EXCURSIE: Ligconcert
1 / 14
Lesson duration is: 45 minItems in this lesson
Slide 1 - Slide
Lesomschrijving
Jullie gaan binnenkort op excursie naar het Ligconcert Canto Ostinato in de Kunstlinie. In deze voorbereidende les gaan jullie alvast oefenen met luisteren, kijken en zelf geluiden maken.
Duur van de voorbereidende les
30-45 minuten
Leerdoelen
- kennismaken met muziek in een concertzaal
- het benoemen van geluiden en het zelf nabootsen ervan
De kunstdisciplines die in dit blok worden behandeld
- muziek
Voorbereiding
- Neem de woordenlijst door
- Print de lesinstructie
Benodigde materialen voor de voorbereidende les
- Lesinstructie (in de bijlage)
- pen en papier
Je hebt de vrijheid om de voorbereidende les naar jouw eigen visie en inzicht uit te breiden.
Slide 2 - Slide
Jullie gaan binnenkort op excursie naar het ligconcert Canto Ostinato, waarbij pianist Jeroen van Veen en presentatrice en zangeres Leoni Jansen je meenemen op reis in de muziek van de bijzondere Canto Ostinato van Simeon ten Holt. Tijdens het concert liggen jullie met je rug op het podium van de zaal. Liggend op je rug zullen jullie van alles horen en zien. Daarom gaan jullie vandaag al aan de slag met goed luisteren en kijken. Ook gaan jullie aan de slag met het bedenken en maken van geluiden.
Stel de leerlingen vragen:
- wie is er wel eens naar een concert geweest? Wat was dat voor ervaring?
- wat stel je je voor bij een ligconcert?
Slide 3 - Slide
Neem tijdens het ligconcert je eigen handdoek mee om op te liggen en neem plaats op het podium van de concertzaal.
Nieuw woord: Concertzaal
Een concertzaal is een plek waar orkesten, bands of andere vormen van muziek worden gemaakt en het publiek kan komen luisteren. Het publiek kan bijvoorbeeld staan of zitten.
- Welke soort concertzalen zijn er? Bijv. Concertgebouw, Melkweg, Paradiso, De Meester, festivallocaties zoals Lowlands/Pinkpop
- Kan je ook een concertzaal in Almere opnoemen? Bijv. Kunstlinie, De Meester en de Goede Rede.
De excursie vindt plaats in de Grote Zaal van de Kunstlinie, dit is ook een concertzaal. Meestal kom je als bezoeker niet op het podium, maar tijdens dit ligconcert wel!
Slide 4 - Slide
Canto Ostinato is de naam van het stuk van componist Simeon ten Holt. Een ostinato is eigenlijk een soort continue doorlopend muziekstuk zonder begin of eind, waarbij de muzikanten zonder te praten weten wanneer ze verder gaan naar het volgende geheel. Hebben de leerlingen een idee wat Canto Ostinato zou kunnen betekenen? Vertel ze dat het ‘een volhardende of aanhoudende melodie’ betekent.
Nieuw woord: Melodie
Muziek heeft een bepaalde melodie. De verschillende muzieknoten die achter elkaar gespeeld worden vormen samen een melodie. Een melodie bestaat uit meerdere tonen of toonhoogten. Een goede melodie zorgt voor een muzikaal geheel.
Slide 5 - Slide
Jullie gaan oefenen met luisteren. Dat gaat het best als je niks ziet, vraag daarom de leerlingen hun ogen dicht te doen of hun handen voor hun ogen te doen. Ze gaan zich eerst focussen op geluiden van buiten en langzaam verplaatst de focus naar henzelf.
Vertel de leerlingen dat ze zich eerst moeten focussen op geluiden van buiten. Welke geluiden horen ze daar? Kunnen ze herkennen waar de geluiden vandaan komen? Na ongeveer een halve/hele minuut verplaatsen ze hun focus naar geluiden in de school. Welke geluiden horen ze daar? Daarna verplaatsen ze hun focus naar geluiden in het lokaal. En als laatste focussen ze zich op geluiden in hun lichaam.
Welke geluiden hebben de leerlingen gehoord? Zijn iedereen dezelfde geluiden opgevallen of hebben ze verschillende geluiden gehoord?
Slide 6 - Slide
Tijdens de excursie zullen jullie liggend op je rug luisteren naar het pianospel en de verteller. Ze vertelt over jouw plek op deze aarde, over de zee, naar Almere, naar het theater en naar jouw eigen plekje in de theaterzaal. Een beetje zoals jullie net geoefend hebben. Ze neemt je mee in de spannende verhalen over Almere, het water en de natuur.
Nieuw woord: verteller
Een verteller is iemand die het verhaal vertelt, dat hoeft niet de schrijver van het verhaal te zijn. De verteller richt zich tot het publiek aan wie die het verhaal vertelt. In veel oude toneelstukken is er ook een personage die de verteller speelt. Deze verteller omschreef wat er op het podium gebeurde. Wat voor soort vertellers kennen jullie? Zou je bijvoorbeeld kunnen zeggen dat een gids of een sportpresentator op de radio ook een verteller is?
Slide 7 - Slide
Jullie hebben net geoefend met luisteren. Maar wat nou als je iets juist wél ziet, maar niet hoort? Hoe denk je dat iets klinkt?
