2.4 de Gouden eeuw

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t, havo
• Leerjaar 2

2.4 Gouden Eeuw in Nederland

Leerdoel

Aan het eind van deze presentatie kun je herkennen en uitleggen waarom de Republiek in de Gouden Eeuw een plek was waar kunst en cultuur kon bloeien. En kan je uitleggen wat gewetensvrijheid betekent. 

Wat weet je al over de Gouden Eeuw?

Arm en rijk in de Gouden eeuw

• Er ontstond een kleine bovenlaag van zeer rijke families, rijk geworden door handel. 
• Zij investeerden hun geld in allerlei ondernemingen om meer geld te verdienen. 

Arm en rijk in de Gouden eeuw

• De rijke families hadden ook  politieke macht en bestuurden de steden en gewesten.  
• Ze lieten mooie grachtenhuizen bouwen en schilderijen schilderen.  

Arm en rijk in de Gouden eeuw

• Onder de groep van rijke mensen kwam een laag met een grote groep winkeliers en ervaren ambachtslieden.  
• Zij konden schepen bouwen en repareren. 
• Ze konden ook luxegoederen maken van grondstoffen.  
• Ze verdienden veel geld en bezaten grote winkelpanden 

Arm en rijk in de Gouden eeuw

• De 3e sociale laag bestond uit loonarbeiders en hard moesten werken voor hun baas. 
• Laadden en losten schepen of werkten voor winkeliers.  

 

• Onderaan kwam de sociale laag van de armen. 
• Dit waren mensen zonder vast werk, ouderen en zieken.  
• Zij leefden vooral van liefdadigheid van de kerk en de rijken. 

Wat is de juiste volgorde?

1. Loonarbeiders - rijke families- armen - winkeliers/ambachtslieden
2. Rijke families- winkeliers/ambachtslieden-armen - loonarbeiders
3. Rijke families- winkeliers/ambachtslieden- - loonarbeiders - armen
4. Winkeliers/ambachtslieden- rijke families-loonarbeiders - armen

Welke eeuw kennen we ook als de Gouden Eeuw?

1. 18e eeuw
2. 16e eeuw
3. 17e eeuw
4. 20e eeuw

Kunst en wetenschap

• Door de welvaart werd er veel geld uitgegeven aan schilderkunst. 
• Vooral schilderijen van landschappen, stadgezichten of portretten om het huis te versieren.  

Kunst en wetenschap

• Uit die tijd komt ook de Nachtwacht van Rembrandt van Rijn. 
• Dit is een schuttersstuk: een portret van schutters die een stad moesten verdedigen.  

Kunst en wetenschap

• Jan Steen is ook beroemd uit de Gouden Eeuw. 
• Hij schilderde vooral het dagelijkse leven van gewone mensen.  

 

Noem eens twee bekende Nederlandse schilders uit de GE?

Teken de piramide met de sociale lagen uit de Gouden Eeuw

Aan de slag

Maken van paragraaf 2.4

Vraag 1 t/m 5

Kunst en wetenschap

• Ook de wetenschap kwam tot bloei in de Gouden eeuw.  
• Er werden veel ontdekkingen gedaan, waardoor we van een wetenschappelijke revolutie kunnen spreken.  
• Een aantal beroemde wetenschappers van die tijd kwamen uit de Republiek, namelijk:

Christiaan Huygens

• Was erg goed in het slijpen van lenzen en bouwde een telescoop om de sterren te kunnen bestuderen.  
• Ook het slingeruurwerk is door hem bedacht: belangrijk om de tijd en locatie op zee te kunnen bepalen.  

Anthonie van Leeuwenhoek

• Bestudeerde de natuur en het menselijk lichaam. 
• Hij bouwde de eerste microscoop en ontdekte zo bacteriën en rode bloedcellen.  

Kunst en wetenschap

• De bloei van de handel heeft de wetenschappelijke revolutie gestimuleerd. 
• Voor de handel was het belangrijk dat schepen hun locatie wisten om zo de beste route te vinden. 
• De schepen namen ook dieren en planten uit verre landen mee: bestudeerd op de pas gebouwde universiteiten.  

Verdraagzaamheid

• Na de Opstand was het protestante (calvinistische) geloof het belangrijkst in de Republiek.  
• Het bestuur van het land betaalde zelfs voor een vertaling van de Bijbel van het Latijn naar het Nederlands. 
• Deze Statenbijbel was bedoeld voor de calvinistische kerk. 
• Mensen met andere geloven (katholiek, joods) werden niet vervolgd. 
• Men accepteerde dat niet iedereen hetzelfde geloof had.  
• Dit noemen we verdraagzaamheid.  

Spinoza

• Nederlandse filosoof
• God kan geen wonderen verrichten. 
• Hij twijfelde ook aan verhalen uit de Bijbel.  
• Hij kwam op voor de vrijheid van meningsuiting.  
• Hij ging te ver in zijn kritiek op de inhoud van de Bijbel.

Bijbelkritiek

•  Synode van dordrecht(1617-1619). 
• Iedereen hetzelfde geloven
  
• Kerkleer opnieuw vastleggen.
• 1673: de Statenbijbel (nieuwe vertaling) was na 20 jaar af

Verdraagzaamheid

• De kunst en wetenschap had ook voordeel van deze verdraagzaamheid.  
• Er was namelijk zo ook ruimte voor andere ideeën over de wereld en natuur. 
• Wetenschappers gingen op zoek naar logische verklaringen. 

Schrijf 2 dingen op die je vandaag geleerd hebt.

Leerdoel

Aan het eind van deze presentatie kun je herkennen en uitleggen waarom de Republiek in de Gouden Eeuw een plek was waar kunst en cultuur kon bloeien. En kan je uitleggen wat gewetensvrijheid betekent. 

Aan de slag

Maken heel paragraaf 2.4