Week 3: Ouderdom in de GHZ

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1

Ouderdom in de GHZ

Doel van de les

Je kunt aan het einde van deze les:

• in eigen woorden uitleggen wat veroudering is;
  
• tenminste 3 lichamelijke veranderingen benoemen bij iemand met een verstandelijke beperking;
  
• benoemen wat er verandert in het eetpatroon van iemand met een verstandelijke beperking;
  
•  psychische veranderingen benoemen bij iemand met een verstandelijke beperking;
  
• benoemen wat voor een invloed het heeft op je sociale leven als je verstandelijk beperkt bent.

Waar denk je aan bij ouderdom

Ouder wordend lichaam

Door de afname van elastine (eiwit voor de elasticiteit van de huid) en collageen (bindweefsel)wordt de huid minder elastisch, dunner en ontstaan rimpels. ​

Wondjes genezen langzamer. ​

Bij het ouder worden treedt atrofieop. Atrofie is het dunner worden van de spieren.​

​

Behoeften 

• Lichamelijk​
  
• Mentaal​
  
• Sociale participatie​
  
• Wonen en leven

Behoeften

Ouderen willen controle over hun leven uitoefenen. Ze willen zelf bepalen hoe te leven, zo goed en zo kwaad als het kan. Keuzevrijheid en zich kunnen redden zijn daarin twee belangrijke componenten. Tenslotte willen ze graag zichzelf kunnen zijn, ook als ze met nieuwe mensen of groepen te maken krijgen

Wie behoort tot de doelgroep ´ouderen´ in de gehandicaptenzorg?

Tot de doelgroep ouderen rekenen we iemand met matige verstandelijke beperkingen vanaf gemiddeld 50 jaar. 

Voor mensen met het syndroom van Down en mensen met een ernstige verstandelijke beperking ligt deze leeftijd echter al op 40 jaar. 

Bij mensen met een licht verstandelijke beperking begint de veroudering rond de leeftijd van 65. Het verouderingsproces van deze groep lijkt veel op dat van mensen met een normale begaafdheid. 

Wie behoren tot deze doelgroep?

Benoemen wat op dia staat.

Waarom zou het ouder worden bij sommige doelgroepen eerder inzetten?

• Medicatie

• Leefstijl

• Ziektes zoals oa epilepsie

• Genetische aanleg

Vijftig-plussers met een verstandelijke beperking zijn wat betreft de combinatie van aandoeningen en het medicijnengebruik, te vergelijken met Nederlandse verpleeghuisbewoners, die gemiddeld 25 tot 30 jaar ouder zijn. 47% heeft vier of meer chronische ziekten en 40% gebruikt permanent vijf tot meer medicijnen. Het karakter hiervan is merendeels anders dan bij normale kwetsbare ouderen

Veel voorkomende gezondheidsproblemen en risicofactoren zijn:

depressie 

weinig bewegen en vallen 

pijn

slaapproblemen

eenzaamheid

dementie

slechthorendheid / slecht zien            

diabetes

mondzorg/ moeilijk slikken

moeilijk praten

Extra info

https://www.vgn.nl/gezondheidsproblemen-en-risicofactoren-bij-ouderen-met-verstandelijke-beperkingen

Oudere zorgvrager in de GHZ

• Zorgvragers met een verstandelijke beperking hebben een langere levensverwachting dan vroeger. 
• Oudere zorgvragers hebben een grotere behoefte aan zorg.
• Het verschilt per zorgvrager wanneer het verouderingsproces begint. Dat hangt samen met de ernst van de verstandelijke beperking en de oorzaak daarvan.

Wat ga je zien bij een oudere
zorgvrager on de GHZ?

Wat zie je?

• de zorgvrager lichamelijk veroudert, je ziet dan bijvoorbeeld grijs haar, rimpelige huid, en je merkt dat de zintuigen achteruit gaan;
• de zorgvrager zelfzorgactiviteiten minder goed kan uitvoeren, je ziet dan bijvoorbeeld dat een zorgvrager zichzelf niet meer kan wassen of aankleden;
• de balans tussen de dagelijkse activiteiten en de rustmomenten verstoord dreigt te raken, als iemand bijvoorbeeld zijn werktempo niet meer vol kan houden.

Zorgvragers met een verstandelijke beperking hebben meer kans op gezondheidsproblemen als gevolg van het verouderingsproces. Ze hebben meer kans op:

• complicaties bij verouderingsprocessen, onder andere doordat ze minder kennis hebben en minder begrijpen;

• bepaalde ziektebeelden, zoals dementie en depressie, door samenhang met de oorzaak van de verstandelijke beperking.

Iemand met syndroom van Down heeft meer kans op vervroegde veroudering

1. Ja
2. Nee

Zorgvragers met het syndroom van Down hebben een extra chromosoom 21. De aandoening wordt daarom ook wel trisomie 21 genoemd. Op de chromosomen zitten genen. Er is een gen dat zorgt voor de aanmaak van eiwitten. Door de extra kopie van dit gen bij zorgvragers met downsyndroom wordt meer eiwit gemaakt.

