V&U hoofdstuk 3

• Economie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4,5

Verdienen en Uitgeven H3

Planning

• H3 nieuwe SE periode
• Cijfers deze week
• Inhoudelijk nabespreken in de les, deze week.

SE2

Verdienen & Uitgeven H3 en H4

Europa Geheel (H1 H2 en H3)

PO Wisselkoers (In de les)

Plenda

Maandag 9 december

3.1 t/m 3.6 (V&UH3)

Lesdoelen

• Structuur
• Kwantiteit Arbeid

Lijst BBP

• Welke landen staan hoog?
• Waarom?

nl.wikipedia.org

Lijst BBP

• Welke landen staan hoog? 
• Waarom? 

Grote landen met veel inwoners

Middelgrote landen met sterke industrie en/of hoogopgeleide bevolking

Structuur

• Structuur = 'De manier waarop iets in elkaar zit'
• Structuur economie => de kwaliteit en kwantiteit van de productiefactoren (KANO)
• Structuur bepaald de trend op de lange termijn
• Tegenover de 'conjunctuur' => korte termijn schommelingen in de economie

Productiefactoren

Kapitaal

Arbeid

Natuur

Ondernemerschap

                 Hoogconjunctuur

  

      Hoogconjunctuur

                                                             Laagconjunctuur

                                                                                = gemiddeld

Productiecapaciteit

• Structuur bepaalt de productiecapaciteit van de economie
• Productiecapaciteit = hoeveel kan er binnen een economie worden geproduceerd met de productiefactoren.
• Bepaalt de hoogte en groei van BBP op de lange termijn

Productiefactor Arbeid

Arbeid

= Aanbod op de arbeidsmarkt

= Beroepsbevolking

Alle mensen die in een land kunnen, mogen en willen werken

• Kwaliteit => hoe goed is de arbeid?
• Kwantiteit => hoeveel mensen (FTE) zijn er beschikbaar?

Kwantiteit bekeken 

Bepaald door:

• Omvang van de bevolking
• Samenstelling van de bevolking (demografie) 

=> leeftijdsverdeling, arbeids(on)geschiktheid

• voltijd/deeltijd werknemers
• participatiegraad 

=> participatie vrouwen/minderheden

• leerplichtleeftijd & pensioenleeftijd 

Demografie

Voltijd/deeltijd

Lesdoelen

• Structuur economie
• Kwantiteit productiefactor arbeid

Plenda

Maandag 9 december

3.1 t/m 3.6 (V&UH3)

Planning

• Cijfers in somtoday
• Inhoudelijk nabespreken (inclusief nalopen eigen toets) deze vrijdag

Lesdoelen

• Arbeidsproductiviteit
• Kwaliteit productiefactor arbeid 
• Loonkosten per product

Arbeidsproductiviteit

• De arbeidsproductiviteit is de gemiddelde productie van één werknemer in een bepaalde periode

• Hoe meer een werknemer in een bepaalde periode kan produceren, hoe productiever hij/zij is.
  
• Hangt af van kwaliteit werknemers (en van kwaliteit kapitaal, latere les)

Kwaliteit (hoe goed is het?)

Betere kwaliteit -> hogere arbeidsproductiviteit --> grotere totale productie

• Opleidingsniveau
• Specialisatie
• Arbeidsmentaliteit

Opleidingsniveau

Percentage 30-34jarigen met 

afgeronde opleiding Hoger Onderwijs

(donker) blauw = boven gemiddelde EU

(donker) rood = onder gemiddelde EU

Specialisatie

Arbeiders die zich specifiek richten een  bepaald onderdeel van het productieproces. Hierdoor worden ze er ook steeds beter in!

• Opleiding 

=> bijv. hersenchirurg, technisch expert scheepsbouw

• Ervaring

=> Door een taak langer uit te voeren word je er beter in

• Organisatie van productie 

=> lopende band, rolverdeling binnen bedrijven

Arbeidsmentaliteit

Cultureel/historisch bepaald (gemiddeld)

Bijvoorbeeld:

=> Amerikaanse full-time medewerker maakt gemiddeld 47 uur per week (tov Nederland 36) en neemt zelden vakantie

=> Oost-Duitse medewerkers melden zich gemiddeld vaker ziek en nemen minder initiatief tov West-Duitse medewerkers

Loonkosten per product

• Loonkosten per product zijn doorslaggevend => niet hoogte van het loon!
• Hoe lager de loonkosten per product, hoe lager de verkoopprijs, hoe sterker de concurrentiepositie.
• Als de arbeidsproductiviteit sterker stijgt dan de loonkosten, dalen de loonkosten per product en dit versterkt de internationale concurrentiepositie

=> zo kan een land met hoge loonkosten toch concurreren met een lage lonenland!

Rekenvoorbeeld

Loonkosten per werknemer in Nederland zijn 20 euro per uur

Loonkosten per werknemer in Brazilië zijn (omgerekend) 5 euro per uur

Nederlandse werknemer produceert 100 theekopjes per uur (=arbeidsproductiviteit)

Braziliaanse werknemer produceert 10 theekopjes per uur

Loonkosten per product Nederland:  20 / 100 = 0,20 euro per theekopje

Loonkosten per product Brazilië: 5/10  = 0,50 euro per theekopje

Rekenen indexcijfers

Loonkostenstijging + 5%                         => indexcijfer 105

Stijging arbeidsproductiviteit +10%     => indexcijfer 110

Indexcijfer loonkosten per product:

105/110 x 100 = 95,5

=> loonkosten per product -4,5%

Lesdoelen

• Arbeidsproductiviteit
• Loonkosten per product
• Kwaliteit productiefactor arbeid 

Plenda

Maandag 9 december

3.1 t/m 3.6 (V&UH3)