TV 5 : "Nederlandse Opstand (80 jarige oorlog)"

• Geschiedenis
• MBO
• Studiejaar 2,3

Ontdekkers en hervormers

De Nederlandse opstand

• Herhalen Tijdvak 5
• Nederlandse Opstand
• Formatieve toetsing
• Afsluiten

Planning

Wat heb je geleerd uit college 5 over ontdekkers en hervormers?

Nederlandse Opstand

Lets Start!

Let op!

Niet iedere gebeurtenis hoef je te kennen. De gebeurtenissen waar een * staat, hoef je NIET te kennen!! 

Tip: probeer een tijdlijn te maken tijdens de uitleg.

Karel V was een Spaanse vorst. Vanaf 1543 behoren alle 17 gewesten van Nederland onder Karel. Vanouds bestuurden de gewesten zichzelf, maar Karel probeerde een meer centraal bestuur in te stellen, met gelijke regels voor ieder gewest. De gewesten en steden wilden echter vasthouden aan hun privileges, de rechten en vrijheden die ze tijdens de ME hadden gekregen in ruil voor het betalen van belasting. Karel accepteerde dit, want de gewesten brachten geld op voor zijn oorlogen. Toch werden sommige privileges door het centralisatiebeleid bedreigd, met name de strengheid waarmee het protestantisme werd bestreden. Hij was katholiek en had de opkomst van de Reformatie meegemaakt. Al in 1521 werden honderden Lutherse boeken verbrand= eerste boekverbranding. Uiteindelijk stelt hij de inquisitie in, een rechtbank die ketters op moest opsporen en berechten.  In 1555 op de Vrede van Augsburg werd bepaald dat ieder gebied zijn eigen geloof mag hebben en dat Karel V aftrad en zijn zoon Filips ll hem opvolgde. Filips stuurde zijn halfzus Margaretha naar NL om daar te besturen.

Feitje: Bekende uitspraak van Karel V: “Het rijk waar de zon nooit ondergaat” omdat hij dus gebieden heeft in Azië, Europa en Amerika.

Rellen breken in het hele land uit. 

https://youtu.be/rOciW0RrAuE 

Noem een gevolg van de Beeldenstorm? Hoe zou Filips ll hebben gereageerd?

Bovenste plaatje is de bloedraad van Alva.

Het onderste plaatje is de inname van Den Briel in 1572.

Er zijn verschillende data geweest, maar welk moment is het beste om uit te kiezen als startpunt van de Opstand?

Verschillende antwoorden zijn goed:

- officieel 1568; omdat Willem dan NL binnenvalt + de eerste slag = slag bij Heiligerlee

kan ook:

- 1555; vrede van Augsburg, waarbij geloof een zaak wordt van de vorsten.

- 1565; smeekschrift, vraag stoppen kettervervolgingen

- 1566; beeldenstorm

- 1572; eerste overwinning voor NL

Bovenste plaatje is de spaanse furie, de plunderingen door spaanse huursoldaten

Onderste plaatje is de Pacificatie van Gent, waarin de Nederlandse gewesten zich samen verenigen.

Bovenaan unie van Atrecht en Utrecht: Blauw = unie van atrecht

Oranje en licht oranje = unie van utrecht

Geel = spaanse gebied

Onderaan: plakkaat van Verlatinghe waarmee Filips niet meer de koning was. In het plakkaat stond o.a. dat de vorst is aangesteld door god, maar mag worden afgezet als hij zijn onderdanen onderdrukt. Dat een vorst geen oude privileges mag afnemen en hij anders vervangen wordt. Dat Filips niet meer moest worden gerespecteerd en te worden gehoorzaamd en bestrijden zo goed dat dat kon. 

Voorlezen!!!

Lees een stukje voor uit “ooggetuige van de tachtigjarige oorlog”. Hierbij wordt het verhaal van de marteling van Balthasar Gerards verteld. Willem wordt doodgeschoten in de Prinsenhof in Delft. Op 10 juli 1584 diende Gerards zich rond het middaguur aan bij de Prinsenhof in Delft, met de mededeling dat hij Willem van Oranje wilde spreken. Nadat Willem van Oranje zijn middagmaaltijd had gegeten en met zijn tafelgenoten de eetzaal verliet, was het moment daar. Gerards schoot de prins van dichtbij in zijn borst en zij. Van Oranje zakte direct in elkaar en overleed ter plaatse. De moordenaar pakte direct te benen en vluchtte de Prinsenhof uit, achtervolgd door soldaten en bedienden. Maar helaas: nog voordat hij de stad kon verlaten werd hij in de kraag gevat en gearresteerd.

Bovenaan: prins maurtis en van oldenbarnevelt = conflict tijdens twaalfjarig bestand

onderaan: vrede van munster die wordt getekend.

Wat is volgens jou het eindpunt van de opstand?

Waarom wordt Willem van Oranje gezien als Vader des Vaderlands?

Antwoord: Willem van Oranje gaf leiding aan de gewapende opstand tot zijn dood. Hij heeft gevochten voor de vrijheden en rechten van de Republiek.

Noem een politiek-religieuze oorzaak van de Nederlandse Opstand.

Het meningsverschil over de manier waarop de overheid moest reageren op het protestantisme.

Noem een gevolg op de korte termijn en op de langere termijn van de aanbieding van het smeekschrift.

Korte termijn: Veel calvinisten dachten nu dat ze hun gang konden gaan. Ze gingen openlijk bijeenkomsten houden buiten de stadsmuren. Langere termijn: Daarna vielen ze ook honderden kerken en kloosters aan, waar ze de beelden stuksloegen (de Beeldenstorm).

De Nederlandse opstand; zet de gebeurtenissen in volgorde

1

2

3

4

5

6

Unie van Atrecht en Utrecht

Verovering van Den Briel

Stichting van de Republiek

Vogelvrijverklaring Willen van Oranje

Hertog van Alva komt

Beeldenstorm

Welke hervormer had aanhang in NL? Leg uit waarom!

Calvijn! Hij meende dat je in opstand mocht komen als je ontevreden was met het heersende geloof van de vorst. Dit past natuurlijk bij het conflict waar NL mee te maken had van de Opstand. 

Wat was de aanleiding/oorzaak voor de breuk tussen de opstandige gewesten en Filips?

Afsluiten

Wat ga je doen? 

• Tip en top invullen op de volgende dia!
• Maak een samenvatting/poster/lied/video etc. over dit tijdvak. Zorg dat je een overzicht krijgt van deze periode. Lever dit in op IT!!
• Lezen: H6 uit het basisboek

Volgende les:

• Tijdvak 6_Gouden Eeuw

Tip en Top van deze les.