Framing

• Cultuurwetenschappen
• Secundair onderwijs

De media: representatie of presentatie?

Presentatie: enkel werkelijkheid

Representatie: perspectief op werkelijkheid

De media: presentatie of representatie?

1. Presentatie
2. Representatie

"Geen communicatie zonder frames"

Framing is het kiezen van woorden en beelden om een onderwerp betekenis te geven. Via framing vertel je jouw publiek wat er belangrijk aan is: je belicht bepaalde aspecten en laat andere achterwege.

"Geen communicatie zonder frames"

1. Eens
2. Oneens

Framing is een onlosmakelijk onderdeel van onze communicatie. Iedereen gebruikt frames; zonder dat zou onze communicatie vlak en betekenisloos verlopen"

Frames en counterframes

Wat is een frame

Frames zijn denkkaders die betekenis geven aan een onderwerp. Ze zitten verankerd in de cultuur en

zijn terug te voeren tot bepaalde waarden, mythes en overtuigingen. Frames definiëren het probleem.

Ze zeggen iets over oorzaken, gevolgen, oplossingen en morele waarden.

Hoe herken je frames?

Frames zijn te herkennen aan expliciete elementen in de communicatie, zoals metaforen, beelden,

slagzinnen, voorbeelden en argumenten. Daarnaast vertegenwoordigen frames impliciete

redeneringen over oorzaken, gevolgen en oplossingen. Deze redeneringen hoeven niet expliciet in

de communicatie aanwezig te zijn: het associatieve brein legt gemakkelijk zelf verbanden. 

Wat is een counterframe?

In het publieke discours zullen frames over het algemeen een onderwerp problematiseren

(‘migratie is een probleem’). Counterframes doen het tegenovergestelde (‘migratie is geen

probleem’). In een gepolariseerd debat kunnen counterframes voor tegenwicht zorgen. 

Hoe breng je migratie in beeld?

Hoe zie jij migratie het vaakst in het nieuws? Hoe worden migranten afgebeeld?

Vier frames die migratie problematiseren

1. Botsende beschavingen

• Bepaalde culturen kunnen niet samenleven. 
• Duidelijke link met islam: vijandige ideologie die onverzoenbaar is met westerse, verlichte waarden 
• Veelvuldig gebruik: wij - zij

1. Botsende beschavingen

"Mensen (moet) soms duidelijk gemaakt worden dat ze hier niet in Marokko zijn" (Humo)

"Een moslim die (...) neerkijkt op vrouwen en zijn dochters de hoofddoek oplegt heeft hier niet te zoeken" (christophedegreef.be)

2. De Vijandige indringer

• Vluchtelingen zorgen voor overlast en maken de straten onveilig
• Oorlogstaal 
• Link met terrorisme 

2. Vijandige indringer

‘Criminele testosteronbommen uit veilige landen blijven gewoon komen en ongestraft

parasiteren op een buiten spel gezette bevolking’ (Twitter)

3. Controle

• Chaos en ongecontroleerde stroom van migranten 
• Wetgeving schiet tekort 
• Woorden als:  ‘illegalen-carrousel’  ‘overrompeling’, ‘exponentiële stijgingen’, ‘ongebreidelde’ migratie  ‘golf’ of ‘stroom’ vluchtelingen die ons ‘overspoelen’, ‘aanzuigeffect’ en ‘lekke grenzen’.

3. Controle

‘We moeten een dam opwerpen

tegen de aankomende stroom’ (DS Weekblad)

'‘Wat we echt nodig hebben, is een

coherent grensbeleid, met snelle

asielprocedures’ (Knack)

4. Kosten en baten

Vluchtelingen profiteren van economisch paradijs 

Woorden als:  ‘gelukszoekers’ en ‘profiteurs’

4. Kosten en baten

‘Die migranten komen hier

allemaal uitgebreid genieten van de

vijfsterrenbudgetten van onze sociale

zekerheid, terwijl er voor de Belgen maar

een paar kruimels overblijven’  (Humo)

4. Kosten en baten

‘In Antwerpen gaat de helft van de

sociale woningen naar niet-Belgen, terwijl

er Belgen op de wachtlijst staan’  (Twitter) 

Welk frame zie jij het meest in de media?