 Dit eiwit hoopt zich op in de ogen, oren en vooral in de hersenen en de vaten waardoor er al op jongere leeftijd al kans is op onder andere:

• slechthorendheid en slechtziendheid
• grijze haren en vroege kaalheid
• vervroegde menopauze
• vervroegde dementie

De functie van de zintuigen wordt bij veroudering slechter.
Welk zintuig blijft meestal wel intact?

1. Zicht
2. Gehoor
3. Tastzin
4. Smaak

Signalen verandering zintuigen

Zicht:

voorwerpen van heel dichtbij bekijkt

Onzekerheid tijdens het lopen in een donkere omgeving of struikelen over drempels

Signalen verandering zintuigen

Het gehoor wordt minder, eerst in de hogere tonen, later ook in de lagere tonen.

Verschillen in volume kunnen irritatie veroorzaken.

Smaak en geur worden ook minder bij het ouder worden. De tastzin blijft meestal goed.

Aandachtspunten bij slechter wordende zintuiglijke functies:

• Zorg voor voldoende licht
• Een rustige, overzichtelijke inrichting maakt de omgeving minder ingewikkeld en vermoeiend. 
• Gebruik contrasten als de zorgvrager iets goed moet kunnen zien: dek bijvoorbeeld de tafel met contrasterende kleuren, 
• Stimuleer de zintuigen: zorg voor aangename prikkels en stimuleer bijvoorbeeld de tastzin van de zorgvrager of roep aangename herinneringen op met smaken en geuren van vroeger.

Welke veranderingen kun je zien in eet-/ drinkpatroon

?

Verandering in eetpatroon

Slikproblemen

Ondervoeding

Uitdroging

De verouderde huid

De huid wordt door veroudering kwetsbaarder. 

De opperhuid wordt steeds dunner. 

De huid wordt ook minder soepel en elastisch. 

De hoeveelheid bindweefsel wordt minder.

Aandachtspunten bij veroudering van de huid:

• Bescherm de huid van de zorgvrager tegen invloeden van buitenaf, bijvoorbeeld door een dagcrème met beschermingsfactor te gebruiken.
• Pas hygiënische maatregelen toe bij de huidverzorging. Droog de huid altijd goed om smetten te voorkomen.
• Controleer de huid van de zorgvrager regelmatig op beschadiging en irritatie. Houd wratjes en pigmentvlekken in de gaten. Waarschuw de arts bij veranderingen of als een plekje spontaan gaat bloeden.
• Besteed aandacht aan preventie van decubitus en huidbeschadiging door incontinentie.

Psychische veroudering

• het geheugen
  

met name korte termijn geheugen

• intelligentie

concentratievermogen gaat achteruit

gaat op cognitief later niveau functioneren

• leervermogen
  

hetzelfde begripsniveau, maar duurt langer voordat iets verwerkt wordt.

Sociale veranderingen

door lichamelijke en psychische veranderingen wordt de wereld voor de verstandelijke beperkte wordt steeds kleiner.

 brengt meer tijd in bed door

minder positief zelfbeeld → minder contacten → minder positief zelfbeeld

verminderd gehoor- en gezichtsvermogen → minder contacten

Oorzaken?

• Schijndementie
  
• Door: stofwisseling, medicatie, uitdroging

Door chromosoom 21 krijgen mensen met het syndroom van down eerder en vaker dementie

Verschijnselen

• Minder actief zijn
  
• Trager in denken en doen
  
• Minder interesse
  
• Sufheid overdag
  
• Minder goed verstaanbaar spreken
  
• Apraxi 
  

Sterven en rouw

Niet alleen het overlijden van een zv is aangrijpend 

Ook als een familielid van een zv komt te overlijden moet jij dit als verzorgende goed begeleiden.

Welke zorg moet je bieden?

• Wat je bij andere zv ook doet.
  
• Kijk goed naar de zv
• Let op non-verbale signalen
• Probeer rustig uit te leggen en vaker dan 1 keer

Begeleiden bij rouw (mede bewoner overlijd)

• Laat afscheid nemen
• Verlate rouwreacties
  
• Emoties
  
• Eerlijk zijn
  

Doel van de les behaald?

Je kunt aan het einde van deze les:

• in eigen woorden uitleggen wat veroudering is;
• tenminste 3 lichamelijke veranderingen benoemen bij iemand met een verstandelijke beperking;
• benoemen wat er verandert in het eetpatroon van iemand met een verstandelijke beperking;
• psychische veranderingen benoemen bij iemand met een verstandelijke beperking;
• benoemen wat voor een invloed het heeft op je sociale leven als je verstandelijk beperkt bent.

Vragen?

VRAGEN?

Dementie, depressie, palliatieve zorg

Wat is het?

Wat zie je bij iemand?

Wat kun je vertellen over de relatie met de gehandiaptenzorg?

Wat zijn aandachtspunten voor de verzorgende?