H3 samenvatting 2023-2024

H3 samenvatting 2023-2024

Online voorkennistoets maken Hoofdstuk 3 

1. Ga naar de online methode in jouw ELO
2. Kies hoofdstuk 3: Chemische reacties 
3. Kies: Voorkennistoets 
4. Maak de toets
5. Klaar? Lees par. 3.1 

 3.1 Reactiekenmerken

Leerdoel

Chemische reactie

De stoffen die verdwijnen heten beginstoffen en de stoffen die

ontstaan heten reactieproducten.

Een chemische reactie kun je onder andere herkennen aan het veranderen van stofeigenschappen.

Faseverandering = geen chemische reactie

Reactietemperatuur

De temperatuur waarbij de reactie plaatsvindt. 

Endotherm

Wanneer je steeds energie moet toevoegen om er voor te zorgen dat de reactie doorgaat, is de reactie endotherm.

Wanneer de energietoevoer stopt, stopt de reactie ook.

(bijvoorbeeld: het koken van een ei)

Exotherm

Wanneer bij de reactie energie vrijkomt, is de reactie exotherm.

Ook wanneer je de reactie opgang moet brengen (bijvoorbeeld: een kaars aansteken) is de reactie exotherm.

(bijvoorbeeld: alle verbrandingen zijn exotherm)

Samengevat

Bij een exotherme reactie komt er energie vrij (denk aan exit-> naar buiten). 

bij een endotherme reactie is er energie nodig.

De energie die nodig is of juist vrij komt bij een reactie, noem je het ENERGIE-EFFECT

Wet van massabehoud

Welke massa is groter ? De massa voor of na de reactie ?

Wet van Lavoisier

massa totaal beginstoffen = massa totaal reactieproducten

Dit wordt de wet van Lavoisier genoemd

LET OP!

Het gaat om alle stoffen.
Dus gassen moet je ook meetellen.

Reactiesnelheid

De ene reactie verloopt erg langzaam,
zoals het roesten van ijzer. En een andere reactie, zoals een
explosie, verloopt heel snel.

De snelheid waarmee een reactie verloopt
wordt reactiesnelheid genoemd.

Reactiesnelheid

De reactiesnelheid wordt beïnvloed door:

• De soort stof
• Verdelingsgraad
• Concentratie
• Temperatuur
• Katalysator

Reactiesnelheid invloeden

Verdelingsgraad

Wanneer de deeltjes fijner worden, wordt
het oppervlakte groter. De verdelingsgraad neemt toe.

• deeltjes fijner —> grotere verdelingsgraad
  
• grotere verdelingsgraad --> hogere reactiesnelheid

Reactiesnelheid invloeden

Concentratie

Wanneer de concentratie groter is, zijn er meer deeltjes aanwezig waardoor de kans op een reacties groter is. 

• concentratie groter —> meer deeltjes aanwezig
• meer deeltjes aanwezig —> grotere reactiesnelheid

Reactiesnelheid

Temperatuur

Bij een hogere temperatuur bewegen de moleculen sneller

waardoor de kans op een reactie groter is.

• temperatuur groter —> moleculen bewegen sneller
  
• moleculen bewegen sneller —> meer kans op reactie

       —> grotere reactiesnelheid

Reactiesnelheid

Katalysator

Soms verloopt een reactie niet wanneer twee stoffen bij elkaar

worden gevoegd. Wanneer een katalysator wordt toegevoegd verloopt de reactie wel (en sneller).

Een katalysator is een stof die de reactie versnelt, maar niet wordt verbruikt tijdens de reactie.

Kenmerken van een reactie

• Beginstoffen veranderen in reactieproducten
• Er is altijd een energie-effect
• De totale massa van de beginstoffen is gelijk aan de totale massa van de producten
• Bepaalde reactietemperatuur nodig om reactie te laten verlopen

Par. 3.2 reactievergelijkingen

Reactieschema

Duidelijk schema met woorden, wat laat zien wat er gebeurd met de stoffen.

beginstoffen -> reactieproducten

Voorkennis toestandsaanduiding: 

Vast 

Vloeibaar

Gas

Opgelost

Oefening

Het gas stikstofmonoxide wordt omgezet in stikstof en zuurstof. 

Schrijf het reactieschema met toestandsaanduiding op. 

