Middeleeuwen

• Muziek
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Middeleeuwen

Muziekgeschiedenis - VWO 4 - Hoofdstuk 1

Introductie

Pre-middeleeuwen:

• Oudheid, Grieken, Romeinen
• Weinig bekend

Wat weten we al over de middeleeuwen?

Historische context

Introductie

Pre-middeleeuwen:

• Oudheid, Grieken, Romeinen
• Weinig bekend

Wat weten we al over de middeleeuwen?

1.1 Gregoriaanse gezangen

Middeleeuwse kerkgezangen: Gregoriaanse gezangen

Kenmerken

• Eenstemmig
• Vocaal
• Mannen
• Latijn
• Vrij ritme

1.1 Gregoriaanse gezangen

Neumenschrift

• Blokvormig notenschrift op 4 lijnen
• Gebruik van sleutel

1.1 Gregoriaanse gezangen

Kerktoonladders

• Melodieën werden vastgelegd
• Toonladders van 7 tonen
• Nog geen majeur/mineur

1.1 Gregoriaanse gezangen

Manier van zingen

• Melismatisch
• Syllabisch

1.1 Gregoriaanse gezangen

Begrippen uit deze eerste paragraaf:

• Gregoriaans
• Neumenschrift
• Syllabisch 
• Melismatisch
• Vrij ritme
• Kerktoonladder

6.7 Modale muziek (blz. 221)

Kerktoonsoorten (ander woord: Modus)

Toonsoorten die gebaseerd zijn op toonladders die lijken op een majeur- of mineurtoonladder, maar beginnen op een andere toon.

Werden gebruikt in de middeleeuwen/gregoriaans

6.7 Modale muziek (blz. 221)

Kerktoonladder begint op een andere toon van de majeur-toonladder.

Dorisch: 2         Frygisch: 3        Lydisch: 4         Mixolydisch: 5

6.7 Modale muziek (blz. 221)

Stap voor stap:

1. Kijk naar de voortekens: welke majeurtoonladder?
2. Zoek de grondtoon: 
3. Welke toon is dit in de majeurtoonladder? --> naam kerktoonladder.

6.7 Modale muziek (blz. 221)

Bijvoorbeeld

6.7 Modale muziek (blz. 221)

Maak: pagina 222

Huiswerk: pagina 9 opdrachten

Middeleeuwen | Les 2

Vorige week:

• Introductie middeleeuwen
• 1.1 Gregoriaanse gezangen
• 6.7 Modale muziek (kerktoonladders)

Middeleeuwen | Les 2

Vandaag:

• Nakijken pagina 9
• Kerktoonladders herhalen
• 1.2 Meerstemmigheid

Noem woorden die volgens jou horen bij de middeleeuwen

Middeleeuwen

• Terugkerende rampen
• Geloof in God
• Macht van Kerk/Paus/Rome
• Kruistochten

Middeleeuwen: muziek

Drie belangrijke ontwikkelingen

• Notenschrift
• Ontstaan toonladders
• Meerstemmigheid

Kerktoonladders

Stap voor stap:

• Kijk naar de voortekens: welke majeurtoonladder?
  
• Zoek de grondtoon
• Welke toon is dit in de majeurtoonladder? --> naam kerktoonladder.

1. Dorisch
2. Frygisch
3. Lydisch
4. Mixolydisch

1. Dorisch
2. Frygisch
3. Lydisch
4. Mixolydisch

1. Dorisch
2. Frygisch
3. Lydisch
4. Mixolydisch

1. Dorisch
2. Frygisch
3. Lydisch
4. Mixolydisch

1. Dorisch
2. Frygisch
3. Lydisch
4. Mixolydisch

1. Dorisch
2. Frygisch
3. Lydisch
4. Mixolydisch

1. Dorisch
2. Frygisch
3. Lydisch
4. Mixolydisch

1. Dorisch
2. Frygisch
3. Lydisch
4. Mixolydisch

1. Dorisch
2. Frygisch
3. Lydisch
4. Mixolydisch

1. Dorisch
2. Frygisch
3. Lydisch
4. Mixolydisch

1. Dit is syllabisch
2. Dit is melismatisch

1. Dit is syllabisch
2. Dit is melismatisch

1.2 Meerstemmigheid

Muziek in dienst van het geloof

• Kunst in middeleeuwen is ter ere van God
• Men geniet niet van muziek omdat je het zelf zo mooi vindt
• Eerste experimenten met meerstemmigheid in de 11e eeuw
• Kerkleiders proberen dit tegen te houden

Organum: 

de eerste meerstemmige muziek

De oudste vorm: parallel organum

• Eenvoudige vorm waarbij een extra stem precies hetzelfde zingt als de eerste stem
• Een kwart hoger/ een kwint lager

Organum: 

de eerste meerstemmige muziek

Vrije organum

• De extra stem zingt soms parallel, soms een tegenbeweging

Organum: 

de eerste meerstemmige muziek

Melismatisch organum

• De tegenstem zingt meerdere noten terwijl de tenor het gregoriaanse gezang in lang aangehouden noten zingt.

Het originele gregoriaans wordt hier Cantus Firmus genoemd.

Begrippen

• Organum
• Cantus Firmus
• Parallelle beweging
• Tegenbeweging 

Maken: werkboek

Opdrachten op pagina 11

Daarna: luistervragen uit stencil