bijvoeglijke bijzin

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

De bijvoeglijke bijzin

LESDOELEN

• Je kunt uitleggen wat het verschil is tussen een bijvoeglijke bepaling en een bijvoeglijke bijzin;
• Je kunt van een bijvoeglijke bepaling een bijvoeglijke bijzin maken;
• Je kunt een bijvoeglijke bijzin herkennen in een zin.
  

bijvoeglijke bepaling

Bijvoeglijke bepaling

Een  bijvoeglijke bepaling is een woord of woordgroepje dat iets zegt over een zelfstandig naamwoord

Bijvoorbeeld:

De lerares uit Budel komt vandaag met de auto.

Ik koop de nieuwste cd van Lange Frans

Wat is waar over de bijvoeglijke bepaling? Kies de goede antwoorden.

Een bijvoeglijke bepaling...

1. is geen zinsdeel, maar een deel van een zinsdeel.
2. zegt iets over een werkwoord in een zinsdeel.
3. zegt iets over een zelfstandig naamwoord in een zinsdeel.
4. is altijd een zinsdeel.

Wat is/zijn de bijvoeglijke bepaling(en)?
Het kleine meisje kreeg een lekker snoepje.

Bijvoeglijke bijzin

• Een bijv. bijzin zegt ook iets over een zelfstandig naamwoord.
• Het is een zin en heeft dus een pv.

Bijvoorbeeld:

De jongen die gisteren een ongeluk kreeg ligt in het ziekenhuis.

Kun jij de bijvoeglijke bijzin vinden in deze tekst?

Bijvoeglijke bijzin

• Bijvoeglijke bepaling met eigen persoonsvorm
• Begint vaak met betrekkelijke voornaamwoorden die, dat, wie of wat
  

bv. De politieagent die mij gisteren bekeurde, zwaaide vandaag vriendelijk.

• Soms begint een bijvoeglijke bijzin met een voorzetsel
  bv. De vriend van mijn vader is de man naast wie ik in de bus zat.
• De bijvoeglijke bijzin is geen zelfstandig zinsdeel
  

Vergelijk:

De spannende game is net uitgebracht.

De game die heel spannend is, is net uitgebracht.

Spannende = bijvoeglijke bepaling bij game

Die heel spannend is = bijvoeglijke bijzin bij game

Herhaling: bijzin benoemen

Benoem de bijzin (ow-zin, mv-zin etc.) 

1) Dat Usain alweer de snelste is, had iedereen wel verwacht. 

2) Wie thuis alle opdrachten gemaakt heeft, wil ik de lastigste sommen nog wel een keer uitleggen.

1.  dat Usain alweer de snelste is = lv-zin

2. wie thuis alle opdrachten gemaakt heeft = mv-zin

Zinsdeel of zinsdeelzin

1) We gaan (over twee jaar) verhuizen naar Frankrijk.

2) Finn vroeg (of we allemaal op zijn feestje wilden komen).

3) Gisteren heb ik (aan die leuke jongen uit 2G) een Valentijnskaart gestuurd.

4) (Wie af en toe een complimentje ontvangt), krijgt meer zelfvertrouwen.

1. zinsdeel

2. zinsdeelzin

3. zinsdeel

4. zinsdeelzin

Grammatica woordsoorten paragraaf 13

Bijvoeglijke bijzin 

De bijvoeglijke bijzin

1) Het bronzen standbeeld krijgt een plek in het Stadspark.

2) Het standbeeld, dat van brons is gemaakt, krijgt een plek in het Stadspark.

In zin 1 is bronzen een bijvoeglijke bepaling bij standbeeld. 

In zin 2 is het onderwerp 'Het standbeeld, dat van brons is gemaakt'. Het zinnetje 'dat van brons is gemaakt' is binnen het onderwerp een bijvoeglijke bepaling bij het standbeeld. In dit geval is de bijvoeglijke bepaling een zin. Dat noem je een bijvoeglijke bijzin.

De bijvoeglijke bijzin

Het standbeeld, dat van brons is gemaakt, krijgt een plek in het Stadspark.

Je noteert de bijvoeglijke bijzin zo:

bijv.bijzin = dat van brons is gemaakt -> standbeeld.

Het sportcomplex dat vorig jaar gebouwd is, blijkt populair bij tennissers.

bijv.bijzin = dat vorig jaar gebouwd is -> het sportcomplex.

Zo herken je de bijvoeglijke bijzin

Een bijvoeglijke bijzin...

- Begint vaak met die of dat;

- Zegt iets over een zelfstandig naamwoord of een voornaamwoord (de kern), net als een bijvoeglijke bepaling;

- Staat direct achter de kern;

- Is een zin en heeft dus een persoonsvorm, maar is onderdeel van een zinsdeel (een zinsdeelstuk);

- Kun je meestal weglaten: er blijft een correct zin over.;

Wat is de bijvoeglijke bijzin in de volgende zinnen?

1) Apen begroeten elkaar, blijkt uit een internationaal onderzoek dat laatst uitgevoerd is.

2) Het circuit van Zandvoort, dat erg dichtbij zee ligt, is uniek.

3) De coach legde de spelers die hij had geselecteerd voor de basisopstelling, de tactiek uit.

1. dat laatst uitgevoerd is

2. dat erg dichtbij zee ligt

§13 Bijvoeglijke bijzin (bladzijde 230-231)

Opdracht 1 t/m 5 

Aan de slag

Klaar?

Nakijken