Volgende stap 

Reactievergelijking

Reactieschema

Een reactieschema is in woorden. 

Reactievergelijking

Een reactievergelijking is in formules. 

water(l)                waterstof(g) + zuurstof(g)

2H​2​​O(l)−2H​2​​(g)+O​2​​(g)

Samen oefenen

3.3 Massaverhoudingen

Planning:

Uitleg par. 3.3

Aan de slag met het huiswerk 

Leerdoelen:

Voorkennis:

2.3 Molecuulmassa uitrekenen

3.1   Wet van behoud van massa 

3.2  Reactievergelijkingen 

Voorkennis

Verbranding van glucose:

glucose + zuurstof  -> koolstofdioxide + water

C₆H₁₂O₆ +   O₂      ->  CO₂ +   H₂O

Stap 1: Maak de reactievergelijking kloppend. 

Wet van behoud van massa:

De massa voor de pijl, moet hetzelfde zijn als de massa achter de pijl.

Antwoord

Verbranding van glucose:

glucose + zuurstof  -> koolstofdioxide + water

C₆H₁₂O₆ + 6 O₂      -> 6 CO₂ + 6 H₂O

Dus:

C₆H₁₂O₆     + 6 O₂             -> 6 CO₂ +                6 H₂O

Schrijf deze tabel over:

	C 6 H 12 O 6	O 2	->	CO 2	H 2 O
coëfficiënten	1	6		6	6
Molecuulmassa van 1 molecuul (u)
Massa totaal (u)
Massa-verhouding

Bereken de molecuulmassa van de volgende stoffen:

Glucose 

Zuurstof

Koolstofdioxide

Water

Tip! gebruik de tabel achterin je boek

Antwoord

Bereken de molecuulmassa van de volgende stoffen:

Glucose 

Zuurstof

Koolstofdioxide

Water

Tip! gebruik de tabel achterin je boek

180,0 u

32,0 u

44,0 u

18,0 u

Bereken nu het totaal en de verhouding

	C 6 H 12 O 6	O 2	->	CO 2	H 2 O
coëfficiënten	1	6		6	6
Molecuulmassa van 1 molecuul (u)	180,0	32,0		44,0	18,0
Massa totaal (u)
Massa- verhouding

Antwoord

	C 6 H 12 O 6	O 2	->	CO 2	H 2 O
coëfficiënten	1	6		6	6
Molecuulmassa (u)	180,0	32,0		44,0	18,0
Massa totaal (u)	1 x 180,0 = 180,0	6 x 32,0 = 192,0		6 x 44,0 = 264,0	6 x 18,0 = 108,0
Massa-verhouding	180,0	192,0		264,0	108,0

C6H12O6 +   6 O2 ->   6  CO2 +   6  H2O

180                  192           264         108

Vragen:

1. Als ik 90 g C6H12O6 heb, hoeveel gram H2O ontstaat er?
2. Als ik 100 gram O2 heb, hoeveel gram CO2 ontstaat er?
3. Als ik 100 gram H2O krijg, hoeveel gram O2 had ik dan?

Antwoorden

C6H12O6 +   6 O2 ->   6  CO2 +   6  H2O

180                  192           264         108

Vragen:

1. Als ik 90 g C6H12O6 heb, hoeveel gram H2O ontstaat er?
2. Als ik 100 gram O2 heb, hoeveel gram CO2 ontstaat er?
3. Als ik 100 gram H2O krijg, hoeveel gram O2 had ik dan?

1. 54 gram

2. 137,5 gram

3. 177,78 gram

Nu jij:  Reactievergelijking: Na + Cl -> NaCl

Je hebt 350 gram chloor beschikbaar, hoeveel gram natrium is er nodig om alle chloor om te zetten in natriumchloride?

1. maak de reactie kloppend (denk aan de 2-atomige)

2. rekenen de molecuulmassa's uit

3. schrijf de massaverhouding op

4. reken de vragen uit (kruistabel)  

uitwerking

 2 Na + Cl₂ -> 2 NaCl

Na: 2 x (23,0) = 46,0 u

Cl₂: (2 x 35,5) = 71,0 u

NaCl: 2x (23,0 + 35,5) = 117,0 u

Massaverhouding natrium:chloor = 46:71

Massa chloor is 350 gram

Massa natrium = 350x46/71= 226,76 gram