paragraaf 1: de renaissance

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4

De Tijd van ontdekkers en hervormers 1500-1600

De Renaissance

Nieuwe periode

Prehistorie

Oudheid

Middeleeuwen

Vroegmoderne tijd 1500 - 1800

Moderne tijd

Twee kenmerkende aspecten

1) het veranderende  mens- en wereldbeeld van de renaissance en het begin van een nieuwe wetenschappelijke belangstelling 

2) de hernieuwde oriëntatie op het erfgoed van de klassieke oudheid 

Tijdvak

Tijd van ontdekkers en hervormers (16e eeuw)

Tijd van regenten en vorsten

(17e eeuw)

Tijd van pruiken en revoluties
(18e eeuw)

Leerdoelen

Aan het eind van deze presentatie kun je... 

1) herkennen en uitleggen wat de Renaissance is, 

2) uitleggen welke verandering in het mens- en wereldbeeld ontstond in Italië

3) herkennen en uitleggen welke invloed de hernieuwde aandacht voor de klassieke oudheid op de kunst had.

4) herkennen en uitleggen wat het humanisme is.

5) uitleggen wat het christelijk humanisme van Erasmus was 

Renaissance

• Betekent: wedergeboorte van de Griekse en Romeinse kunst en cultuur

• Periode van eind 15e eeuw tot (ongeveer) midden 16e eeuw.
  

• Ontstaan in Italië

Waarom in Italië?

• Veel overblijfselen (erfgoed) uit de oudheid.

• Veel handelscontacten met Arabische wereld, waar de kennis uit de Oudheid goed was bewaard.
  
  
• Rijke Italianen (burgers zoals de Medici) willen kunst bezitten & genieten van het leven. Zij zien de Romeinen als goed voorbeeld.

Mensbeeld middeleeuwen:

"Momento mori" (= gedenk te sterven)

• Gericht op tijd NA de dood.
• Individu niet belangrijk
• Mens is slecht en zondig

Mensbeeld renaissance:

"Carpe diem" (= pluk de dag)

• Gericht op leven!
• Individuele ontplooiing belangrijk (haal er uit wat er in zit)
• mens moet Gods schepping perfectioneren

Wereldbeeld middeleeuwen:

• Wereld is plat
• Wereld is bedorven door de Duivel
• Wereld en natuur was gevaarlijk 

Wereldbeeld renaissance

• Wereld en natuur is Gods schepping dus goed.
• Er is meer in de wereld te ontdekken
• Wereld is rond (?)

Wat betekent het woord: renaissance?

In welk land ontstond de Renaissance?

1. Nederland
2. Duitsland
3. Spanje
4. Italië

Welke uitspraak bij het nieuwe mens- en/of wereldbeeld van de renaissance?

1. Memento mori!
2. Doe goed je best bij de geschiedenisles!
3. Als boer geboren bent, blijf je een boer!
4. De natuur is slecht gemaakt door de Duivel

Anders denken over het leven en de dood

• Memento mori (Gedenk te sterven), wordt carpe diem (Pluk de dag)

• Mensen gaan meer leven voor het leven nu, en niet voor het leven na de dood

• God en geloof blijven heel erg belangrijk, maar het vertrouwen in De Kerk wordt minder
  (zie verder De Reformatie)

Anders denken over de wereld

• De klassieke geschriften en de Arabieren wisten dat de wereld groter was (en rond??)
  
  
• Valt er meer te ontdekken?
  
  
• De Kerk is belangrijk, maar houdt vast aan oude wereldbeeld. Twijfel over waarheid van de Kerkelijke macht.

(zie verder De Europese expansie)

Kenmerken van de Renaissance-kunst (1)

• wedergeboorte van de Griekse- en Romeinse kunst/cultuur

• realistisch

• veel details

• emotie

• perspectief (weergeven van diepte)

Kenmerken van de Renaissance-kunst (2)

• thema’s: Griekse/Romeinse mythen/sagen, maar ook Bijbelse verhalen en portretten / huiselijke thematiek
  

• naakt
  

• observeren, dan pas schilderen

• wetenschap in kunst

Bekijk het schilderij goed

Botticelli De geboorte van Venus (1483)
Welke kenmerken van renaissancekunst bevat dit schilderij?

Sint-Pietersbasiliek, Rome

St. Pieter (Vaticaan/ Rome)

Kunst en wetenschap (1)

Renaissance kunstenaars  hielden zich vaak ook bezig met wetenschap . (Homo universalis (=Universele mens))

Naast perspectief, o.a. ook anatomie en 

biologische onderzoek.

Afbeeldingen van mens = de "perfecte mens"

Kunst en Wetenschap (2)

Bekende renaissance kunstenaars:

- Filippo Brunelleschi (bouwmeester en ontdekker perspectief)

- Leonardo Da Vinci (schilder/ beeldhouwer/ uitvinder)

- Michelangelo (beeldhouwer)  

- Botticelli (schilder)

Humanisme

- Wetenschappelijke stroming ontstaan in Italië.

- Bestuderen geschriften uit de oudheid.

- Basis gedachte: vrijheid en waardigheid van de mens centraal

- Past bij nieuwe mensbeeld en wereldbeeld.

Christelijk humanisme

- Vorm van humanisme ten noorden van Alpen.

- Bestuderen geschriften uit de oudheid om een zuivere (=originele) vorm van christendom terug te vinden.

Christelijk humanisme

- Bekendste vertegenwoordiger: Desiderius van Erasmus (R'dam)

- Erasmus schreef kritiek op RKK in " Lof der zotheid"

- Erasmus herschreef de Bijbel (n.a.v. fouten in tekst).

Leerdoelen

Aan het eind van deze presentatie kun je... 

1) herkennen en uitleggen wat de Renaissance is, 

2) uitleggen welke verandering in het mens- en wereldbeeld ontstond in Italië

3) herkennen en uitleggen welke invloed de hernieuwde aandacht voor de klassieke oudheid op de kunst had.

4) herkennen en uitleggen wat het humanisme is.

5) uitleggen wat het christelijk humanisme van Erasmus was 

Ik kan voldoen aan de lesdoelen
(= Renaissace, renaissance kunst en humanisme uitleggen)

1. Ja
2. Nog niet