BERH: Th14 BS5 Luchtkwaliteit en longaandoeningen

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 4

Thema 12 - Transport en afweer

Basisstof 1 - Bloed

Thema 14 - Gaswisseling en uitscheiding

BS 5 Luchtkwaliteit en longaandoeningen

Lesverloop

1. Waar gaat deze thema over?
2. Leerdoelen BS5
3. Leer met deze LessonUp en je boek.
4. Kennis testen
5. Aan de slag: maak alle opdrachten in het boek.

• Luchtkwaliteit
• Astma
• COPD

14.5.1 Je kunt omschrijven wat er aan de hand is bij astma, bronchitis en longemfyseem.

Leerdoelen

Waar gaat BS5 over?

Luchtkwaliteit

Alle lucht die we inademen is verontreinigd

• van nature: bacteriën, sporen en stuifmeelkorrels
• Uitlaatgassen: koolstofdioxide, stikstofdioxide, zwaveldioxide, roet, fijnstof (deze ook door houtkachels).
• Hoge concentratie hiervan = smog
• Zelfs bij parfum adem je deeltjes in!
• Bij roken veel schadelijke deeltjes
• Mensen met een longziekte zijn hier extra gevoelig voor.

Smog

Stoffen in tabaksrook

Astma en COPD

Twee longziekten zijn astma en COPD. Bij beide ziekten zitten er blijvende ontstekingen in de luchtwegen. De klachten bij deze ziekten lijken dan ook erg op elkaar, maar de oorzaken zijn heel verschillend. 

• Bij astma speelt erfelijke aanleg een belangrijke rol. 
  
• Bij COPD (Chronische Obstructieve Long Ziekte) zijn de longen beschadigd door het inademen van schadelijke stoffen.
  

ASTMA

Blijvende ontsteking van de luchtpijptakken; bij prikkeling van de luchtwegen treedt plotselinge benauwdheid op.

• Het lichaam reageert op prikkels, zoals stof, huidschilfers van huisdieren, tabaksrook, uitlaatgassen en/of inspanning.
  

• Bij een astma-aanval trekken spiertjes in de wand van de luchtwegen samen. 
  

• De luchtwegen vernauwen en het slijmvlies aan de binnenkant van luchtwegen is verdikt >> ademhalen gaat moeilijker. 
  

 Astma

Mis het volgende filmpje niet!! 

https://youtu.be/BPGKzUQOm6Q?si=9aYo9KYM2oK6lzLo

COPD

Bij COPD zijn de longen beschadigd. Met COPD neem je  maar de helft van zuurstof op (vergeleken met gezonde longen)! Met COPD heb je minder energie. COPD is niet te genezen en roken is de belangrijkste oorzaak. Er zijn twee aandoeningen:

CHRONISCHE BRONCHITIS

Blijvende ontsteking van de bronchiën

• De bronchiën zijn ontstoken waardoor meer slijm ontstaat.
• De bronchiën zijn blijvend vernauwd. 
  

LONGEMFYSEEM

Beschadiging van de longblaasjes

• De wanden van de longblaasjes zijn blijvend beschadigd.
• Hierdoor wordt minder zuurstof opgenomen in het bloed. 
  

 COPD

Mis het volgende filmpje niet!! 

https://youtu.be/0sXn_Qmx68E?si=cjIq7vwipuR-wEjK

Astma	COPD
Blijvend ontsteking van de luchtwegen (luchtpijptakken).	Verzamelnaam voor chronische bronchitis en longemfyseem. Blijvende beschadiging van de longen.
Tijdelijke vernauwing van de luchtpijptakken + verdikt slijm.	1. BRONCHITIS: blijvende vernauwing van de bronchiën. Verdikt slijm. 2. LONGEMFYSEEM: Blijvende beschadiging van de longblaasjes.
Vaak erfelijke aandoening	Aandoening voornamelijk veroorzaakt door levensstijl, b.v., roken.

Kennisvragen

Kennisvragen

Ingeademde stofdeeltjes kunnen gezondheidsproblemen veroorzaken, zoals astma en bronchitis. Niet alle stof die ingeademd wordt bereikt de longen.

Leg uit waardoor niet alle ingeademde fijne stofdeeltjes in de longblaasjes
terechtkomen.

Wat zijn mogelijke prikkels voor een astma-aanval?

1. Uitlaatgassen
2. Stikstof
3. Te weinig zuurstof
4. Huisdieren

Wat zijn symptomen van astma?

1. Hoge koorts
2. Plotselinge benauwdheid
3. Ontstoken luchtwegen
4. Gewichtsverlies

Wat zijn mogelijke oorzaken van een longziekte?

1. Onvoldoende beweging
2. Te veel slaap
3. Erfelijkheid
4. Roken

Bij welke aandoening zijn spiertjes samengetrokken in de luchtwegen tijdens een aanval?

1. Astma
2. COPD
3. Hooikoorts
4. Allergie

Bij welke aandoening zijn veel longblaasjes kapot gegaan?

1. Astma
2. COPD
3. Hooikoorts
4. Allergie

Wat is ontstoken bij chronische bronchitis?

1. Luchtpijp
2. Luchtpijptakjes
3. Bronchiën
4. Longblaasjes

Wat is beschadigd bij longemfyseem?

1. Luchtpijp
2. Luchtpijptakjes
3. Bronchiën
4. Longblaasjes

Wat is ONJUIST over longemfyseem?

1. Je hebt beschadigde longblaasjes.
2. Er zijn veel longblaasjes afgestorven.
3. Je kunt minder zuurstof opnemen in je bloed dan iemand zonder longemfyseem.
4. Kapotte longblaasjes kunnen weer aangroeien.

1. Lees de §14.5 in je boek.  
   
2. Maak alle opdrachten + extra opdrachten + samenhang
   
3. Maak aantekeningen van wat je geleerd hebt. 
   
4. KIJK NA!
5. Doe de Test Jezelf online.
   
6. Vragen? Noteer deze.

Klaar? De komende les ga je de volgende doen - je kunt hier alvast mee beginnen:

• §14.6
• Ga naar Biologiepagina.nl om te oefenen.
• Ga naar Examenkracht.nl om te oefenen.

Verdieping: bekijk beschikbare videos zoals Biologie met Joost

Aan de slag!