De geriatrische zorgvrager: Hartfalen & dementie

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1

Hartfalen & Dementie

https://www.youtube.com/watch?v=g4j-wyeL-Ns

Wat zou worden bedoeld met de term
'geriatrische zorgvrager'?

Geriatrische zorgvrager

 Kenmerkt zich door een complex ziektebeeld, veroorzaakt door lichamelijke en/of geestelijke functiestoornissen, meerdere ziekten of beperkingen en/of een zwak sociaal evenwicht.

Het is niet zozeer de leeftijd die bepalend is of iemand als geriatrische zorgvrager wordt beschouwd, maar meer de samenhang van factoren. Soms is iemand van 60 jaar die afhankelijk is van zorg, met één of meerdere ziekten en weinig sociale contacten, ook een geriatrische zorgvrager. In dat geval spreken we van biologische leeftijd in plaats van kalenderleeftijd.

Psychogeriatrie

Psychogeriatrie is een onderdeel van de geneeskunde dat zich bezighoudt met aandoeningen die gepaard gaan met beperkingen van de geestelijke vermogens (psycho) van de ouder wordende mens (geriatrie).

Veelvoorkomende aandoeningen bij ouderen zijn:

• mobiliteitstoornissen (loopstoornis)
  
• balansproblemen
  
• duizeligheid
  
• wegrakingen of korte bewusteloosheid
  
• vallen
  
• geheugenproblemen
  
• acute verwardheid (delier)
  
• somberheid en/of depressie
  
• afvallen
  
• ondervoeding
  
• incontinentie

Geriatrische zorgvragers hebben vaak atypische verschijnselen van ziekten: zij vertonen andere symptomen dan jongvolwassenen. Dit maakt dat sommige ziekten moeilijker gediagnostiseerd kunnen worden. Een aantal voorbeelden van deze atypische symptomen zijn:

incontinentie of een delier bij een urineweginfectie

geen koorts bij een pneumonie, maar wel een verminderd bewustzijn of apathie

ouderen met een hyperthyreoïdie die futloos en afwezig zijn

Dementie

• Dementie is een verzamelnaam van meer dan > 50 ziektes.
• Combinatie van symptomen (syndroom).
• Er treden beschadigingen op in de hersenen.
• Hersenen verwerken de informatie niet meer goed.
• Bij één op de zes mensen met dementie is vaatschade de hoofdoorzaak.
• Dementie is een progressieve ziekte , valt niet te genezen.
• Mensen met dementie leven gemiddeld 6,5 jaar met de ziekte.

Nieuwe benaming: neurocognitieve stoornissen

Bij sommige mensen verloopt de achteruitgang heel snel. Anderen kunnen nog jarenlang een redelijk gewoon leven leiden. Uiteindelijk raakt iemand door de gevolgen van dementie erg verzwakt. De persoon sterft dan door een ziekte of infectie (bijvoorbeeld longontsteking) of doordat hij niet meer kan slikken. 

De kans op dementie neemt toe met de leeftijd.

1. Waar
2. Niet waar

Leeftijd & dementie

De kans op dementie neemt sterk toe met de leeftijd:

  

- Ruim 8% van de mensen boven de 65 jaar heeft dementie.

- Ruim 25% van de mensen boven de 80 jaar heeft dementie.

- Ruim 40% van de mensen boven de 90 jaar heeft dementie.

De kans is 1 op 5 dat iemand in zijn leven dementie krijgt. 

Bij vrouwen is dit 1 op 3, doordat de levensverwachting van vrouwen hoger is. Bij mannen 1 op de 7.

Erfelijke vormen van dementie zijn zeldzaam. Deze vormen van dementie treffen mensen vaak al ver voor het 65e levensjaar.

Risicofactoren

1. Lage mentale activiteit (Tijdens het leven weinig uitdagingen in werk & hobby, sociale activiteiten en opleiding).
2. Roken.
3. Weinig bewegen.
4. Hoge bloeddruk 
5. Diabetes
6. Sterk overgewicht
7. Depressie 

De zeven belangrijkste beïnvloedbare risicofactoren van dementie zijn:

Neurocognitieve stoornissen is een nieuwe benaming voor dementie. Deze term wordt in de DSM-5 gehanteerd. Met de naam neurocognitieve stoornissen wil men laten zien dat de cognitieve stoornissen (uitval van hersenfuncties) die bij dementie horen een gevolg zijn van een hersenaandoening of hersenziekte.

Vaatschade en alzheimer

Vaatschade bij mensen die ook alzheimer hebben komt heel veel voor, zeker bij mensen boven de 65. De vraag is dan of behandeling van de vaatschade achteruitgang kan voorkomen. Dat hangt af van de soort schade. In het algemeen kan gesteld worden dat bij mensen die de diagnose Alzheimer krijgen het niet zinvol is om ook de vaatschade te behandelen. Sommige vormen van vaatschade vragen wel om specifieke behandeling. Uw arts kan u daar over informeren. Daarnaast geldt ook voor mensen met de diagnose Alzheimer dat behandeling van hoge bloeddruk, niet roken, gezond eten en bewegen goed is voor hart en bloedvaten. 

Meest voorkomende vorm van dementie: 

• Alzheimer (70%)
• Vasculaire dementie (16%)
• Overige vormen (14%)

Dementie is de snelst groeiende doodsoorzaak.

