§5.4 Onafhankelijkheidsstrijd en soevereiniteit, 1945-1949

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 2

Opdracht: kijk naar de wereldkaart.

Geef in de volgende dia antwoord op de volgende vraag: 'Waar gaat deze kaart over?'

Waar gaat de wereldkaart over? Kortom, wat is het onderwerp?

Volgende dia: plaatje '10 tijdvakken' + leerdoel.

In deze les kun je 10 punten verdienen.

Leerdoel

Aan het eind van deze les :

- kun je uitleggen met oorzaken en gevolgen hoe er een einde kwam aan de kolonies (dekolonisatie) van (west)Europese landen in Azië en Afrika.

Volgende dia: omschrijving 'dekolonisatie'

 

Dekolonisatie

Omschrijving dekolonisatie: 'het onafhankelijk worden van kolonies.'

   

Na de Tweede Wereldoorlog kunnen veel Europese landen hun kolonies in Afrika en Azië niet meer in bezit houden. De kolonies in Afrika en Azië worden in deze periode (vooral in de jaren '50 en '60) zelfstandige landen / onafhankelijke landen.

Volgende dia: Oorzaken dekolonisatie.

Oorzaken dekolonisatie

1. Enkele geleerde mensen uit de kolonie (bv Gandhi uit India en Soekarno uit Nederlands-Indië/ Indonesië) studeren in een Europees moederland. Zij leren op de universiteit de begrippen nationalisme, vrijheid en gelijkheid en gaan vervolgens politieke partijen oprichten, waarin zij in verzet komen tegen de grote armoede en de vele hongersnoden in de kolonie en de uitbuiting van de West-Europese overheersing (hegemonie). De nieuwe politieke partijen eisen inspraak in het bestuur.

2. De Europese moederlanden zijn door onderlinge strijd in de Tweede Wereldoorlog (WOII) verzwakt en volledig uitgeput + Japan laat als Aziatisch land in de WOII zien dat een (west)-Europees land is te verslaan.

3. Na de WOII zijn er twee supermachten, namelijk de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie. Deze landen tegenstander van 'het in bezit hebben van kolonies'. (De VS is zelfs zelf ook een kolonie geweest van Engeland). De twee supermachten stimuleren dus dekolonisatie. 

Soekarno

Gandhi

Verloop dekolonisatie: 

Het verloop in 3 fases:

Fase 1: (1945-1953): dekolonisatie Midden-Oosten en Zuidoost-Azië);

Aantal voorbeelden van dekolonisatie:

- 1946: De Filippijnen worden onafhankelijk van de Verenigde Staten. 

- 1947: Moederland Engeland verlaat vrijwillig Brits-Indië, gevolg: ontstaan India voor de Hindoes en Pakistan voor de moslims, terwijl Gandhi juist een Groot-India wenste. 

- 1945-1954: Moederland Frankrijk voert een koloniale oorlog om kolonie Indochina te behouden, maar verliest. Gevolg: oprichting van nieuwe landen Vietnam, Laos en Cambodja.

- 1949: Nederlands-Indië wordt ook na een koloniale oorlog. onafhankelijk van moederland Nederland en krijgt een nieuwe naam: Indonesië.  

Verloop dekolonisatie:

Fase 2: (1951-1980): dekolonisatie Afrika;

- 1960: 'het jaar van Afrika': het jaar waarin 17 landen (!!!) onafhankelijk worden.

Sommige landen worden zonder geweld onafhankelijk (bv Congo en Marokko), maar ook enkelen na een oorlog (bv Algerije, Angola en Mozambique)

Tijdsvolgorde dekolonisatie in Afrika.

Verloop dekolonisatie:

Fase 3: (1965-1975): dekolonisatie Caribisch gebied:

- 1975: Suriname wordt zonder geweld onafhankelijk van moederland Nederland.

- De Nederlandse Antillen (ABC- eilanden en de SSS-eilanden) worden of zelfstandige landen binnen Nederland of een 'bijzondere gemeente'. 

Volgende dia: Filmpje dekolonisatie Suriname (0:50) met 1 quizvraag.

Welke uitspraak over Suriname is juist?

1. De grootste bevolkingsgroep in Suriname is van Afrikaanse komaf.
2. Eerst vindt in Suriname de dekolonisatie plaats, vervolgens wordt de slavernij afgeschaft.
3. De bevolkingsgroep de Creolen in Suriname zien dekolonisatie niet zitten.
4. Geen van de genoemde uitspraken is juist.

Gevolgen dekolonisatie

1. De nieuwe onafhankelijke landen hebben geen ervaring om hun eigen land te besturen, gevolg: veel dictators in de voormalige kolonies, veel burgeroorlogen en weinig vrijheid en democratie.

2. De uitbuiting gaat gewoon door, nu niet meer van West-Europese landen, maar van West-Europese bedrijven, zoals Shell.

Volgende dia: 2 voorbeelden dekolonisatie.

Voorbeeld 1: dekolonisatie Palestina

Het islamitische land Palestina (hoofdstad Jeruzalem) is tot 1948 een soort kolonie van Engeland. 

Na de WOII migreren steeds meer Joden na dit 'beloofde land'. Deze Joden streven naar een zelfstandig Joods land (zionisme), genoemd Israël. 

