Les 7 oncologie en palliatieve zorg

• Helpende
• MBO
• Studiejaar 1

Kanker/ oncologie

Oncologie

De wetenschap die kwaadaardige tumoren, kankerprocessen en de effecten van verschillende behandelingen van kwaadaardige tumoren bestudeert.

1 op de 3 mensen krijgt kanker
 

Inleiding kanker

Risicofactoren

* Leeftijd (helft van de patiënten in 70 jaar en ouder)

* Leefstijl (Alcohol, overgewicht, ongezond eten, inactiviteit en zonnen)

* Leefomgeving en beroep (schadelijke stoffen)

* Infectieziekten (HPV/ H. Pylori/ Hepatitis)

* Erfelijkheid

* Voeding

Meest voorkomende kankersoorten bij mannen en vrouwen:

Mannen

     1. Prostaatkanker

2. Longkanker

3. Darmkanker

 Vrouwen

1. Borstkanker

           2. Dikke darmkanker

 3. Longkanker

Adjuvant: aanvullend op operatie of bestraling

Bij immunotherapie krijgt u medicijnen om de werking van uw afweersysteem te versterken. Dit zorgt ervoor dat uw afweersysteem de kankercellen gaat herkennen, opruimen en vernietigen. Immunotherapie of immuuntherapie is een redelijk nieuwe behandelmethode bij kanker.

Hormonale therapie is eigenlijk een antihormoon therapie. U krijgt namelijk medicijnen die de werking van hormonen remmen of blokkeren.

Stamceltherapie, ook wel stamceltransplantatie of beenmergtransplantatie genoemd, wordt gebruikt bij de behandeling van leukemie en bepaalde non-hodgkinlymfomen. Daarbij wordt het zieke beenmerg dat afwijkende witte bloedcellen – kankercellen – produceert, vervangen door gezond merg.

Chemotherapie en bestraling

Wat zijn aandachtspunten in de zorg voor mensen die chemo krijgen?

Bijwerkingen chemo:

-Vatbaar voor infecties

-Vermoeidheid

-Pijn

-Te lage voeding- en vochtinname

-Misselijkheid; Diarree of verstopping

-Droge huid, nagelproblemen

-Mondproblemen

Wat zijn aandachtspunten in de zorg voor mensen die bestraling krijgen?

Bijwerkingen RT

-huidreactie: verbrande huid, huidreactie wat pas na maanden of jaren kan optreden! 

-kans op 2e tumor, littekenvorming, schade bloedvaatjes, kwetsbare botten, vermoeidheid,

-RT slokdarm: slikklachten, droge mond, taai slijm,

-RT buik: buikklachten (diarree, vaak plassen)

Cliënten die bestraald zijn, hebben vaak last van bijwerkingen.
Hoeveel en welke bijwerkingen er zijn hangt af van de plaats die bestraling krijgt.

Goede voeding is belangrijk. Voldoende drinken, bestraling doodt kankercellen wat zorgt voor afvalstoffen. Het lichaam heeft vocht nodig om die afvalstoffen af te voeren. 1,5 tot 2 liter vocht per dag. zie boek blz.97

Tips verzorging huid, doornemen

2 soorten radiotherpie

Uitwendige bestraling:

inwendige bestraling

Rondvraag

Vragen

en/of

 opmerkingen?

Palliatieve zorg 

Wat is palliatieve zorg?

Palliatieve zorg is zorg die gegeven wordt aan cliënten wanneer er geen genezing van een ziekte meer mogelijk is.

Dan kun je denken aan:

• Kanker, wanneer die uitbehandeld is
• Dementie
•  COPD
• Hartfalen 

Doel palliatieve zorg 

Een zo hoog mogelijke kwaliteit van leven te realiseren, 

door te voorkomen en verlichten van lijden. 

4 fasen in de palliatieve zorg

1. ziektegericht:

 de ziekte wordt behandeld zonder dat genezing mogelijk is

2; symptoomgerichte palliatie

de focus licht op het verlichten en onder controle houden van de symptomen. de ziekte schrijdt voort, de cliënt al verzwakken en minder mobiel worden . de symptomen verergeren en in deze fase worden beslissingen genomen rondom het levenseinde.

3. palliatie in de stervensfase:hier verschuift de aandacht van kwaliteit van leven naar kwaliteit van sterven

4. de nazorg. dit wordt ook gezien als onderdeel van de palliatieve zorg. soms hebben naasten behoefte aan ondersteuning tijdens de rouwarbeid

Aspecten van palliatieve zorg 

• Kwaliteit van leven van de cliënt. Daar vallen de wensen en behoeften van de cliënt en naasten onder.
  
• De omgang met symptomen (symptoommanagement)
• Afspraken maken en gezamenlijke besluitvorming
• De wensen, ideeën en beslissingen van de cliënt (autonomie van de cliënt/ vrijheid van de cliënt om zelf beslissingen te nemen)

• Verschillende zorgverleners die met elkaar samenwerken verlenen de zorg 
• De zorg is ook gericht op de naasten. Voor de omgeving van de cliënt is het vaak ingrijpend wanneer hun dierbare ziek is en niet meer beter kan worden
• Proberen van te voren te bedenken welke klachten en problemen in de nabije toekomst kunnen gaan spelen.

Palliatieve en terminale zorg

Verschil:

Terminale zorg is gericht op de kwaliteit van sterven.

Palliatieve zorg is gericht op de kwaliteit van leven.

Verschil tussen palliatieve zorg en terminale zorg

• Beide zorgvormen worden geboden aan diegenen die niet meer kunnen genezen van hun ziekte en daaraan zullen overlijden
• Het verschil is dat palliatieve zorg jaren kan duren, terwijl we pas van terminale zorg spreken wanneer het overlijden op korte termijn (3 maanden of minder) wordt verwacht

Naderende dood

-Geen zin meer in eten/ drinken

-Ernstige vermoeidheid en verzwakking, leidend tot volledige bedlegerigheid

-Verminderende urineproductie, donkere urine

-Verminderd bewustzijn, soms hallucineren

Naderende dood

-Cheyne Stokes ademhaling, soms reutelend

-Spitse neus

-Diep liggende, holle ogen

-Donkere vlekken op het lichaam

-Snelle, zwakke polsslag

-Koude, soms blauwe handen en voeten

-Soms lijkvlekken achterkant benen en rug

Aandachtspunten laatste fase

Lichamelijk

Delier/ onrust, wisselligging, nathouden mond, denk aan obstipatie/retentie, pijn,  angst, eten naar behoefte, zo nodig morfine/zuurstof bij benauwdheid

Psychisch: bied emotionele ondersteuning, bespreek angsten rondom het sterven

Sociaal: schakel netwerk in, bespreek gewenste plek van overlijden, voorkom ruzie aan sterfbed, zoek manieren tot communicatie

Spiritueel: schakel geestelijke verzorging in, maak levensvragen en angst voor de dood bespreekbaar

Spiritueel: schakel geestelijke verzorging in, maak levensvragen en angst voor de dood bespreekbaar

Ademhalingssoorten

Gehoor blijft het langste intact!

Altijd (respectvol) tegen cliënt blijven praten

Hoe begeleid je het sterven?

-Observeren op symptomen/ is iemand comfortabel?

-Op de hoogte zijn van gewoontes rond sterven bij verschillende religies

-Naasten betrekken, vragen/ angsten signaleren

-Afstand/ nabijheid

-Het zit vaak in de kleine dingen

Laatste zorg

Wie geeft die? Zorg, familie, begrafenisondernemer?

Wonden afplakken

Katheter/ infuus verwijderen

Incontinentiemateriaal

Lichaam wordt gekoeld

Opvang familie

Wat is kwaliteit van leven?

Wat is kwaliteit van sterven?

Praat erover!

* Hoe je om met cliënten die niet lang meer te leven hebben, wat kun je voor hen doen?

* Hoe ga je met hen in gesprek, en vind je dat lastig?

* Wat bespreek je met familie en vind je dat lastig?

* Hoe ga je ermee om als een client sterft, wat doet dat met jou?

* Wat kunnen anderen voor jou betekenen, wat moeten ze wel en niet doen?