1. Botsende beschavingen
2. Controle
3. Vijandige indringer
4. Kosten en baten

Van welk frame op migratie is dit een voorbeeld?

1. Botsende beschavingen
2. Controle
3. Vijandige indringer
4. Kosten en baten

"Onze sociale zekerheid komt onder druk komt te staan door een open-grenzenbeleid". Van welk frame is dit een voorbeeld?

1. Botsende beschavingen
2. Controle
3. Vijandige indringer
4. Kosten en baten

'Migranten maken de straten onveilig'. Van welk frame is dit een voorbeeld?

1. Botsende beschavingen
2. Controle
3. Vijandige indringer
4. Kosten en baten

"Europa moet boerka verbieden" (Trouw). Van welk frame is dit een voorbeeld

1. Botsende beschavingen
2. Controle
3. Vijandige indringer
4. Kosten en baten

Zeven counterframes 

--> Migratie de-problematiseren 

1. Het onschuldige slachtoffer

•  Slachtoffer van een situatie die hen overkomt. 
• Woorden:   ‘alles zijn kwijtgeraakt’, ‘voor hun leven moeten vrezen’ en in ‘onmenselijke omstandigheden’ verkeren.

1. Het onschuldige slachtoffer

‘Niemand laat zomaar hebben en

houden achter en neemt het risico om

in de Middellandse Zee te verdrinken of

maandenlang opgesloten te worden in

overvolle vluchtelingenkampen’ (PVDA)

2. We zijn allemaal mensen

• Iedereen moet menswaardig behandeld worden 
• Migranten hebben dromen, net zoals ons
• Woorden: mensen op de vlucht in plaats van transmigrant, illegaal of vreemdeling --> dehumaniseren

2. We zijn allemaal mensen

‘De dromen van jonge vluchtelingen

verschillen niet van die van Belgische

jongeren maar de weg ernaar toe is

bezaaid met hindernissen. Warme

ontmoetingen kunnen jongeren aanzetten

om de moed niet te verliezen. Daar

zorgen in Vlaanderen heel veel mensen

mee voor. ‘  (Vluchtelingenwerk Vlaanderen)

3. De held 

• Doorzettingsvermogen, moed en ijver benadrukt 
• Migratie met doel een beter leven op te bouwen 
• Tonen initiatief 

3. De held 

4. Diversiteit

• Positieve aspecten van diversiteit : verrijking  van de samenleving
• Overheid moet diversiteit stimuleren 

4. Diversiteit

‘Kunstenaars, muzikanten, koks,

professoren, ingenieurs: Europa heeft

er vele goede en actieve mensen bij

gekregen’ (De Morgen)

‘Samen met mensen, organisaties en

overheden zetten we in op een groeiend

inzicht en vertrouwen van alle burgers in

de superdiverse migratiesamenleving’ (Orbit) 

5. Win-win

• Slimme inzet van migratie
• Bv. arbeidsmigratie: migratie kan pijnpunten verwijderen 

5. Win-win

‘Waarom zouden we geen IT’ers uit

Marokko of verpleegsters uit Griekenland

halen?’ (HLN)

‘Alleen hoogopgeleide mensen die

we écht kunnen gebruiken op onze

arbeidsmarkt, laten we binnen met een

visum’ (DS)

6. Pantha Rhei

• Pantha Rhei: filosofische stelling = alles is in beweging
• Migratie is van alle tijden 

6. Pantha Rhei

‘Hoeveel mensen zijn in het verleden niet

vanuit Europa naar de VS gevlucht?’  (Het belang van Limburg)

‘Migratie is van alle tijden, zo leert ons

de genetica, en meestal vermengen

nieuwkomers zich snel met de lokale

bevolking’ (Knack)

7. De Kloof

• Migratie is het gevolg van structurele ongelijkheid tussen Noord en Zuid 
• Migratiestop is utopie: mensen zullen steeds welvarende landen opzoeken

7. De Kloof 

‘Muren schrikken nochtans slechts een

minderheid van de migranten af en doen

niets aan de migratie-oorzaken’ (De Morgen)

Welk counterframe vind jij het krachtigst?