Kwetsbare ouderen schoolweek 7 (theorie)
1 / 35
Lesson duration is: 60 minItems in this lesson
Slide 1 - Slide
Slide 2 - Slide
Slide 3 - Slide
Slide 4 - Slide
Wat zijn volgens jou kwetsbare ouderen?
Slide 5 - Mind map
Slide 6 - Slide
Slide 7 - Slide
Slide 8 - Video
Slide 9 - Video
Slide 10 - Slide
Waar denk je aan bij lichamelijke kwetsbaarheid?
A
Slecht ter been en een beroerte
B
Depressie
C
Weinig contacten met andere ouderen
D
Rolstoel zittende ouderen en blind
Slide 11 - Quiz
Sociale kwetsbaarheid? Vertel eens aan welke twee dingen denk je dan?
Slide 12 - Open question
Waar denk je aan bij psychische kwetsbaarheid? Noem er eens drie?
Slide 13 - Mind map
Slide 14 - Video
Slide 15 - Slide
Noem eens 4 symptomen van dementie
Slide 16 - Mind map
Slide 17 - Video
Slide 18 - Slide
Slide 19 - Slide
Wat is eenzaamheid?
A
Iemand die alleen is, hoeft zich niet eenzaam te voelen.
Eenzame ouderen
Van de Nederlanders tussen de 75 en 85 jaar voelt bijna de helft zich eenzaam. Boven de 85 jaar is dat bijna 60%. Eenzame ouderen ervaren voornamelijk sociale eenzaamheid. Het meest eenzaam zijn alleenwonende ouderen die gescheiden zijn en weinig sociale relaties hebben.
Bron: ouderenfonds.nl
Gevolgen van eenzaamheid
Iemand die langdurig eenzaam is, kan hierdoor een lichamelijke, psychische en sociale kwetsbaarheid ontwikkelen. De eenzame persoon voelt zich niet verbonden met anderen en is geneigd minder goed voor zichzelf te zorgen. Hij beweegt bijvoorbeeld minder en eet minder gezond. Er kunnen gezondheidsklachten ontstaan, zoals een verhoogde bloeddruk, stress en depressie.
Bij langdurige eenzaamheid kunnen mensen zich steeds minder in staat voelen om contact met anderen te zoeken, doordat hun vertrouwen in zichzelf en anderen afneemt. De eenzame oudere kan in een sociaal isolement terechtkomen, wanneer hij nauwelijks of geen sociale contacten meer heeft. Vriendschappen verwateren en doktersbezoeken worden uitgesteld. Langdurige eenzaamheid werkt op deze manier als een negatieve spiraal, waar de eenzame persoon niet uit zichzelf uitkomt. De eenzame oudere krijgt het gevoel dat hij buiten de maatschappij staat.
Meneer Pietersen is 82 jaar. Vier jaar geleden is zijn vrouw overleden en sindsdien woont hij alleen. Kinderen hadden ze niet en eigenlijk ook niet veel vrienden; ze hadden altijd genoeg aan elkaars gezelschap. Meneer Pietersen komt niet vaak buiten. Hij heeft moeite met lopen en voelt zich niet veilig alleen op straat. Eén keer per week komt Paula van de thuiszorg langs om zijn huishouden te doen. Soms is Paula de enige persoon die hij in een hele week ziet. Meneer Pietersen mist de gesprekken met zijn vrouw en voelt zich eenzaam, zo zonder iemand om mee te praten. Hij is echter nooit goed geweest in het leggen van nieuwe contacten. Dat hij slecht ter been is, helpt ook niet om mensen te ontmoeten.
Eenzaamheid tegengaan
De beste manier om eenzaamheid tegen te gaan, is door het te voorkomen. Mensen kunnen om te beginnen zelf veel doen om eenzaamheid te voorkomen. Als iemand zelf actief blijft door bijvoorbeeld vrijwilligerswerk te doen of deel te nemen aan sociale activiteiten, is de kans dat hij op latere leeftijd eenzaam wordt kleiner. Wanneer iemand die altijd actief en sociaal betrokken is geweest op latere leeftijd zijn partner verliest, heeft hij een sociaal netwerk om op terug te vallen en hij heeft ervaring met het opdoen van nieuwe contacten.
Is een oudere eenzaam, dan is het belangrijk dat jij als persoonlijk begeleider dit thema bespreekbaar maakt. De meeste ouderen die zich eenzaam voelen, vinden het erg moeilijk om hier zelf over te beginnen. Ze zijn bang dat ze lastig zijn voor anderen als ze over hun eenzaamheid praten. Ook ervaren zij dat er veel onbegrip is voor eenzaamheid. Als persoonlijk begeleider kun je de oudere helpen door het zelf ter sprake te brengen als je het gevoel hebt dat eencliënt zich misschien eenzaam voelt.
