4H §2.1 Wat is een rechtsstaat?

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Periode 1: Rechtsstaat
Begint op bladzijde 31 lesboek  


 

Deze periode 

• Paragraaf 2.1 t/m 2.4 en 2.6
• PO
• Toets in de toetsweek --> 40 minuten 

Voorkennis activeren over de Rechtsstaat....

1. In een rechtsstaat moet ook de overheid zich aan de wet houden

1. Waar
2. Niet waar

2. De wetten in Nederland worden gemaakt door de rechters

1. Waar
2. Niet waar

3. In een rechtsstaat kan je veroordeeld worden tot de doodstraf

1. Waar
2. Niet waar

4. Sommige grondrechten zijn belangrijker dan andere grondrechten

1. Waar
2. Niet waar

5. Iedere burger is voor de wet gelijk

1. Waar
2. Niet waar

6. De koning moet zich altijd aan de wet houden

1. Waar
2. Niet waar

7. In een rechtsstaat mag een journalist alles schrijven wat hij/zij wil

1. Waar
2. Niet waar

Laatste vraag: bij een rechtsstaat horen ook verplichtingen van de burger

1. Waar
2. Niet waar

§2.1 Wat is de rechtsstaat?
Bladzijdes 32 t/m 35

Leerdoelen §2.1

• Je kan uitleggen wat een rechtsstaat inhoudt
• Je kan het verschil uitleggen tussen een dictatuur en een rechtsstaat  

Rechtsstaat 

Een staat waarin je als burger met grondrechten wordt beschermd tegen machtsmisbruik en willekeur van de overheid

De overheid beschermt burgers tegen elkaar.

Maar ook: burgers worden tegen de overheid beschermd.

Kerntaken overheid

Rechtsbescherming

Wetten beschermen ons tegen machtsmisbruik van de overheid - ook de overheid moet zich aan de wet houden

Rechtszekerheid

Legaliteitsbeginsel

Rechtshandhaving 

Staat moet ervoor zorgen dat wij ons aan de wet houden

Geweldsmonopolie

De politie mag je niet zomaar oppakken

1. Rechtshandhaving
2. Rechtsbescherming

De politie doet alcoholcontroles bij automobilisten

1. Rechtshandhaving
2. Rechtsbescherming

Idee is onstaan vanuit de Verlichting

De Verlichting

vanaf ±1700

• Een periode waarin mensen hun kennis (willen) vergroten, door steeds meer uit te gaan van het verstand (rede, ratio)
• Ze hadden de hulp van God niet meer nodig

• Hierdoor krijgen mensen ook meer kritiek op de koning, de Kerk en de adel.
  
• Mensen waren de willekeur van de koning, de uitbuiting en machtsmisbruik zat 
• Koningen alleenheersers

Franse Revolutie 

Amerikaanse Revolutie 

Amerikaanse Revolutie (1775)

Franse Revolutie (1789)

Bataafse Revolutie (1794)

Verklaring van de rechten van de mens en de burger (1789)

Onafhankelijksheidsverklaring VS (1776)

Amerikaanse Grondwet (1787)

Verklaring voor de Rechten van de mens en de burger (1789)

Staatsregeling voor het Bataafsche volk (1798)

Grondwet

''De Grondwet is het fundament van de Nederlandse rechtsstaat. In de Grondwet staan de basisregels die in Nederland gelden en waar iedereen die zich in Nederland bevindt aan heeft te houden.''

2 delen:

1. Grondrechten

2. Staatsinrichting en inrichting rechterlijke macht 

Op een onbewoond eiland

Op een onbewoond eiland

Je komt aan op een onbewoond eiland met 500 onbekenden en jullie moeten daar gaan samenwonen voor een hele lange tijd.

Wat moet er allemaal op jullie eiland geregeld worden om ervoor te zorgen dat er een goede samenleving is met regels? Oftewel dat een goede rechtsstaat kan ontstaan? (Buurman/buurvrouw max. 5 minuten)

1)Welke wetten, regels, waarden en normen uit onze samenleving zouden jullie daar beslist niet en welke beslist wel willen hebben en waarom niet/wel? Welke nieuwe regels zouden jullie willen invoeren en waarom?
 

2) Hoe verdelen jullie de eigendommen op het eiland?
 

3) Wat voor systeem van rechtspraak en straffen willen jullie en waarom?

4) Hoe moeten beslissingen genomen worden en door wie (wie heeft er macht/gezag en hoe is dat verkregen)?

Bespreken

Het recht is in beweging, oftewel: de rechtsstaat is nooit af. Wat zou dat betekenen?

Homohuwelijk (sinds 2001)

Niet met je telefoon in je handen fietsen (juli 2019)

Etnisch profileren 

Etnische minderheden worden in Nederland vaker onderworpen aan (extra) controles dan witte Nederlanders (...)

bron: amnesty.nl 

Kerntaken overheid

Rechtsbescherming

Wetten beschermen ons tegen machtsmisbruik van de overheid - ook de overheid moet zich aan de wet houden

Rechtszekerheid

Legaliteitsbeginsel

Rechtshandhaving 

Staat moet ervoor zorgen dat wij ons aan de wet houden

Geweldsmonopolie

Hoe merken wij wat van de rechtsstaat in NL? 

• Regels --> geschreven en ongeschreven, opgebouwd uit waarden en normen
• Rechtvaardigheid
•  Rechten en plichten --> vastgelegd in de Grondwet 
• Er zijn verkiezingen --> democratie 
• Trias Politica
• Legaliteitsbeginsel

Land zonder rechtsstaat 

• Dictatuur
• Autoritaire staat 
• 1 persoon of een kleine groep mensen heeft alle macht in handen 

Noord-Korea 

Kim Jong-un 

Info

• Noord- en Zuid-Korea
• Noord: communistisch en een dictatuur
• Zuid: democratisch --> meer Westers
• Jaren 50 van de vorige eeuw Korea-oorlog
  Noord kreeg steun van Rusland, Zuid van Amerika 
• Officieel nog steeds oorlog --> wapenstilstand  

SchoolTV Noord-Korea 

1. Hoe verschilt deze staat ten opzichte van Nederland?
2. Wat is volgens jou een beter systeem en waarom?  

SchoolTV Noord-Korea 

1. Hoe verschilt deze staat ten opzichte van Nederland?
2. Wat is volgens jou een beter systeem en waarom?  

Leerdoelen §2.1

• Je kan uitleggen wat een rechtsstaat inhoudt
• Je kan het verschil uitleggen tussen een dictatuur en een rechtsstaat  

Huiswerk 

• Lezen paragraaf 2.1 Wat is een rechtsstaat?
  lesboek bladzijdes 32 t/m 35
  
  
• Maken in je digitale werkboek van paragraaf 2.1 vraag 2,3, 6, 7, 8 en 9