THEO les 2: Celdeling en epitheelweefsel

• Schoonheidsverzorging
• MBO
• Studiejaar 1

Les 2: Celdeling en epitheelweefsel

Leerlijn Algemene theorie

Vandaag

• Les van vorige week herhalen

Nieuwe lesstof:

• Celdeling -> mitose en meiose
• Epitheelweefsel

Leerdoelen

• De student kent de verschillende celdelingen
• De student kent het epitheelweefsel naar cel vorm, functie en vervoersfunctie 

Herhalingsopdracht 

• Teken een cirkel en zet de verschillende onderdelen er in.
• Vertel per onderdeel wat je hier nog over weet.

Lees een stukje uit het boek 

• Celdeling blz. 19- 21

Celdeling

• Mitose
• Meiose 

Soorten celdeling

• Directe celdeling 

• Indirecte celdeling -> Mitose

                                                -> Meiose -> Reductiedeling

Indirecte celdeling - Mitose

• Verdubbeling van 46 naar 92 chromosomen
• Er ontstaat een exacte kopie van de oorspronkelijke cel
• Deze celdeling vind plaats in alle cellen van ons lichaam behalve de geslachtscellen
• Eerst deelt de celkern en daarna het cellichaam

Reductiedeling - Meiose

• Deze celdeling vindt alleen plaats bij rijpe geslachtscellen
• Doel: Het aantal chromosomen wordt gehalveerd van 46 naar 23 chromosomen
• Als een rijpe zaadcel samenvloeit met een rijpe eicel ontstaan dan weer cellen met 46 chromosomen 

Bepaling van het geslacht

• De rijpe eicel en rijpe zaadcel bevatten elk 23 chromosomen

Rijpe eicel:

• 22 chromosomen + X - chromosoom

Rijpe zaadcel:

• 22 chromosomen + X - chromosoom of Y - chromosoom

Aantal chromosomen bij mensen

• 46 chromosomen bij een cel die NIET aan het delen is

• 92 chromosomen bij een cel  die WEL aan het delen is

• 23 chromosomen bij een geslachtscel die rijp is (zaadcel, eicel)

• 46 chromosomen bij een BEVRUCHTE eicel

Welke celdeling vindt plaats in het menselijk lichaam?

1. Directe celdeling
2. Indirecte celdeling

Hoeveel chromosomen zitten er in een cel die is ontstaan door mitose?

1. 23
2. 46
3. 92

Welke celdeling vindt plaats bij geslachtscellen?

1. Directe celdeling
2. Meiose
3. Mitose

Opdracht celdeling maken

Jullie krijgen hier 20 minuten voor. 

Daarna bespreken we het samen. 

We hebben het hoofdstuk cellen afgerond!

Laten we doorgaan met het volgende hoofdstuk: Weefsel -> Epitheelweefsel.

Epitheelweefsel

Lees een stukje uit het boek. 

Weefsel

• Een groep dezelfde cellen noemen we een weefsel
• Een groep weefsel is een orgaan

Er zijn weefsels die bepalend zijn voor de functie van organen en weefsels die voor verbinding en steun zorgen

 

Epitheelweefsel

• Is opgebouwd uit epitheelcellen

• De cellen liggen dicht bij elkaar want er is   weinig of geen tussencelstof aanwezig

• Dit weefsel bedekt alle inwendige en               uitwendige oppervlakken van het lichaam 

Indeling naar aantal lagen

• Eénlagig
• Meerlagig 

Indeling naar vorm

• Plaveiselepitheel = platte vorm
• Kubisch epitheel = vierkante vorm
• Cilindrisch epitheel = cilindervormig = rond
• Trilhaarepitheel = bijzondere vorm van cilindrisch epitheel 

Plaveiselepitheel

• P = Plat
• Eenlagig of meerlagig
• Eenlagig plaveiselepitheel = endotheel

Plaveiselepitheel

Plaatsen eenlagig plaveiselepitheel (endotheel):

• Binnenkant van bloed- en lymfevaten
• Hart / Hartzakje
• Wand van de kleinste luchtpijptakjes en longblaasjes
• Borstvlies
• Buikvlies

Plaveiselepitheel

Plaatsen meerlagig epitheelweefsel: 

• Mond
• Slokdarm 
• Opperhuid = Epidermis

Kubisch epitheel

• Vierkant
• Cellen zijn even hoog als breed
• Eenlagig of meerlagig

Kubisch epitheel

Plaatsen eenlagig kubisch epitheel:

• Ogen
• Eierstokken
• Nierkanaaltjes

Kubisch epitheel

Plaatsen meerlagig kubisch epitheel: 

• Opperhuid (epidermis)
• Afvoerkanaaltjes van zweet-, melk- en speekselklieren

Cilindrisch epitheel

• Rond
• Altijd eenlagig

Plaatsen:

• Binnenzijde spijsverteringskanaal
• Baarmoeder
• Binnenzijde afvoergangen van sommige klieren
• Slijmvlies maag en darmen
• Basaalcellenlaag van de opperhuid (epidermis)

Trilhaar epitheel

Bijzondere vorm van cilindrisch epitheel

Trilharen zitten tussen de cilindervormige cellen ingeplant 

Wat is de functie van epitheelweefsel? 

• Bedekkend epitheelweefsel -> Bescherming
• Afscheidend epitheelweefsel -> Klierweefsel
• Vervoersfunctie -> Trilhaarepitheel

Bedekkend / beschermend epitheel

Soorten:

• Verhoornd
• Niet verhoornd

Plaatsen:

• Opperhuid (verhoornd en niet verhoornd)
• Inwendige holle organen (niet verhoornd)

Afscheidend epitheel 

(Klierweefsel)

Klierweefsel scheidt stoffen in of buiten het lichaam af. 

Twee soorten:

• Eencellige klieren -> slijmvliezen zoals     neusslijmvlies
• Meercellige klieren -> de meeste klieren in   ons lichaam

Meercellige klieren

Ze kunnen worden ingedeeld naar:

• Afscheidingswijze
• Vorm
• Functie

Afscheidingswijze

• Exocrien = MET afvoerbuis
• Endocrien = ZONDER afvoerbuis
• Endo - exocrien = MET en ZONDER afvoerbuis 

Exocriene klieren (met afvoerbuis)

• Eccriene klieren

Alleen het product wordt uit-/ afgescheiden

• Apocriene klieren 

Een deel van de cel gaat er met het product uit

Holocriene klieren:

• De gehele cel gaat er met het product uit

Voorbeelden soorten exocriene klieren

Eccriene klieren:

• Speekselklier
• Kleine zweetklier

Apocriene klieren;

• Grote zweetklier in de oksel
• Melkklier
• Oorsmeerklier

Holocriene klieren:

• Talgklier

Vorm exocriene klieren

Buisvormige (tubulaire) klieren

• Zweetklieren

Trosvormige (alveolaire) klieren

• Talgklieren
• Melkklieren
• Speekselklieren

Gemengde (tubulo- alveolaire) klieren

• Oorspeekselklier

Endocriene klieren (zonder afvoerbuis)

Scheiden hun product direct aan het bloed af

Hormoonklieren

Enkele voorbeelden:

• Hypofyse
• Schildklier

Endo - exocriene klieren (met en zonder afvoerbuis)

Scheiden hun product direct aan het bloed af maar hebben ook een afvoerbuis

Geslachtsklieren, klieren in de buikholte (alvleesklier)

Enkele voorbeelden:

• Productie geslachtshormonen (endocrien)
  
• Productie zaadcellen / eicellen (exocrien)

• Productie hormonen insuline en glucagon (endocrien)
• Productie alvleessap (exocrien)

Nuttige stoffen / afvalstoffen

• Secretieklieren
• Incretieklieren
• Excretieklieren 

Epitheel met een vervoersfunctie

Trilhaarepitheel

Voorbeeld:

• Slijmvliezen van de luchtwegen
• Eileiders
• Buis van Eustachius 

Opdracht weefsel

Memory