2.2 Europese expansie

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Europese expansie

paragraaf 2.2

Van oud naar jong

langst geleden

kortst geleden

De koning van Spanje straft protestanten zwaar.

De stadhouder komt in opstand tegen de koning van Spanje.

Er komen twee kerken: katholieke en protestantse

Hervormers gaan protesteren tegen de katholieke kerk.

Mensen vinden dat geestelijken teveel macht hebben.

Wat was het gevolg van de Beeldenstorm?

1. Filips II stuurde de hertog van Alva met een leger.
2. Willem van Oranje deed een inval in de Nederlanden.
3. De Watergeuzen veroverden Den Briel.
4. Holland en Zeeland stonden godsdienstvrijheid toe.

Geef twee redenen waarom de naam 'Tachtigjarige Oorlog' volgens sommige historici niet correct is.

In 1609 roepen de Nederlandse gewesten en Spanje een wapenstilstand uit, genaamd het Twaalfjarig Bestand. Waarom?

1. De gewesten hadden niet genoeg soldaten voor het leger.
2. Spanje was te druk met andere oorlogen.
3. De oorlog was slecht voor de handel.
4. De soldaten wilden niet meer vechten en gingen muiten.

Wat werd besloten bij de Pacificatie van Gent? Alle gewesten besloten:

1. samen te werken en het verschil tussen katholiek en protestant even geen aandacht te geven
2. Spanje de oorlog te verklaren.
3. Willem van Oranje tot Heer van de Nederlanden aan te stellen.
4. Filips II niet langer als koning te erkennen.

Wat is het verschil tussen de stadhouder en de raadspensionaris?

1. Stadhouder is de hoogste regent in het gewest Holland, de raadspensionaris van heel Nederland.
2. De stadhouder heeft de leiding over het leger en de vloot. De raadspensionaris gaat over de schatkist.
3. Stadhouder en de raadspensionaris hebben evenveel macht.

Leerdoel

aan het eind van deze les:

• kun je verklaren waarom Europese landen zelf op ontdekkingsreis gingen

Nieuwe contacten

• Door de handel komen mensen in contact met andere culturen en producten.
• Maar, via oude boeken, óók met de oude kennis van de Grieken en Romeinen
• Europeanen gaan op zoek naar nieuwe landen, maar vooral naar nieuwe rijkdommen.
• Kooplieden handelden in zijde, edelstenen, suiker en specerijen.

Specerijen

• Erg interessant, meer smaak, langere houdbaarheid, 'medicijn'.

• Groeit alleen in Zuidoost-Azië.

• Door lange route, met veel tussenhandel zijn specerijen peperduur.

karavanen uit het oosten

Specerijen werden in verschillende etappes uit het Oosten gehaald. Iedere handelaar liep een klein stuk van de reis en verkocht de producten voor meer geld aan een volgende handelaar. Toen het eenmaal in Europa aankwam waren de specerijen peperduur geworden, en konden alleen de allerrijksten deze kopen.

De verschillende handelsroutes vanuit Azië

Maar nu...

In het gebied rond de oostelijke helft van de Middellandse Zee was in de veertiende en vijftiende een machtig rijk ontstaan. Het Osmaanse Rijk. Dit waren alle Turkse stammen die gingen samenwerken.  

 

In 1453 veroverden de Turken de stad Constantinopel (nu Istanbul). De Turken/Osmanen hadden nu de controle over de handelsroutes naar het oosten.  

 

Europeanen moesten nu een nieuwe route zoeken naar Indie.. 

Waarom gaat men op ontdekkingsreis?

• 1.  Aanvoerroute producten vanuit Azië moeizamer door dure tussenhandel Osmaanse Rijk 
• 2. Technische verbeteringen (kraak, kompas en astrolabium)
• 3.  Religie verspreiden (koningen/paus)
• 4. Gebiedsuitbreiding (koningen)
• 5. Roem (ontdekkingsreizigers)
• 6. avontuur (individuen)

De eerste ontdekkingsreizen

De Portugees 'Hendrik de zeevaarder' ging op ontdekkingsreis. 

in 1434 voorbij Bojador.

8 jaar later vonden zij goud aan de Goudkust, Ghana en stichtte zij fort Elmina.

Dit was het begin van de Europese expansie, de uitbreiding van de Europese invloed over heel de wereld.

Na het veroveren van de havenstad Ceuta kon Hendrik de Zeevaarder doorvaren richting het zuiden. In 1434 reist hij voorbij de 'Bojador' een plek waar nog nooit voorbij was gevaren, 'waarschijnlijk door zeemonsters of kookend water'

Kaap de Goede Hoop

1434 Voorbij Kaap Bojador

1442 Goud in Ghana

1488 Voorbij Kaap de Goede Hoop

1498 India ontdekt via een zuidelijke route door Vasco da Gama

* Kennis moet geheim blijven!

De reis van Bartolomeus Diaz.

Christoffel Columbus

• Italiaanse koopman 

• Vond steun bij Spaanse koning voor ontdekkingsreis

• Vertrok in 1492 naar Indië via nieuwe route: Het westen

Conquistadores 

• Spaanse avonturiers opzoek naar geluk
• Bezetten grote gebieden in naam van de koning in het binnenland van Amerika 

• wonnen met gemak door: 
• betere uitrusting en oorlogstechnieken zoals harnassen, vuurwarpens en paarden

Columbus

Na de ontdekking van Amerika door Columbus sloten
Spanje en Portugal het Verdrag van Tordesillas (1494)

Gevolg: Spanjaarden richten zich vooral om Amerika
Portugezen richten zich vooral op Afrika en Azië.

Nederlandse ontdekkingsreizen
De route via het noorden

Nadat Portugal in handen kwam van Spanje (en dus ook  een vijand werd van de Nederlanden) werden de Nederlanders geweerd uit Spaanse en Portugeze havens. 

in 1594 probeerden de Nederlanders een eigen route te vinden, via het noorden.

Dit mislukte na een stranding op het eiland Nova Zembla.

film tip: 'nova zembla'

Nederlandse ontdekkingsreizen
De route via het zuiden

in 1594 werd de Nederlander Cornelis de Houtman met bemanning uitgezonden om de weg naar Oost-Azië te vinden.

2 jaar later bereiken ze Bantam, een Portugese handelspost op Java, Indonesië.

Al snel vertrokken meer schepen naar de Oost. 

Het Osmaanse Rijk heeft in 1453 Constantinopel ingenomen, hierdoor werd de handel makkelijker

1. Juist
2. Onjuist

Welke Portugees bereikte als eerst Indië?

1. Vasco da Gama
2. Hendrik de Zeevaarder
3. Marco Polo
4. Christoffel Columbus

Door de val van Constantinopel moest er een nieuwe weg naar Azië gevonden. Welke weg was dit?

1. 
2. 
3. 

Wat is een oorzaak voor de ontdekkingsreizen?

1. De handel via het Midden-Oosten werden duurder
2. Sommige indianenculturen verdwenen bijna helemaal
3. De Europese cultuur verspreidde zich over de wereld
4. Er werden koloniën gesticht

Wat was GEEN gevolg van de ontdekkingsreizen?

1. het ontstaan van koloniën
2. het ontstaan van plantages
3. het ontstaan van handelsposten
4. het begin van de Renaissance

Hoe kwam Columbus aan zijn bemanningsleden?

1. Door hen veel geld te betalen.
2. Door criminelen vrijheid te beloven.
3. Er waren veel avonturiers in Spanje.
4. Door advertenties in de krant te plaatsen.