Op de volgende slides zijn verschillende locaties te zien. Vraag de leerlingen wat ze zien. Wat gebeurt er op deze locatie? Wat denken jullie dat je daar hoort? Probeer vervolgens het geluid klassikaal na te doen? (Of als dat te onrustig is, kan je ook één leerling of een groepje vragen het geluid te maken) Dit kan met je stem, maar bijvoorbeeld ook door met je vingers ergens op te tikken.
Slide 8 - Slide
Wat zien jullie? Wat gebeurt er op deze locatie? Welke geluiden horen daarbij? Kunnen jullie die nadoen? Is het hard of zacht? Is het steeds hetzelfde of verandert het geluid?
Slide 9 - Slide
Wat zie je? Wat gebeurt er op deze locatie? Welke geluiden zou je hier kunnen horen? Kunnen jullie die nadoen? Zijn er dingen die je wel hoort, maar niet ziet op deze plek?
Slide 10 - Slide
Wat zie je? Wat gebeurt er allemaal op deze locatie? Welke verschillende geluiden hoor je hier? Kan je die nadoen met je stem? Of bijvoorbeeld ook met je handen of je voeten? Hoor je steeds hetzelfde of verandert het geluid?
Slide 11 - Slide
Bedenk een locatie waar veel verschillende geluiden te horen zijn, bijvoorbeeld: het station, de supermarkt of in de jungle. Wat gebeurt er op de gekozen locatie en welke geluiden horen daarbij? Bespreek klassikaal welke geluiden daar allemaal te horen zijn, verdeel de geluiden onder over de groepjes in de klas. Laat ze even hun geluid oefenen. Vervolgens kunnen jullie met iedereen tegelijk het geluid maken, waardoor jullie een klankgordijn van deze locatie maken. Misschien kun je je wel inbeelden dat je écht op de locatie bent als je je ogen dicht doet. Spreek van te voren een duidelijk start- en stopteken af, zodat iedereen weet wanneer er wel en geen geluid gemaakt mag worden.
Nieuw woord: Klankgordijn
Een klank is de manier waarop een geluid klinkt. Een klank wordt bijvoorbeeld bepaald door de toonhoogte het volume en de duur van een geluid. Meerdere klanken tegelijkertijd vormen een klankgordijn. Als een soort gordijn, maar dan van geluid, in plaats van stof.
Een klank is de manier waarop een geluid klinkt. Een klank wordt bijvoorbeeld bepaald door de toonhoogte het volume en de duur van een geluid. Meerdere klanken tegelijkertijd vormen een klankgordijn. Als een soort gordijn, maar dan van geluid, in plaats van stof.
Slide 12 - Slide
Nu wordt de docent de dirigent. Als die een groepje aanwijst mogen ze hun geluid maken, de docent kan het groepje met het vooraf afgesproken stopteken ook weer "uit" zetten. Zo kan de docent als het ware dirigeren door groepjes aan en uit te zetten. Als dit goed gaat kan je met je hand omhoog en omlaag een groepje hun geluid harder of zachter laten maken.
Daarna kunnen jullie dit met een andere locatie ook proberen, of kan één van de leerlingen de dirigent worden.
Nieuw woord: Dirigent
Herhaal met de klas het woord dirigent. (De leerlingen hebben deze geleerd in groep 4 bij de masterclass 8-bit)
Een dirigent is nodig wanneer er veel verschillende muzikanten aanwezig zijn, vaak is dat een orkest. Tijdens de excursie zal geen dirigent aanwezig zijn, maar dirigeren de pianist en verteller als het ware samen.
Indien de leerlingen nog niet lang KIDD volgen kan je het woord alsnog aanleren met onderstaande uitleg.
Stel de volgende vragen:
- Wat doet een dirigent?
De dirigent is de leider van het orkest. Hij of zij zorgt dat iedereen samen speelt met elkaar. Deze persoon geeft tijdens het muziek maken aanwijzingen aan de muzikanten in het orkest. Bijvoorbeeld dat ze harder en sneller spelen of juist langzamer en zachter.
- Waarom is het belangrijk dat er een dirigent voor het orkest staat?
Bijv: om alle muzikanten één tempo te laten spelen, zodat niet iemand harder speelt dan dat er eigenlijk staat, om het geheel bij elkaar te houden.
Slide 13 - Slide
Wat zijn geluiden waarvan je weet dat ze er zijn, maar die je niet hoort? Bijvoorbeeld de wormen in de grond, het water in de leiding, de vogels die een nestje maken op het dak, de tv die aanstaat bij de overbuurman. Denk na over zo'n soort geluid en maak hier in groepjes een tekening en een klankgordijn bij.
Na ongeveer 10 minuten presenteren jullie de tekeningen en klankgordijnen aan elkaar.
Slide 14 - Slide
Sluit de les af door de leerlingen te vragen wat ze tijdens deze les hebben geleerd en herhaal de nieuwe woorden: Concertzaal, melodie, klankgordijn, dirigent
Blik vooruit op de excursie waarin pianist Jeroen van Veen en presentatrice en zangeres Leoni Jansen je meenemen op reis in de muziek van de bijzondere Canto Ostinato van Simeon ten Holt.
Vergeet niet om een eigen handdoek (en kleedje) mee te nemen.
De excursie vindt plaats in de Kunstlinie en duurt ongeveer 60 minuten.
