V&U hoofdstuk 3

• Economie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4,5

Welkom!

Ben je klaar voor de les?

Economie - Havo 5

Lesdoelen

• Structuur
• Kwantiteit Arbeid

Lijst BBP

• Welke landen staan hoog?
• Waarom?

nl.wikipedia.org

Lijst BBP

• Welke landen staan hoog? 
• Waarom? 

Grote landen met veel inwoners

Middelgrote landen met sterke industrie en/of hoogopgeleide bevolking

Structuur

• Structuur => de manier waarop iets in elkaar zit
• Structuur economie => de kwaliteit en kwantiteit van de productiefactoren (KANO)

Productiefactoren

Kapitaal

Arbeid

Natuur

Ondernemerschap

Productiecapaciteit

• Structuur bepaalt de productiecapaciteit
• Hoogte en groei van BBP op de lange termijn

                 Hoogconjunctuur

  

      Hoogconjunctuur

                                                             Laagconjunctuur

                                                                                = gemiddeld

Arbeid

Aanbod op de arbeidsmarkt

=> Beroepsbevolking

Alle mensen die in een land kunnen, mogen en willen werken

Kwaliteit en kwantiteit van de beroepsbevolking/productiefactor arbeid heeft invloed op productiecapaciteit en dus op BBP

Kwantiteit (hoe veel is het?)

Grotere omvang van aanbod van arbeid op arbeidsmarkt-> grotere totale productie

• omvang van de bevolking
• samenstelling van de bevolking => leeftijdsverdeling, arbeids(on)geschiktheid
• voltijd/deeltijd
• participatiegraad => participatie vrouwen/minderheden
• leerplichtleeftijd & pensioenleeftijd 

Samenstelling

Voltijd/deeltijd

Lesdoelen

• Structuur economie
• Kwantiteit productiefactor arbeid

Aan de slag!

• Lezen 3.1 en 3.2.1
• Maken 3.1 t/m 3.6
  

Welkom!

Ben je klaar voor de les?

Lesdoelen

• Arbeidsproductiviteit
• Loonkosten per product
• Kwaliteit productiefactor arbeid 

Pitstops

'Formula 1 pitstops 1950 and today' 

• Wat valt op aan de snelheid van productie?
• Wat is het verschil bij de factor arbeid? 
• Wat is het verschil bij de factor kapitaal?

Arbeidsproductiviteit

• De arbeidsproductiviteit is de gemiddelde productie van één werknemer in een bepaalde periode

• Hoe meer een werknemer in een bepaalde periode kan produceren, hoe productiever hij/zij is.
  

Loonkosten per product

• Concurreren met lage lonen landen?
• Hoe lager de loonkosten per product, hoe lager de verkoopprijs, hoe sterker de concurrentiepositie.
• Als de arbeidsproductiviteit sterker stijgt dan de loonkosten, dalen de loonkosten per product en dit versterkt de internationale concurrentiepositie

Kwaliteit (hoe goed is het?)

Betere kwaliteit -> hogere arbeidsproductiviteit --> grotere totale productie

• Opleidingsniveau
• Specialisatie
• Arbeidsmentaliteit

Opleidingsniveau

Percentage 30-34jarigen met 

afgeronde opleiding Hoger Onderwijs

(donker) blauw = boven gemiddelde EU

(donker) rood = onder gemiddelde EU

Specialisatie

Arbeiders die zich specifiek richten een  bepaald onderdeel van het productieproces. Hierdoor worden ze er ook steeds beter in!

• Opleiding 

=> bijv. hersenchirurg, technisch expert scheepsbouw

• Organisatie productie 

=> lopende band, 'linkerwiel pitstop'

Arbeidsmentaliteit

Cultureel/historisch bepaald (gemiddeld)

Bijvoorbeeld:

=> Amerikaanse full-time medewerker maakt gemiddeld 47 uur per week (tov Nederland 36) en neemt zelden vakantie

=> Oost-Duitse medewerkers melden zich gemiddeld vaker ziek en nemen minder initiatief tov West-Duitse medewerkers

Lesdoelen

• Arbeidsproductiviteit
• Loonkosten per product
• Kwaliteit productiefactor arbeid 

Mechanisering & Automatisering

Mechanisering

Machines nemen fysiek werk over = 'Vervanging spierkracht'

=> wasmachine, oogstmachine, tillift, robot

                      

Automatisering

Computers vervangen arbeid = 'Vervanging denken, regelen, organiseren'

=> Centrale Verwarming, online bankieren, moderne fabriek, ChatGPT

Aan de slag!

• Maken 3.1 t/m 3.6
  
• Klaar? Lees 3.2.2 en maak 3.7 t/m 3.11

Als de arbeidsproductiviteit in verhouding sneller stijgt dan de lonen, zullen de loonkosten per product..

1. stijgen
2. dalen
3. gelijk blijven