1. dementie

2. hartfalen

3. longkanker

Mensen met dementie leven gemiddeld 6,5 jaar met de ziekte. Gedurende het ziekteproces neemt zowel het aantal als de ernst van de klachten toe. Er is geen genezing mogelijk voor dementie. Uiteindelijk overlijdt een patiënt aan de gevolgen van dementie. Dementie is na kanker en hart- en vaatziekten de meest voorkomende doodsoorzaak in Nederland.

Vasculaire dementie

• Ontstaat door problemen in de doorbloeding van de hersenen.
• Veel verschil in uiting van de ziekte, dit ligt aan welk hersengebied is beschadigd.
• Kunnen plotseling achteruitgaan door een beroerte of een reeks kleine beroertes (TIA’s).
•  In de voorgeschiedenis komen vaak  hart- en vaatziekten voor. 
• Gemiddeld leven mensen nog vijf jaar na de diagnose.

Wat vaak vooral opvalt is dat men langzamer gaat denken, spreken en handelen.

Men kan zich moeilijker concentreren en moeilijker meerdere dingen tegelijk doen.

Naast de geestelijke achteruitgang kan iemand ook lichamelijke verschijnselen hebben, zoals wankeler of langzamer lopen.

Ook kan bijvoorbeeld verlamming, of gevoelsverlies ontstaan.

Bij vasculaire dementie kan het verloop geleidelijk of juist plotseling gaan. Personen met vasculaire dementie kunnen plotseling achteruitgaan door een beroerte of een reeks kleine beroertes (TIA’s). Zolang er zich geen nieuwe beroertes voordoen, kan iemand daarna weer een tijd stabiel blijven. Iemand met vasculaire dementie zal langzaam meer moeite krijgen om informatie uit het geheugen op te roepen. 

Bij vasculaire dementie zien we vaak dat de bedrading kapot gaat vanwege een slechte doorbloeding van de hersenen

Een groot deel van de mensen met dementie wordt bedlegerig

1. Waar
2. Niet waar

Wat denk je dat hartfalen is?

Hartfalen (Decompensatio cordis)

• Het hart werkt niet meer goed, het hart faalt.
• Bloed wordt onvoldoende door het lichaam gepompt.
• o.a. door overbelasting door hoge bloeddruk (tensie), hartinfarct.
• Hartspier is te stijf of de hartspier knijpt minder goed.
• Organen en spieren krijgen niet genoeg zuurstof en voedingsstoffen.
• Bloedvaten raken 'vol' en er lekt vocht uit.

Decompensatio cordis (hartfalen)

Met decompensatio cordis wordt bedoeld dat het hart niet goed meer werkt. Het hart faalt. Als de hartspier ziek is, zal hij niet meer perfect kunnen functioneren. Het hart zal het bloed dan onvoldoende doorpompen, omdat het daar niet meer voldoende kracht voor bezit.

Dit is het geval bij een ontsteking van de hartspier. Als de bloeddruk jarenlang verhoogd is, moet het hart altijd een extra inspanning leveren en wordt het hart steeds groter. Als de hartspier zich vergroot, wordt hij ook stijver. De verhoogde stijfheid van de hartspier zorgt ervoor dat het hart minder goed functioneert.

Als het hart de hele tijd overbelast is, zal het na een tijd ook gaan falen in zijn functie. Dit gebeurt als het hart constant extra veel bloed moet doorpompen. Dat is het geval als het bloedvatenstelsel overvuld is.

Hartfalen komt vaak voor samen met andere aandoeningen.  Aandoeningen die vaak samen met hartfalen voorkomen en elkaar beïnvloeden zijn:

COPD (chronische longziekte)

boezemfibrilleren

hoge bloeddruk

diabetes

nierproblemen

slaapstoornissen

Oedemen 

vochtophoping (oedeem) in de benen

wat zijn symptomen van hartfalen?

Vergeetachtigheid

Minder goede concentratie

Koude handen

Slecht slapen

vaker moeten plassen 's nachts

aanvallen van ademnood en hoesten, vooral bij (plat)liggen

langzaam herstel na inspanning

roken

stress

hoge bloeddruk

suikerziekte

ongezonde voeding

overgewicht

cholesterol

alcohol

leeftijd

reuma

weinig beweging

menopauze

pre-eclampsie (HELLP syndroom)

geslacht (vrouw)

Risico factoren voor hart-vaatziekten

• Ontstaat door problemen in de doorbloeding van de hersenen.
  
• Veel verschil in uiting van de ziekte, dit ligt aan welk hersengebied is beschadigd.
  
• Kunnen plotseling achteruitgaan door een beroerte of een reeks kleine beroertes (TIA’s).
  
•  In de voorgeschiedenis komen vaak hart- en vaatziekten voor.
  
• Gemiddeld leven mensen nog vijf jaar na de diagnose.

• Het hart werkt niet meer goed, het hart faalt.
  
• Bloed wordt onvoldoende door het lichaam gepompt.
  
• o.a. door overbelasting door hoge bloeddruk (tensie), hartinfarct.
  
• Hartspier is te stijf of de hartspier knijpt minder goed.
  
• Organen en spieren krijgen niet genoeg zuurstof en voedingsstoffen.
  
• Bloedvaten raken 'vol' en er lekt vocht uit.

(Vasculaire)Dementie 

Hartfalen

Nog vragen? 

Bronnen 

• https://www.alzheimer-nederland.nl/dementie/plek-dementie-hersenen
• Zorgpad 'Ouderen met psychogeriatrische ziektebeelden'
• Zorgpad 'Ziekten van het hart, bloedvaten en bloed (ZH)'
• https://www.hartstichting.nl/hart-en-vaatziekten/hartfalen-gids/diagnose-hartfalen?tab=2