Gevolg: burgeroorlog tussen de Joden en de Palestijnen. De Joden winnen, maar de Palestijnen erkennen het land Israël nog steeds niet. De Palestijnen bezitten nu alleen nog maar Oost-Jeruzalem, de Westelijke Jordaanoever, en de Gazastrook.

Volgende dia: filmpje 'Hoe werd Israël een staat? (+ 2 min.)

Voorbeeld 2: Dekolonisatie Nederlands-Indië

 - In de WOII neemt Japan 'onze kolonie' Nederlands-Indië in, maar capituleert (geeft zich over) in 1945.

- Vervolgens denkt Nederland de kolonie gewoon weer te kunnen besturen, maar de Indonesische nationalist Soekarno roept de nieuwe staat 'Indonesië' uit, maar Nederland accepteert deze proclamatie (uitroepen, bekendmaking) niet. - Er vindt een diplomatie (overleggen, vergaderingen) tussen de 2 landen plaats, maar er komt geen oplossing.

- Gevolg: een 4 jaar lange koloniale oorlog van het KNIL-leger tegenover Indonesische onafhankelijkheidsstrijders met zijn guerrilla-tactiek (kleine verrassingsaanvallen).  Nederland noemt deze oorlog ook wel politionele acties (rust en orde bewaken), maar is dat wel juist? 

- De Verenigde Staten dreigt met het stoppen van geven van Marshall-hulp (geld om Nederland weer na de WOII op te bouwen) als Nederland doorgaat met de koloniale oorlog.  

- Uiteindelijk ondertekent Nederland in 1949 de soevereiniteitsoverdracht (de hoogste macht aan een ander geven) en wordt Indonesië een onafhankelijk land.

Volgende dia: dekolonisatie Indonesië (6 min.) met quizvragen.

Bekijk hiernaast een print screen uit het filmpje. Wat is het blauwe gebied?

1. Grondgebied van de kolonie Nederland-Indië in de Tweede Wereldoorlog.
2. Grondgebied dat onafhankelijkheidsstrijder Soekarno direct na de Tweede Wereldoorlog opeist.
3. Grondgebied van Japan in de Tweede Wereldoorlog

In de Tweede Wereldoorlog waren in Nederlands-Indië (jappen)kampen te vinden.

Wie leefden in deze kampen?

1. Nederlanders
2. Japanners
3. Indonesiërs
4. Geen van de genoemde antwoorden is juist.

Hoe heet de belangrijkste Indonesische onafhankelijkheidsstrijder die op 17 augustus 1945 de onafhankelijkheid van Indonesië uitroept en later ook de eerste president van Indonesië wordt?

1. Hatta
2. Soekarno
3. Hirohito
4. Geen van de genoemde antwoorden is juist.

Twee uitspraken:
1. De politionele acties vonden plaats enkele jaren voordat de Tweede Wereldoorlog startte.

2. De politionele acties zijn uitgevoerd om dekolonisatie van Indonesië te versnellen.

1. Alleen uitspraak 1 is juist
2. Alleen uitspraak 2 is juist
3. Beide uitspraken zijn juist
4. Beide uitspraken zijn onjuist.

Welke uitspraak is juist?

1. De politionele acties zijn voor Nederland een hele grote mislukking geweest
2. Koningin Beatrix ondertekent in 1949 de onafhankelijkheids- verklaring van Indonesië
3. De Verenigde Naties (de VN) en Amerika zijn voorstander van een onafhankelijk Indonesië
4. Alle genoemde uitspraken zijn juist.

Indonesië en Suriname zijn beiden kolonies geweest van moederland Nederland. Sleep de 4 feiten naar het juiste land:

Indonesie 

Suriname

Geweldloos gekoloniseerd van Nederland.

Onafhankelijk van Nederland vanaf 1975.

Onder druk van de VN (Verenigde Naties) en Amerika is dit land gedekoloniseerd.

politionele acties

De Nederlandse Antillen bestaan uit 6 eilanden, namelijk de ABC-eilanden (1. Aruba, 2. Bonaire en 3. Curaçao) en de SSS-eilanden (4. Saba, 5. Sint-Maarten en 6. Sint-Eustatius.

Bij welk eiland heeft (nog) geen dekolonisatie plaatsgevonden en hoort officieel nog steeds bij Nederland?

1. Aruba
2. Curacao
3. Sint-Maarten
4. Bonaire

Boven de naastgelegen afbeelding staat: "De laatste Britse troepen in India houden een militaire afscheidsparade (1947)'.

Welk begrip hoort bij de afbeelding?

1. diplomatie
2. politionele acties
3. KNIL- leger
4. dekolonisatie

De wereldwijde dekolonisatie kent verschillende soorten oorzaken (motieven), namelijk politieke, economische, sociale en culturele motieven. Sleep elke reden naar het juiste soort motief:

Politiek motief.

Economisch motief

Sociaal motief

Cultureel motief.

Grondstoffen in de kolonies raken uitgeput.

In de kolonies komt het 'nationalisme' op.

Japan bouwt in Tweede Wereldoorlog een groot imperium in Azië en verslaat Europeanen in hun kolonies in Azië.  Kortom, Japan is superieur!

Mensen uit de kolonies voelen zich niet gelijk behandeld.

Zet de cijfers 1 t/m 5 onder mekaar. Schrijf per cijfer op welke Europees moederland bij de voormalige kolonie hoort:
1. Filippijnen:
2. Indo- china:
3. India:
4. Israël:
5. Suriname: