Vervolgens wordt Johan aangeklaagd voor mishandeling en moet voor de rechtbank verschijnen.

Doel van de rechtszaak

• Is het feit te bewijzen?
• Gaat het om een strafbaar feit?
• Is de verdachte inderdaad schuldig aan het feit?
• Zijn er strafverzwarende/verlichtende omstandigheden?

Je bent in Nederland onschuldig totdat het tegendeel bewezen wordt. 

Welke straf vinden jullie
passen bij dit misdrijf en
waarom?

Waarom is het belangrijk dat een rechter
rechtvaardig (eerlijk) is in de samenleving?

RECHTSSPRAAK  II

Rechtspraak

Het nemen van een beslissing 

door een rechter in een conflict.

Opdracht Rechtspraak

Groep 1:    Rechters

Groep 2:   Rechtsbronnen

Groep 3:   Privaat en publiek recht

Groep 4:  Openbaar Ministerie

Onderzoek je eigen onderwerp. 

Na deze opdracht gaan we het klassikaal bespreken. Geef als eerste een samenvatting van wat jullie als groep aan informatie hebben verzameld. 

Geef daarna antwoord op de volgende vragen: wat doen ze? waarom bestaat het? wat valt er op 

Voorwaarden voor een eerlijke rechtspraak

Rechters:

   - behandelen iedereen gelijk

•    zijn onafhankelijk
  
•    zijn onpartijdig
  
•    zijn objectief
  

Gelijkheid:

Iedereen is gelijk voor de wet.

Onafhankelijkheid: 

niemand mag de beslissingen van de rechter

Onpartijdigheid: 

de rechter is neutraal, staat boven de partijen

Objectiviteit: 

de rechter moet zijn beslissingen baseren op feiten

Wat zijn Rechtsbronnen?

A. Een wet, verdrag of andere bron waarop een rechter zijn uitspraak baseert.

de wet

B. Een internationaal verdrag

C. Jurisprudentie: 

de verzameling van uitspraken die rechters eerder hebben gedaan.

Privaatrecht: 

regels over de relatie tussen personen, tussen organisaties of tussen personen en organisaties.

Publiekrecht:

 regels over de relatie tussen burgers en de overheid.

 - staatsrecht - bestuursrecht - strafrecht

Verdiepingskader

Privaatrecht gaat bijvoorbeeld over conflicten tussen huurder en verhuurder, werknemer en werkgever, buren.

Publiek recht is opgedeeld in 

staatsrecht, bestuursrecht en strafrecht:

staatsrecht: organisatie van de overheid

bestuursrecht: regels waaraan de overheid zich moet houden

strafrecht: regels waaraan burgers zich moeten houden

Openbaar Ministerie (OM)

De instantie die ervoor moet zorgen dat verdachten voor de rechter verschijnen.

De minister van Justitie is politiek verantwoordelijk voor het Openbaar Ministerie.

Officier van justitie

Werkt voor het OM.

Beslist of iemand voor de rechter moet komen.