Begin bijvoorbeeld met een eenvoudige, open vraag: ‘Wanneer heeft u uw zoon voor het laatst gesproken?’ Ga hier vervolgens op door, bijvoorbeeld door te vragen naar emoties of een oordeel: ‘Hoe voelt u zich hierbij?’ of ‘Wat vindt u daarvan?’ Gebruik je vragen om de oudere veel te laten vertellen.
Iedereen ervaart eenzaamheid namelijk op zijn eigen manier.
Maak het thema ‘eenzaamheid’ bespreekbaar
Maak het thema ‘eenzaamheid’ bespreekbaar
Tien tips: voorkom eenzaamheid bij ouderen
Veel ouderen zijn eenzaam. Niet alleen ouderen die zelfstandig thuis wonen, maar ook bewoners van verzorgings- en/of verpleeghuizen. Cliëntenbelang Amsterdam is met ouderen in gesprek gegaan om te vragen wat hun ervaringen en wensen zijn. Daar kwamen tien tips uit.
1. Begin het gesprek vanuit de oudere zelf
Blijf dicht bij de belevingswereld van ouderen. Zie de mens in zijn geheel, niet alleen een probleem. Gebruik geen algemene vragen- en scorelijsten, want die sluiten niet aan bij wat bij ouderen leeft. Gebruik narratieve gesprekstechnieken. Hierbij moedig je de oudere aan om zijn verhaal te vertellen op een manier die bijdraagt aan een positief beeld van zichzelf en zijn situatie. Dat raakt mensen meer dan veel activiteiten aan te bieden. Daardoor kunnen mensen juist het gevoel krijgen dat er (te) veel van hen verwacht wordt.
2. Zoek samen met de oudere naar de oorzaken en aanleiding van de eenzaamheid
Neem daarvoor veel tijd, want de behoeften zijn vaak erg complex, ook voor de ouderen zelf. Pas als de oorzaken goed in beeld zijn gebracht, bedenk je samen wat jullie eraan kunnen doen. Sluit aan op onderwerpen die de oudere belangrijk vindt (op het gebied van welzijn, wonen, participatie, leefomstandigheden, psychische problemen, eenzaamheid). Bespreek samen verwachtingen, zet kleine stapjes, sluit aan bij het tempo van de oudere, evalueer geregeld en stel zo nodig bij.
3. Laat de oudere zijn eigen kracht en eigen regie (her)ontdekken
Laat mensen hun eigen kracht opnieuw ontdekken. Geef hun de ruimte om zelf de regie te behouden, maar verplicht hen er niet toe. Stel geen open vraag als ‘Wat zou u willen?’ Hoe goed bedoeld ook, mensen weten het soms zelf niet goed en voelen zich onbekwaam.
4. Begin klein
Nodig iemand bijvoorbeeld uit voor een kopje koffie of bied praktische ondersteuning. De gevraagde hulp moet op het juiste moment en op de juiste plaats (nabij) beschikbaar zijn.
5. Neem mensen mee
Zowel letterlijk als figuurlijk. Laat een ervaringsdeskundige met levenservaring contact leggen met de eenzame oudere, iemand die zich kan inleven in situaties die voor beiden herkenbaar zijn.
6. Bied continuïteit
Het helpt weinig om mensen incidenteel iets aan te bieden. Dit kan juist het gevoel van eenzaamheid versterken. Continuïteit van activiteiten is belangrijk. Zo kunnen mensen ook ergens naartoe leven.
7. Zorg voor een vast contact
Dit is vooral belangrijk als mensen zich emotioneel eenzaam voelen. Maar geef de ruimte om afstand te houden als iemand dat wenst. Iemand kan individualistisch ingesteld zijn of gewend zijn geraakt aan de eenzaamheid. Respecteer dat.
8. Help mensen zo nodig hun verwachtingen bij te stellen
Niet alle eenzaamheid is op te lossen. Wat is haalbaar en hoe leer je met gevoelens van eenzaamheid om te gaan zonder weg te zinken in depressie of gezondheidsklachten?
9. Ga regelmatig op huisbezoek
Vroege opsporing is alleen zinvol als er regelmatig een huisbezoek plaatsvindt. Steek het gesprek breed in, informeer hoe het gaat.
10. Neem mensen serieus
Behandel ouderen niet als onmondig of onwillig. Helaas gebeurt dat nog te vaak!
Eenzaamheid is hetzelfde als alleen zijn
B
Iemand die veel mensen om zich heen heeft
C
Iemand die alleen is, voelt zich altijd eenzaam
D
Als iemand zich alleen en verlaten voelt en dit als onplezierig ervaart
Slide 20 - Quiz
Iemand die zich eenzaam voelt doordat hij maar weinig of zelfs geen sociale contacten heeft, ervaart .........................eenzaamheid
A
Sociale
B
Emotionele
Slide 21 - Quiz
Bij iemand die wel sociale contacten heeft, maar zich desondanks eenzaam voelt, spreek je van ...........................................eenzaamheid
A
Emotionele
B
Sociale
C
Psychische
D
Lichamelijke
Slide 22 - Quiz
Slide 23 - Slide
Wat is een sociaal isolement?
