Naamvallen - Nominativus - Accusativus - Dativus

• Latijn
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Aanleiding

Sommige leerlingen geven aan dat ze het idee van naamvallen moeilijk begrijpen.

Bij Latijn moet je allemaal rijtjes met uitgangen leren en dat vinden sommigen lastig.

Het ervaren dat je iets lastig vindt hoort er bij het leren van een taal...

Als je een andere taal leert zijn vooral de zaken moeilijk die je niet in je moedertaal hebt. 

Voorbeeld: een Amerikaan heeft vaak moeite met het gebruiken van "de" of "het" als hij Nederlands leert, omdat het Engels maar één bepaald lidwoord heeft ("the").

Deze les

Leer je wat een naamval is.

Leer je hoe je naamvallen kan oefenen.

Het is een stukje herhalen...

Wat is een naamval precies?

Een naamval is een middel waarmee de grammaticale functie van een lidwoord, naamwoord of voornaamwoord in het grotere verband van de zin wordt aangegeven.

In het Latijn wordt de naamval  aangegeven door de uitgangen bij een (voor)naamwoord, bijvoorbeeld:

femin-a, femin-ae, femin-am

Naamvallen in verschillende talen

• Veel talen gebruiken naamvallen (o.a. Duits en Latijn)
• In het Nederlands komen naamvallen minder voor, vaak in vaste oude uitdrukkingen en bij het persoonlijk voornaamwoord.

Persoonlijk voornaamwoord

Hij geeft jou meer dan mij --> (dan hij aan mij geeft)

Hij geeft jou meer dan ik --> (dan ik aan jou geef)

Beide zinnen zijn grammaticaal correct. De betekenis is verschillend. 

"Mij" en "ik" verwijzen naar dezelfde persoon, maar ze hebben een andere vorm omdat ze een andere functie in de zin hebben.

Mij --> Meewerkend voorwerp

Ik --> Onderwerp

Vaste uitdrukkingen

Bij lidwoorden en zelfstandig naamwoorden zijn naamvallen langzamerhand verdwenen uit het Nederlands, bij vaste uitdrukkingen zie je wel:

Commandant der strijdkrachten 

Op den duur ...     Ten allen tijde ...

's Morgens --> des  morgens --> In de morgen

De plek des onheils --> De plek van het onheil

Vergelijking

• Op een vliegdekschip lopen allemaal mensen met verschillende functies.
• Ze dragen vesten met verschillende kleuren zodat de leider ze goed uit elkaar kan houden en weet wie hij moet inzetten voor een bepaalde taak (functie).

Samen een doel

Ondanks de verschillende functies zorgen ze samen voor één doel, namelijk regelen van het vliegtuigverkeer op het schip.

Naamvallen:

nominativus

genitivus

dativus

accusativus

ablativus

In het Latijn heb je vijf verschillende naamvallen. 

De naamvallen geven verschillende functies aan.

Je kunt ze herkennen aan de uitgangen.

De zinsdelen met verschillende naamvallen vormen samen één zin.

Voorbeeld:

Pueri servo pecuniam dant.

De jongens geven de slaaf geld.

-i --> nominativus meervoud --> onderwerp

-o --> dativus enkelvoud --> meewerkend voorwerp

-am --> accusativus enkelvoud -->  lijdend voorwerp

De eerste helft van het schooljaar bij Latijn leer je vooral de (hoofd)functies van de verschillende naamvallen.

Je leert ze herkennen aan de verschillende uitgangen.

Het leren van de naamvallen is een uitdaging:

• Er zijn vijf naamvallen.
• Je maakt ook nog onderscheid tussen enkelvoud en meervoud.
• De naamwoorden hebben verschillende uitgangen per groep (verbuigingsgroepen)
  
• Sommige naamvallen hebben dezelfde uitgang, dus dan moet je kijken of het in de zin past.
• Er zijn een aantal uitzonderingen op de vaste rijtjes (bijv. onzijdige woorden)

Hoe leer je dat?

1. Oefenen (bijv. zinnen vertalen)

2. Rijtjes stampen (net zolang oefenen tot je ze allemaal kan opschrijven)

3. Fouten durven maken

Mindset

Bij het leerproces hoort uitdaging, soms onzekerheid en fouten maken.

Dat is niet erg, het gaat erom hoe je daar mee omgaat. 

Straks...

Over een tijdje herken je die naamvallen vrijwel automatisch en ga je er zelfverzekerd mee om!

Feminam servus videt.

In welke naamval staat het woord "feminam"?

1. nominativus
2. genitivus
3. dativus
4. accusativus

Reges servo mandatum dant.

"servo" staat in welke naamval?

1. nominativus
2. genitivus
3. dativus
4. accusativus

Tekst