2.3 Burgers aan de macht

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

2.3 Burgers aan de macht

Burgers aan de macht

Hoe zag de samenleving van de Republiek eruit in de Gouden eeuw?

Noem een aantal voorbeelden van uitvindingen in de wetenschappelijke revolutie van de 17e eeuw

Leerdoelen 2.3

• Je kunt uitleggen hoe de Republiek werd bestuurd en wat daar bijzonder aan was.
• Je kunt aan de hand van een voorbeeld uitleggen dat de stadhouder en de regenten soms verschillende belangen hadden.
• Je kunt uitleggen hoe de Gouden Eeuw tot een einde kwam.

Burgers aan de macht

Leerdoelen

- Hoe werd de Republiek bestuurd en wat was daar bijzonder aan?

- Wat voor verschillende belangen hadden de stadhouder en de regenten?

- Hoe kwam de Gouden Eeuw tot een einde?

Hoe werd de Republiek bestuurd?

Het bestuur was anders dan in andere landen in Europa:

1. De regenten bestuurden de steden en gewesten, er was geen koning

2. Er was amper een centraal bestuur, alleen de Staten Generaal kwamen bijeen voor beslissingen over buza (Buitenlandse Zaken), leger en koloniën

Leerdoelen 2.3

• Je kunt uitleggen hoe de Republiek werd bestuurd en wat daar bijzonder aan was.
• Je kunt aan de hand van een voorbeeld uitleggen dat de stadhouder en de regenten soms verschillende belangen hadden.
• Je kunt uitleggen hoe de Gouden Eeuw tot een einde kwam.

Regenten en stadhouders

Wie: Stadhouder

Wat: Leider van leger en vloot

Waarom: geboren in de familie

                    van oranje

Vindt : Oorlog is belangrijk, handel niet.

Maurits van Oranje

Regenten en stadhouders

Wie: Raadspensionaris van Holland

Wat: Leider handel en buitenlandse politiek

Waarom: gekozen als beste uit een regenten

                     familie

Vindt : Handel is belangrijk, oorlog kost geld.

Johan de Witt

Johan van Oldebarnevelt

Maurits van Oranje

Stadhouder

Johan van Oldenbarnevelt

Raadspensionaris

Maurits verovert Breda 1590

Maurits behaalt veel overwinningen. Hij wordt beroemd door met Turfschip soldaten binnen Breda te smokkelen en zo de stad te veroveren

De twee mannen botsen

• De een wil -koste wat kost- Spanje verslaan
• De ander wil rust en vrede voor de handel
• 1600: Slag bij Nieuwpoort 

1619

Leerdoelen 2.3

• Je kunt uitleggen hoe de Republiek werd bestuurd en wat daar bijzonder aan was.
• Je kunt aan de hand van een voorbeeld uitleggen dat de stadhouder en de regenten soms verschillende belangen hadden.
• Je kunt uitleggen hoe de Gouden Eeuw tot een einde kwam.

Na 1619...

• Tot 1648 blijft de stadhouder belangrijk, vanwege....?
• Maurits: wel kinderen, maar niet getrouwd, dus geen opvolgers
• 1625; sterft Maurits, zijn halfbroer Frederik Hendrik volgt hem op
• 1647; sterft Frederik Hendrik, Willem II volgt hem op

• 1650; stadhouder Willem II sterft vrij plotseling
• Regenten: 80-jarige oorlog is voorbij; geen behoefte meer aan een nieuwe stadhouder, raadspensionaris is belangrijkst (Johan de Witt)

Het rampjaar

Het rampjaar

Stadhouder

Willem III

      Raadspensionaris

     Johan de Witt

Het Rampjaar

In het Rampjaar 1672 wordt de Republiek tegelijkertijd aangevallen door Engeland, Frankrijk, Münster en Keulen.

Het einde van de Gouden Eeuw

1672 = einde Gouden eeuw = Rampjaar want aanval van:

1. Engeland (handel Republiek overnemen)
2. Frankrijk (grondgebied veroveren)
3. aanval van Duitse staten Münster en Keulen

Michiel de Ruyter slaat de Engelse aanvallen op zee af, maar via land worden we bezet door de Fransen en Duitsers...

Schuld van.... Johan de Witt! 

Een ramp...

• Johan de Witt krijgt de schuld van het rampjaar
• Hij wordt samen met zijn broer gelynched

• 1672; nieuwe stadhouder Willem III
• Willem III drijft de vijandelijke troepen terug

• Na 1672: voortdurend oorlog met Engeland en Frankrijk = slecht voor handel/economie
• Rond 1700: Einde Gouden Eeuw van de Republiek

Wat zijn regenten?

1. Edelen en geestelijken
2. Burgers met politieke macht
3. Ambtenaren
4. Koningen en keizers

Wat was bijzonder aan het bestuur van de Republiek?

1. De raadspensionaris bestuurde de republiek
2. De republiek had geen bestuur
3. Werd bestuurd door de Staten-Generaal, de raadspensionaris en de stadhouder
4. De republiek werd bestuurd door de stadhouder

De Republiek had een centraal bestuur.

1. Ja
2. Nee

Welke zin past niet bij het bestuur van de Republiek?

Welke zin past niet bij het bestuur van de Republiek?

1. Regenten kwamen uit rijke families
2. De koning had alle macht
3. De stadhouder maakte belangrijke beslissingen
4. De rijke burgers waren machtig

Kijktip

Op Netflix kun je de film Michiel de Ruyter kijken. Dat gaat over deze periode.